Luther - belofte en ervaring

De schrijver is emeritus-hoogleraar te Apeldoorn. Een groot, internationaal erkend, kenner van Reformatie en Nadere Reformatie. Vooral van de eerstgenoemde beweging. En dat blijkt overduidelijk in deze mooie studie.

"Dit boek over Luther is geen levensbeschrijving. Het is ook niet een weergave van zijn theologie." Met deze twee zinnen opent het Woord vooraf. Wat het dan wel is? De schrijver wil in dit boek uitdrukking geven aan zijn visie dat Luthers leven en diens overtuiging een diepe eenheid vormen. Ze zijn helemaal met elkaar verweven: zijn boodschap en zijn levensweg. Het boek bevat dan ook allereerst een biografisch deel. In tien hoofdstukken wordt een reeks van diep ingrijpende levensmomenten van Luther besproken. Aan de orde komen onder andere de doorbraak van het Evangelie in zijn leven, de strijd tegen de aflaatpraktijk, het conflict met Rome, de boerenopstand, de godsdienstgesprekken in Heidelberg, m Augburg, in Leipzig en m Marburg, de njksdagvergadenngen van Worms en Augsburg en tevens vele van zijn geschriften. In het tweede deel, ook in tien hoofdstukken, komen de belangrijkste thema's van zijn theologie ter sprake. U krijgt antwoord op vragen als: hoe sprak Luther over God, ovei Christus, over het Woord, de kerk, de prediking, over de verhouding Wet en Evangelie, over het geloof, de rechtvaardiging, de aanvechtingen in het leven van de christen? Kortom, hoe heeft Luther doorgegeven wat voor hem de kern van de zaak was? Het hele boek is dan ook doorweven met uitspraken van Luther zelf.

Van 't Spijker typeert de boodschap van Luther met de twee woorden 'belofte' en 'ervaring'. Maar ook van zijn leven kan dit gezegd worden. Het is een leven van het geloof in Gods belofte geweest, van belofte

en ervaring. Met recht noemt de auteur Luther 'theoloog van de belofte'. Dat was ten diepste de reformatorische ontdekking: God komt tot de mens met Zijn belofte. En zo heeft Luther ook zelf geleefd uit de belofte van God. In de belofte heeft de zondaar alles wat het behoeft, wist Luther. En boven de stand van het geloof in de belofte Gods komt de gelovige zijn hele leven niet meer uit. "De ziel kan alle dingen ontberen, behalve het Woord Gods. (...) Wanneer zij dit Woord heeft, is zij rijk, heeft zij geen behoefte aan iets anders, want met en m dit Woord heeft zij het leven, de waarheid, het licht, de vrede, de gerechtigheid, het heil, de vreugde, de vrijheid, de wijsheid, de kracht, de genade, de heerlijkheid en alle goede dingen, in niet te schatten overvloed".

Maar zo komt ook dat andere woord aan de orde: de ervaring. Want het geloof dat Luther hier tekent, dat is geen bespiegeling, geen beschouwing, maar dat is beoefening. Een woord van hem: "Al zou ik honderd j aai' over God preken, hoe vriendelijk en goed Hij is en hoe Hij de mens helpt, en ik heb dat nog niet door de ervaring geproefd, dan is het alles nog mets. (...) Want een christelijk leven bestaat geheel en al in de oefemng en ervaring van deze dingen". En dan noemt Luther vooral drie zaken die deze ervaring stempelen: "oratio, meditatie & tentatio", ofwel: gebed, overdenking & aanvechting. Zonder die is men geen christen. Ja, vooral die laatste hebben zijn weg en zijn werk gestempeld: de aanvechtingen. "De heb mijn theologie niet op eenmaal geleerd, maar heb steeds dieper en dieper moeten tobben. Daar hebben mij mijn aanvechtingen toe gebracht, omdat men zonder oefening niet leren kan". Luthers theologie was een theologie van het kruis, in een meervoudige zin. Centraal staat

kruis, in een meervoudige zin. Centraal staat het kruis van Christus. Als de bron van genade en zaligheid. Maar hij bedoelt daarmee tegelijkertijd ook dat het ware geloof tegen de ervaring in gelooft: zonde en ongerechtigheid in mezelf zien, maar nochtans genade geloven' Ik citeer Van 't Spijker: "Luthers weg is een weg van vertwijfeling geworden, van volkomen vertwijfeling aan alle mogelijkheden van zichzelf, een opgeven van eigen wil... Een mens die tot niets is teruggebracht, zo voelde hij zich. En in die weg heeft God hem gerechtvaardigd. En gebracht tot een zekerheid, die in de belofte Gods ligt en blijft liggen". Een zekerheid, buiten mezelf In Christus! En daar ligt ze vast. Want dan kunnen bestrijding en aanvechting daaraan niets afdoen!

Zo heeft Luther geleefd en gewerkt, zo heeft hij gepreekt en geschreven - als een bedelaar. En met meer dan dat. Zondaar en gerechtvaardigde, tegelijkertijd. Op 18 februan 1546 overleed de reformator, eigenlijk nog plotseling. Op zijn werktafel in de kamer waar hij op dat moment logeerde, m zijn geboorteplaats Eisleben, trof men een vel papier aan dat hij kort voor zijn heengaan had beschieven. De tekst ervan is eigenlijk zijn geestelijk testament. Niet veel woorden bevatte het. Het eindigde met deze zm: "Wir sind Bettler. Hoc est verum!" "Wij zijn bedelaars. Dat is waar!" Het tekende zijn leven. Het tekende zijn sterven. Zo mocht deze armoedzaaier aankomen in de stad met de gouden straten. Waar Zijn Koning en Zahgmaker Hem wachtte. En deze bedelaar werd met beschaamd. Want Gods beloften zijn waarachtig!

N.a.v.: W. van 't Spijker, Luther - belofte en er-varing. Uitgeverij Kok te Kampen. Gebonden. Geïllustreerd. Met opgave van bronnen en literatuur. Met een overzicht van het leven van Luther in jaartallen. 288 pagina's. Prijs €29,90.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen