Terugblik op 60 jaar elektriciteit in Stellendam

Nadat men over de eerste verbazing heen was, ontstond er in het rustige dorp een gemompel onder de inwoners, en de vraag of die elektrische verlichting ook niet mogelijk was voor het gehele dorp. In 1926 was het zover. Een coöperatie werd opgericht, ten doel hebbend. Het stichten ener Elektrische Centrale voor de stroomvoorziening van de Gemeente Stellendam. Nadien was ieder vol verwachting, en sprak men alleen nog over de 'Centrale'.

Voor een minimumbedrag van zes harde Hollandse guldens kon men lid worden van de coöperatie, en toen de allernodigste gelden bijeen waren en er over en weer met de hand geschreven brieven, contact hadden gelegd tussen de afgevaardigden van het bestuur en de firma Electrostoom te Rotterdam, vond de eerste bijeenkomst plaats in Hotel Coomans aan de Korte Hoogstraat te Rotterdam. Op deze bespreking werd zwaar technisch gebabbeld, en de voorzitter van de commissie, burgemeester Charbon, had grote moeite het gesprek te volgen, in tegenstelling tot de heer Bouman die meer technisch ontwikkeld was. De door de kelners gepresenteerde kippesoep bleek gemakkerlijker verteerbaar. Men kwam al spoedig tot overeenstemming, en de opdracht werd verstrekt. Enige tijd nadien kwam het anders zo

Enige tijd nadien kwam het anders zo rustige vissersdorp tot leven. Eerst werd met de maatlat rond gegaan en de burgerij gepolst over het aantal lichtpunten dat men dacht nodig te hebben. Toen deze telling gereed was, ging de dorpsgemeenschap graven. Kabelsleuven, eerst met de schop, precies 75 cm diep. Toen men echter in het dorpsgedeelte kwam. waar de wegen niet bestraat waren, en waar men ieder jaar de weg met grind verharde, was er met de schop en het pikhouweel geen doen meer aan. Een met twee paarden bespannen ploeg moest de grond voorbewerken en toen de ploeg ook nog te licht bleek, werd deze verzwaard met een kanonskogel van ca. 75 kg.

Inmiddels was een ploeg monteurs ter plaatse aangekomen, met een verblijfskosten van ƒ 2,50 per dag ging men op zoek naar een kosthuis wat geen moeilijkheden opleverde; het karwei kon beginnen. De Centrale werd gebouwd, dynamo, dieselmotor, schakelinstallatie en accubatterijen opgesteld. Deze laatsten leverden wat moeilijkheden op omdat tijdens het vervoer deze glazen bakken werden beschadigd. De minst beschadigden vonden al vlug een bestemming, want het bleek dat ze heel goed geschikt waren om de zuurkool of andere inmaakprodukten in te bewaren.

Inmiddels was men ook begonnen met de aanleg van de binneninstallaties van de woningen. De meters werden op de onmogelijkste plaatsen aangebracht bij voorkeur in de voorkamer in een hoekje onder de vensterbank. Aan de gang werd niet gedacht, die was te smal en bovendien werd deze er door ontsierd.

In de meeste woningen kwamen twee tot vier lichtpuntjes. Letterlijk puntjes, want de lampen waren in doorsnee niet meer dan 5 tot 25 kaars. Maar het was toch veel lichter dan die oude petroleumlampjes. Alleen de huiskamers baadden in een zee van licht, er werd daar tiefst een lamp gebruik van 60

kaars. Het was alleen jammer dat men daar een moderne grote lampekap overhing van heel donkere zijde waardoor het effekt van het moeizaam verkregen licht weer verloren ging. Stopcontacten of wandcontactdozen

Stopcontacten of wandcontactdozen waren een zeldzaamheid. Aan schemerlampjes had men toen nog echt geen behoefte. Men wist amper dat die bestonden. Het elektrische strijkijzer was het eerste apparaat dat zijn intrede deed. Bij gebrek aan stopcontacten maakte men gebruik van een plugfitting als welkome tussenoplossing, daarmede de aanleg van een stopcontact van ƒ 6,- uit te spraren.

Maar ook het ambacht ging elektriciteit gebruiken. De kneedmachine van de bakker werd voorzien van een elektromotor en werd daarmede de Eerste (elektrische) Flakkeese brood, koek en banketbakkerij. De schoenmaker voorzag zijn, voorheen met de voet bediende poetsmachine van een half PK-motor en was daarmede tegelijk een Elektrische schoenmakerij geworden. De smid, de timmerman en vele anderen volgden deze voorbeelden, en zo was dan de elektrische omschakeling, de gasperiode overslaand, in Stellendam rond september 1926 een feit geworden. Maar de accukamer was nog niet klaar

Maar de accukamer was nog niet klaar en daarom werd de stroom rechtstreeks geleverd van de dynamo tot 's avonds tien uur. Dan flikkerden de lampen een paar keer als sein dat het afgelopen was. De laatopblijvers kregen even de tijd om de petroleumlamp aan te steken en dan was het uit. Tot de volgende dag. De kilowattuurprijs was 40 cent. Voor die tijd niet gering, maar daar stond tegenover dat de burgers over het algemeen vroeg naar bed gingen, zodat het wel voorkwam dat niet meer dan 1 kilowatt per maand gebruikt werd. In de winter was het gebruik vanzelfsprekend hoger. Toen enkele jaren later de EMGO werd

Toen enkele jaren later de EMGO werd opgericht, werd de coöperatie opgeheven en Stellendam door de EMGO van elektriciteit voorzien. De leden van de coöperatie die voor hun lidmaatschap in 1926 zes gulden hadden betaald, ontvingen bij de ontbinding ieder het leuke bedrag van tweehonderd gulden. Het was dus geen slechte investering geweest. Dit is de geschiedenis van 66 jaar elektrische verlichting van Stellendam.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen