Wie schrijf er mee van en over Flakkee?

Noe hammun gelezen over meiden om te waarken op stee in in huus. Jae vroeger begon het al mit slaovinnen..., maagden bie de konegingen bv. meiden, dienstmeiden, dienstbodes in de stad un betrekking dat was al hêêl wat hulp in de huushouding, waarksters. In noe hoar je overgezinsverzurgsters, bejaerdehulpen, medewerksters. Noe hadde wiele tuus un vrouwe die kwam nog al us wat verteile van vroeger op stee bv. Noe kwam ze voor de éérste kêêr, in "t was kofjedrienken. De vorige waarkster was ter oak nog, want ze zouwe éérst saeme nog schoanmaeke.

Zoo zei de baesin (boerin). Noe éérst koffie.l in hier heije de aerpels om te schellen (het was de bedoeling oender "t kofjedrienken). Tjonge vrouwe wat zal dat smaeke, zoo'n lekker bakje leut. Mun zalle de aerpelbak mar op de groend zette, want je kan neit geniete van de koffie in wat bie komme mit un kiste op je schoat. Noe was de vorige meid dit wel gewend geweest, in dat had ze oak tegen der gezeit. Toen had ze al gezeit DAT ZAL ZE NIET MEEMAEKE, ik drienke éérst koffie. In noe hieuw ze voet bie stik... Der is noait méér over gepraet laeter. Mar, noe gienge ze op zolder schuure. In... noe most ze 'zoo noadig"... Jae dat was vervelend zeit ze, noe hao'k dun bil al verbrand in noe 'k nog mar net boven binne al naer de plee, dat kan niet, dan krieje oorlog. Mar uut zwêête kon oak niet... Noe stieng ur un teste van de stove op zolder. Wat dienkje. Siena, zeit ze, zout er in kanne? Dan gieten we ut mit hut vuule sop wel weg, strakjes als mun klaer binne. De rokken wiere gelicht in jubele'... Mar ooo, wat noe, 't was nog al 'hoag waeter' in de teste was zoo vol, in tussentieds stoppe dat gieng niet, dus hie liep over. Meiden, meiden, niet zo nat schuure oor, 't laopt deur de naeien van de zolder op taefel. „Joe", riepe ze, mun zalle gauw dweile, oor vrouwe. Zoo liep hut toch nog mit un sisser of. De vrouwe voend dat ze nog al schoan wasse om dat ze zoo flienk schuurende.

Op iedere stee had je hoenders. In ze broeiende zelf meestal ieder jaer wat nieuwe hoenders uut om allied leghoenders te haon. Zo oak op stee bie boer. Ur wasse al verschillende hoenders mit tieten. Hoe 't noe kwam weet ik niet meer, mar zes tieten die moste kunstmaetig waarm gehouwe worre. Noe hadde ze kouwe, want de kruuke was lek, in leeg geloape. Ze ze noe mar un hortje op 't stel in de keuken, zeit den baes tegen de meid. Ze zettende ze op un 1­pitje aarg léég. Oengdertussen most ze der waark doewe in den baes zou er op lette. Mar noe komt hut, op 't leste wier "t toch te waarm netuurlijk an der poatjes. Ze piepende in dansende in de panne. Al vlug lagge der viere doad. Noe kwam de meid even binnen in hoarende dat. Vlug haelende ze de panne van 't stel in haelende die levende tieten der uut, mar ze warren geweun haest gebakke, ze lagge al op aepegaepen op de rechtbank. Toen krijsende ze deur de gange, „baesss, je tieten brande an". Joenge nog an toe zeit baes Maerten, „die komme niet méér an de leg, geef ze mar an de katten".

't Is vermaekelijk as je al die ouwe verhaelen weer us hoart. Zojuust hao'k bezoek gehad van un joenge boer. Un boer van deze tied, die zun handel in wandel op de boerderieje mit de komputer regelt. Hie kan berekenen hoeveul kunstmis er op mot in in welke verhouding, in dan mot as 't goed gaet de handel zus in zoo verloape in hie kan rekene op zuuvel winst. Mot je natuurluk geen haegel kriege in géén ellende van uut Den Haeg. In wat dienkje dat un noe bie zun had? Un lekkere zooj groene asperges. Noe, is mun vrouwe net as de boeren vroeger. Wat den boer niet kent eet un niet... dus ze was zwaer voorzichtig. Zelf doeikgraeg wel us wat kokkerelle, in ha un kookboek opgezocht hoe of je die koken mos. Mar groene stienge der niet in, dus toch mar geprebeert. Ik mog zaage, 't is gelukt in ze warre héérlijk, wel hammun der un eitje over gedaen net as datje dat wel kan doewe over joenge spinaosje. In un sousje zoo as alleen moe dat mar kan, dat kan ik niet.

Jae je heit tegenwoordig allerhande soorten boeren, Koeijeboeren, Geiteboeren, Viskweekboeren, Aspergeboeren in noem mar op. 'k Gloaf niet dat dit van weelde is. In laete we niet vergete, de schaepeboeren. Natuurluk binne der nog zat van die echte ouwerwesse boeren mit un gemiengd bedrief. Toch verandere ze steeds, dan ha ze dit nieuw, lin dan weer wat aorus.

Wat hut boereleven an gaet is het net as in de natuur, het verandert bie dun dag. De boer is aok veul mêêr afhankelijk van 't weer as un angder beroep.

Mar noe weer us wat terugblik in de ouwe doaze. Hoe was het vroeger? Ik bedoel héél vroeger. Jae daer zag ik van de weeke nog un prentje van. Héél ut boereleven was ingesteld op eige gebruuk. Schaepen voor wol om klééren te maeken. Koeien voor melk in vleis. Ossen voor de ploege in as trekdier. Graen voor broad dat zelf gebakke wier. Boamen voor de vruchten, in wilde boamen voor stooksel. Oak wier der wel gedraogde mis gestookt. Wat die melk betrof (ik spreek noe in den tied van hut Ouwe Testement). Die was natuurlijk niet zoo lange goed te houwen, koelhuuzen of cellen bestienge niet. Dus er wier veul kaernemelk gedroenke. Ze hadden nog geen kaerntonnen, zoals hier vroeger wel gebruukt wiere. Nee, ze deeje de melk in un lêêren zak in hienge die tussen un driepoat (net as un ruiter mit hoaien gebruukt wordt) in bewaarkende die dan mit de vuust. Stompen dur tegen, meestal deur vrouwen, dus dat was zwaer handwaark.

Eeuwen lang is de boer noe al bezig om het zwaere waark deur anderen te laeten doewen. As hut kan deur de waarkman zoas vroeger de aarebeijers of deur beesten, paeren, ossen, ezels. Mar oak bv. deur un hoengd. Om te kaernen gebruukende ze vroeger wel un tredmeulen, as motor. In die meule of rad kon un hoengd of zelfs wel un paerd die dan al loapende un groat rad in dat weer kleinere raedjes in beweging brocht die dan de kaerntonne of de graenmeule roengd most draoie. Veul laeter kreeg je de bekende kaerntonne die veul lezers nog wel gezieje ha dienk ik...

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen