Arend Jansz

de scheepsjongen van de Tyger

Dit verhaal berust op historische gegevens

- 20 -

„Vanmorgen is een koopvaarder op het Marsdiep verschenen en op die koopvaarder is..."

„Arend...!"

Zij schreeuwt het uit...

„Ja ­ Simon kucht ­ Arend leeft, ik heb hem een kwartier geleden gesproken, hij zal zo hier zijn".

„Arend leeft!" juicht moeder Jansz. Simon staat op en wil vertrekken, maar voordat hij zover is wordt de deur open geworpen en snelt Arend de huiskamer binnen.

Onstuimig valt hij zijn moeder in de armen.

„Moeder...! Moeder...!"

Arend snikt het uit.

Even later drukt hij zijn vader stevig de hand.

De stoere visser kan van aandoening geen woord uitbrengen. Het is teveel. Simon Dircksz is verdwenen, hier horen geen vreemden bij, meent hij.

Die avond is het feest in het huisje aan de dijk. Moeder kan geen oog van haar jongen afhouden. Tjonge, wat is hij gegroeid.

Met schorre stem vertelt Arend zijn belevenissen. Een poosje later komt schipperBlock. Hartelijk is het weerzien tussen hen.

„Wat zeg je van mijn matroos?"

Lachend kijkt hij Arend aan.

„Matroos? ­ verbaasd kijkt vader schipper Block aan ­ Hij is toch scheepsjongen?"

„Geweest. Zo'n dappere kerel kun je toch geen scheepsjongen laten".

Trots kijkt vader Jansz zijn zoon aan als de schipper het verhaal van het ijs vertelt. Arend wordt er verlegen onder.

Het is laat... heel laat als de blijde familie Jansz. zich ter ruste begeeft. Maar voordat zij gaan slapen neemt vader de oude Bijbel en met omfloerste stem leest hij:

,.Een lied Hamaäloth. van David. Ten ware de Heere. Die bij ons geweest is, zegg nu Israël: Ten ware de Heere, Die bij ons geweest is, als d mensen tegen ons opstonden: Toen zouden zij ons levend verslonden hebben als hun toom tegen ons ontstak. Toen zouden ons de wateren overloopen hebben, een stroom zou over onze ziel gegaan zijn. Toen zouden de stoute wateren over onze zie gegaan zijn. De Heere zij geloofd. Die ons in hunne tanden niet heefl overgegeven tot eenen roof. Onze ziel is ontkomen, als een vogel uit de strik des vogelvangers, de strik is gebroken en wij zijn ontkomen Onze hulp is m den Naam des Heeren. Die hemel en aarde gemaakt heeft"

Het is jaren later...

Op de 'Tyger' staat schipper Arend Jansz op de kampagne.

Zijn oog speurt over de zee.

Zij naderen het vaderland.

Als gele bulten komen de duinen boven de horizon opduiken. Zojuist heeft hij zijn eerste reis als schipper achter de rug.

Schipper Block heeft zijn schip aan zijn neef geschonken.

De oude grijze schipper leeft nu bij Arends ouders in het huisje achter de dijk.

Zijn gedachten gaan terug naar zijn eerste reis. Nooit heeft hij zoveel beleefd als toen.

De 'Tyger' stoomt het Spanjaardsgat in. De loods komt aan boord. Nog even, dan is hij thuis, bij Machteld en de kleine Jacob. Dankbaarheid is er in zijn hart. Dankbaarheid

Dankbaarheid is er in zijn hart. Dankbaarheid omdat God de Heere hem bewaard heeft voor de vele gevaren op de wijde zee. Dankbaarheid ook aan zijn lieve ouders die hem, lang geleden, toestemming gaven om naar de zee te gaan. Zijn wensen zijn in vervulling gegaan en zelfs meer dan dat.

Telkens weer wachten moeder en kind op de komst van man en vader...

De 'Tyger' doorklieft de golven van de oceanen, jaar in jaar uit.

Het water bruist om de boeg.

De wind perst de zeilen bol.

Soms vliegt er schuim over de verschansing. Voort gaat het over een eindeloze zee...!

NASCHRIFT

Een geheim prijsgegeven

Driehonderd jaar later...

Opnieuw bevinden wij ons op het eiland Manhattan, maar onze scheepsjongen Arend Jansz zou de omgeving niet meer terug kennen. In de loop der tijden breidde Manhattan zich uit.

In de loop der tijden breidde Manhattan zich uit. De gevaarlijke moerassen werden gedempt en hierop verrezen later enige van de hoogste en grootste wolkenkrabbers van de stad New York (vroeger Nieuw­Amsterdam geheten).

Zo kwam de 'Tyger' te liggen onder de kruising van Dey Street en Greenwich Street, een paar blokken ten noordwesten van Wall Street en ten zuidoosten van City Hall Park. In 1916 werd de 'Subway' uitgebreid tot dit deel

In 1916 werd de 'Subway' uitgebreid tot dit deel van de stad en toen was het dat de 'Tyger' werd terug gevonden.

Het is een hele druk op Manhattan, zowel onder als boven de grond.

Onder de grond...?

Ja, op het ogenblik is men bezig om op elf meter diepte enkele tunnels te graven voor de bouw van een ondergrondse spoorweg. Dag in dag uit graven arbeiders verder, kilometers lang, totdat...

Eén van de arbeiders, James Kelly uit Brooklyn, die in een van de tunnels graafwerk verricht, stoot plotseling op een hard voorwerp.

Het blijkt een stuk hout te zijn. Al verder gravend komt hij tot de ontdekking dat het de boeg van een schip is. De boeg ligt echter in de weg en daarom geeft de bouwmaatschappij van de ondergrondse spoorweg, de 'Interborough Subway Company", opdracht om de voorsteven van het schip af te zagen.

De bouwmaatschappij wil dit stuk hout echter kwijt en schenkt het aan het New­Yorkse aquarium in Battery.

De direktie van het aquarium vindt de boeg van het schip zo mooi, dat ze haar in het zeehondenverblijf plaatst.

Enkele tientallen jaren zal de boeg daar blijven liggen, zonder dat iemand het herkennen zal. Maar... één van de arbeiders, Kelly, die geheel gefascineerd is door zijn plotselinge ontmoeting met de geschiedenis, vergeet zijn vondst niet. Het brengt hem tot het lezen van geschiedkundige boeken en nu is hij historikus van Kings Couty (Brooklyn).

Zo komt hij de gehele geschiedenis van de ondergang van de 'Tyger' te weten.

In 1953 wordt het oude aquarium gesloopt. Kelly hoort het, huurt een truck, waarop hij de boeg van de 'Tyger' laadt en rijdt er mee naar het scheepvaartmuseum van New York.

De direktie van dit museum is hoogst geïnteresseerd en zij geeft deskundigen opdacht een onderzoek in te stellen. Het resultaat van dit onderzoek is, dat historici en andere geleerden het er over eens zijn, dat de romp van de Hollandse koopvaarder, eenmaal het eigendom van schipper Adriaen Block, een grote historische waarde vertegenwoordigt, dat opgegraven dient te worden. Ja, het oudste autentieke overblijfsel van de Hollanders, die Nieuw Amsterdam gesticht hebben, ligt begraven onder een kruispunt van Manhattan.

Slechts vier jaar voordat de 'Tyger' wegzonk in de modder op de plaats waar hij nu ligt, voer Hudson de naar hem genoemde Hudsonrivier op. Immers in 1609 hebben de ontdekkingsreizen van twee Europeanen, de Engelsman Henry Hudson en de Fransman Samuel de Champlain, een belangrijke rol gespeeld bij het bepalen van de toekomst van het stroomgebied van de rivier de Hudson, waarop schipper Block naar de Indianen voer. Ofschoon de FlorentijnerCiovanni de Verrazano reeds in 1524 onder Franse vlag de baai van het latere New York had aangedaan, begon de ontdekking toch niet eerder tot de verbeelding van het Europese kontinent te spreken dan in september 1609 toen de Engelse schipper Henry Hudson, die in dienst stond van de Hollandse Oostindische Compagnie, een brede getijde rivier opvoer, die door de Indianen Shatenuc werd genoemd. Hudson had gehoopt dat met het opvaren van deze rivier zijn tocht op zoek naar de legendarische noordwestelijke doorvaart met sukses zou worden bekroond, maar zijn 80 ton metende scheepje 'De Halve Maen" kwam niet verder dan ongeveer 250 kilometer stroomopwarts. De rivier omschreef hij als 'de grote rivier van de bergen'. Dicht bij de tegenwoordige hoofdstad van de staat New Hork Albany, wordt de rivier bevaarbaar en stroomt 250 kilometer zuidelijk met een wijde mond in de Atlantische Oceaan.

De Hudson is landschappelijk een van de mooiste rivieren van de Verenigde Staten van Amerika. De baai van New York, waarin de rivier uitmondt, vormde voor de handeldrijvende Hollanders een geschikte plaats om er een faktory te vestigen. Het eiland Manhattan werd door zijn gunstige

Het eiland Manhattan werd door zijn gunstige ligging spoedig een belangrijk handelsknooppunt.

Nadat Hudson zijn ontdekking wereldkundig had gemaakt, richtte de Hollandse regering de West Indische Compagnie op, een maatschappij voor de handel op en met, wat werd genoemd Nieuw Nederland. Schipper Block had niets met de West Indische Compagnie te maken. Hij voer voor eigen rekening.

Na dit uitstapje keren wij terug naar ons verhaal.

Zoals wij reeds zeiden, vond men het wrak van de 'Tyger' van grote historische waarde.

De curator van het scheepvaartmuseum verklaart: „Het hoeft niet al te veel moeite te kosten om het schip aan de oppervlakte te brengen, later zal men, in verband met de groei van de stad, nooit meer in staat zijn om het schip, dat nu precies onder een straatkruising ligt, te bergen" Volgens deze mijnheer moeten de kiel en romp

Volgens deze mijnheer moeten de kiel en romp van het schip van uitstekend eikenhout gemaakt zijn, gezien de kwaliteit en de toestand waarin de boeg zich nu nog bevindt.

Ook Kelly is vol vertrouwen dat de koopvaarder met weinig kosten geborgen zou kunnen worden. Hij zegt er van: „Ik ken die tunnel als mijn handen, die toen de schop gehanteerd hebben, er liggen daar geen riolen en de kabels en telefoonlijnen zullen niet al teveel moeite opleveren. Het enige wat er gedaan moet worden is een flinke schacht te laten zakken op het midden van de kruising en dan aan het werk te gaan en het schip op te graven..."

Dit is dan de historie van de trotse koopvaarder de 'Tyger', die wegzonk in het water en driehonderd jaar later op het land werd teruggevonden.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen