Geleyn Cornelisse slachtoffer van de Spaanse Inquisitie

In de Rooms-Katholieke Kerk was inquisitie de naam voor een aanvankelijk onder de bisschop ressorterende geloofsrechtbank. Deze rechtbank was belast met het opsporen en straffen van ketters. Een ketter is iemand, die zich als lid van een bepaalde godsdienstige gemeenschap, gevoelens voorstaat die afwijken van de als rechtzinnig erkende leer van die gemeenschap; een zogenaamde dwaalgeest. De term is afgeleid van katharen (aanhangers van de grootste Middeleeuwse sekte met een streng ascetische levensopvatting geïnspireerd door een krachtig armoede-ideaal).

De uitvoering van de straffen op ketters werd echter overgelaten aan de wereldlijke macht, wier rechtspleging zeer wreed was. In Spanje droeg de inquisitie een wel heel bijzonder karakter, doordat zij in 1483 een staatsinstelling werd. In de Nederlanden richtte Karel V in 1522 een eigen inquisitie naar Spaans model op. Niet alleen in de steden, maar ook op het platteland was de Spaanse Inquisitie aktief Zo werd op 11 oktober 1561 de in Sommelsdijk wonende Joos Jansen te Zierikzee onthoofd. Daarna werd zijn lichaam op een rad gebonden en zijn hoofd op een staak gezet ter afschrikwekkend voorbeeld voor de bevolking. Een minder bekende ketter te Middelharnis was Geleyn Cornelisse. In augustus van het jaar 1572 werd in de Nieuwstraat van Middelharnis deze, uit Middelharnis afkomstige, schoenmaker door de Spaanse Inquisitie gemarteld om hem tot verloochening van zijn nieuwe geloof te brengen. Hij werd naakt aan zijn rechterduim opgehangen met een gewicht aan zijn linkervoet en met een vlam van een kaars onder zijn armen gebrand. Bovendien werd hij ook nog gegeseld, dit totdat de twee commissarissen van de Hertog van Alva, met de beul als toekijker, besloten te gaan kaarten. Zij lieten hem zo'n anderhalfuur hangen, waarna hij geen teken van leven meer gaf De beul schudde de arme man vervolgens zo ruw wakker, dat hij de arm var Geleyn Cornelisse brak. Daarna werd hij levend verbrand.

Het Spaanse schrikbewind van rond 1570 in de Nederlanden, met de bloedige vervolging van andersdenkenden, werd nog ruim een eeuw later als politiek wapen tegen het Rooms-Katholicisme gebruikt. Deze ets van Jan Luyken, voorstellende de terechtstelling van Geleyn Cornelisse, behoort dan ook tot de latere anti-katholieke propaganda.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen