De verplaatsing van het Bosse Weeshuis

(V) Het weeshuis als melkfabriek

Toen in 1938 het weeshuis verhuisde naar Wassenaar kwam het weeshuisgedeehe van het gebouwenkomplex aan de Langeweg vrij. Dit gedeelte werd verkocht aan de, in 1938 door de heer H. van der Vlugt gestichtte, melkproducentenfabriek 'De Volharding'. Voor die tijd waren er op Flakkee een zevental handkrachtfabriekjes, die bij de komst van 'De Volharding werden opgeheven. De eigenaren daarvan werden in de meeste gevallen melkslijter.

In de drukste periode bood "De Volharding" aan 40 mensen werk. Het gebouw werd enkele malen intern aangepast, waardoor de oorspronkelijke inrichting onherkenbaar werd verbouwd. In 1967 werd de produktie gestaakt en ging 'De Volharding' op in de N.V. melkinrichting 'De Combinatie' te Rotterdam, waarna spoedig sluiting volgde. In 1969 kocht de gemeente het gebouw van de Combinatie voor een bedrag van ƒ45.000,-.

De sloop van het weeshuis

Het totale gebouwenkomplex verkeerde eind jaren zestig in desolate toestand. Dit was de gemeente een doom in het oog en men besloot het geheel aan te kopen, teneinde tot sloop over te gaan. In maart 1970 verdween dit monumentale gebouwenkomplex onder de slopershamer van de Fa. Pulleman uit Oude Tonge.

Hiermee verloor Middelharnis één van de grootste en imposantste panden binnen de gemeente. Door achterstallig onderhoud verpauperde het gebouw steeds verder, waardoor renovatie wellicht te duur zou zijn geweest. Of men ooit serieus over restauratie gedacht heeft waag ik te betwijfelen. Een nieuwe bestemming was naar alle waarschijnlijkheid, vanwege de grootschaligheid, ook niet zo gemakkelijk te vinden. Bovendien waren toen geen restauratiesubsidies voorhanden. Dit is bijzonder jammer, want heden ten dage zou het pand, met zijn kenmerkende 19e eeuwse architectuur, zeker hoog op de monumentenlijst prijken. Het op een markant punt in de gemeente gelegen pand had thans een sieraad voor het dorp kunnen zijn, maar men koos in 1970 helaas voor sloop.

Na de sloop lag het terrein geruime tijd braak. Het was als zodanig tevens een uitwijkmogelijkheid voor kermisklanten. Als Dirk Bos dit had geweten, dan had hij zich ongetwijfeld omgedraaid in zijn graf! Na jarenlang geharrewar startte men in 1978 op deze lokatie met de bouw van een postkantoor. In februari 1979, een eeuw na de opening van het weeshuis, werd dit postkantoor officieel geopend.

Tegenwoordig herinnert niets meer aan het feit, dat op deze historische plaats eens de eerste Afgescheiden kerk en de eerste Christelijke school van het eiland stond. Op dezelfde plaats groeiden gedurende bijna 60 jaar enkele honderden Gereformeerde weeskinderen uit Zuid-Holland op. Ooit woonde hier een man die tijdens en na zijn leven veel heeft betekend voor zijn medemens. Alleen een straatnaam en de naam Bosseschool houden in Middelharnis de herinnering aan Dirk Bos levend.

Naar Wassenaar

Al jaren ondervond men de beperkingen bij de opvoeding en opleiding van de weeskinderen door de toen nog geïsoleerde ligging van Goeree-Overflakkee.

In 1938 besloot men te verhuizen naar Wassenaar, mede omdat het weeshuis niet meer voldeed aan de eisen van de tijd. De vestiging in het herenhuis 'De Sonnenburgh' te Wassenaar met aanvankelijk vrij weinig kinderen kan als een dieptepunt in de geschiedenis van het weeshuis worden gezien. In de jaren vijftig veranderde er veel en de funktie van enkel weeshuis kwam te vervallen. Het aantal wezen nam in die dagen aanmerkelijk af Er kwam echter een nieuwe steeds groeiende categorie kinderen bij. namelijk de kinderen uit ontwrichte gezinnen. Deze kinderen worden opgenomen op verzoek van: kinderrechters, voogdijverenigingen. Raden voor de Kinderbescherming, gemeentelijke sociale diensten en medisch opvoedkundige bureau's. De naam veranderde ook, het weeshuis wordt tegenwoordig kindertehuis 'De Sonnenburgh' genoemd. Alhoewel deze naamsverandering zijn de banden met Goeree-Overflakkee nog steeds zeer goed. Dit komt mede door de aanwezigheid van de landerijen nabij de hals van het eiland, die nog steeds eigendom van de Stichting zijn.

De landerijen

) In het testament van Dirk Bos werden namelijk ook enkele aanzienlijke percelen landbouwgrond vermaakt, teneinde de verkregen opbrengsten aante wenden tot de exploitatie van het weeshuis. De pachtrevenuen worden tot op de huidige dag aangewend voor de exploitatie van het kindertehuis te Wassenaar. De exploitatie van de gronden heeft vaak voor de nodige problemen gezorgd. Dit had voorkomen kunnen worden als men de raad van direkteur Schoonejongen had opgevolgd. Hij hamerde er telkens maar weer bij het bestuur op om de landerijen vooraf te bedijken, waardoor zij voor overstroming bewaard zouden blijven, doch dit gebeurde niet. De Commissie van Landbouw, welke aan het bestuur was toegevoegd, ontraadde deze bedijking, ter besparing van de uitgaven, daaraan verbonden. Met als gevolg: enkele overstromingen en veel schade ten gevolge van het zoute water. Eerst vele jaren later ging men tot bedijking over. De laatste grote overstroming van de landerijen vond plaats tijdens de Watersnoodramp van 1953, waarna de Weeshuispolder werd voorzien van een hoofdwaterkerende dijk. In 1909 werd een nieuwe landbouw

In 1909 werd een nieuwe landbouwschuur gebouwd bij de boerderij van het weeshuis voor een aanneemsom van ƒ7.500,-. Deze schuur ging in 1970 door brand verloren. Hierna werd een nieuwe stenen schuur opgericht. Op de boerderij is ook een kinderkampeerboerderij voor de kinderen van de Sonnenburgh. Het is een vakantieboerderij, waarvan dankbaar gebruik wordt gemaakt. De boerderij te Melissant wordt thans de Dirk Bos Stee genoemd, waarmee men wil aangeven dat men de grondlegger van de Stichting Provinciaal Gereformeerd Weeshuis te Middelharnis nog lang niet is vergeten. Op 22 juni 1979 (eeuwfeest weeshuis)

Op 22 juni 1979 (eeuwfeest weeshuis) werd Dirk Bos dan ook posthuum herdacht door het bestuur van de Sonnenburgh, die een krans legde op zijn graf te Stellendam.

Middelharnis Jan Both

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen