De Ramp van 1953

Op de Zuiddijk van de Oude Tonge woont sinds mensenheugenis ene familie Van Noord. Van Noord op de Zuiddijk. Adrianus van Noord was gehuwd met Hendrina Maria Verweij. Zij hadden zeven zonen: Teun, Jan, Aren, Abraham, Leendert, Arie en Hendrik. De laatste, Hen, woont nog altijd in de ouderlijke woning nummer 33; hij is er geboren.

Vader van Noord was kleinlandbouwer. Hij had een paar stukjes land en werkte er wat bij. De man had overigens geen beste gezondheid. Wanneer de jongens van school kwamen trokken zij direkt de maatschappij in. Werken! En dat deden zij. Op het land bij de boeren, op de Kaai eierkolen lossen voor firma De Korte of ander werk waarmee wat te verdienen viel. Waren de jongens volwassen dan stapte de een na de andere in het huwelijksbootje.

Op de vooravond van de Ram p was Hen van Noord om een biertje geweest bij Ponsje de Weert. Fons die een cafee in het dorp exploiteerde genoot tevens algemene bekendheid in een groot deel van Flakkee. Laat op die avond toog Hen naar huis. De

Laat op die avond toog Hen naar huis. De noordwester storm raasde over de Zuiddijk en heel wat dakpannen kletterden in gruizelementen op straat neer. Hen woonde toen met zijn vader alleen. Zijn moeder was al overleden.

Lang zal Hen niet hebben geslapen toen zijn vader hem wakker maakte en hem waarschuwde voor het water dat het huis al binnendrong. Water? Storm en water? Het zou niet lang gaan duren of het water zou tot de schoorsteen in de kamer komen te staan en dat in een dijkwoning! Aan de achterzijde van het huis stond (en staat nog) een stenen aanbouw waarin duiven werden (en worden) gehouden. Die dieren moesten als verloren worden beschouwd, want dat duivenhok was spoedig in het water komen te staan. Het water was inmiddels zo hoog gestegen dat het zelfs over de Zuiddijk stroomde en daar tal van naar het dorp vluchtende mensen overrompelde. Veel van deze mensen zochten hun toevlucht bij de familie Van Noord. Jaap Boom vluchtte naar binnen en ook Lena Gebraad­van Noord. Zij was een dochter van Teun van Noord. Deze vrouw had onderweg haar zoontje Tonny van bijna zes jaar voor haar ogen zien wegstromen in het niets ontziende water. Zijn werkelijke naam was Teunis Cornells Gebraad. Wie kwamen er nog meer naar binnen bij Van Noord?

Sien Esser was gehuwd met Marien Moerenhout. Ook zij woonden op de Zuiddijk. Haar zuster Truus was naar haar toegegaan omdat... elk moment een kind kon worden verwacht! Die twee vrouwen waren onderweg van de Zuiddijk naar het dorp en werden evenals zovele dijkbewoners door het water overvallen. Zij konden nog net bij Adriaan van Noord binnen komen. In totaal zaten er wel tien gestrande of gevluchte buren in de woning Zuiddijk 33. Maar zij leefden allen nog en dat drong goed tot hen door! Niet ver van de woning van Van Noord stond het boerderijtje van Pauw van Otzel. Het geheel werd door het water weggevaagd waarbij Paulus van Otzel, zijn vrouw Johanna Legierse en hun bijna 13­jarige dochter Cornelia Willemina zijn omgekomen.

De kolenerf of kolenopslagplaats van firma De Korte aan de Zuiddijk lag op een steenworp afstand van Van Noord's woning. Het hele erf met alles wat er lag en stond, werd door het water weggeveegd alsof het stof was. Hen van Noord heeft gezien dat verderop

Hen van Noord heeft gezien dat verderop meer naar het dorp toe Piet de Laat zich vasthield aan een schoorsteenpijp in de keuken. Deze man heeft op die manier zijn leven weten te redden. Zijn ongehuwde broer Hendrik was met drie kinderen op een vlot geklommen of op een stuk zolder maar het water sloeg de kinderen letterlijk uit zijn armen. De vrouw van De Laat was op familiebezoek in Lepelstraat, een plaatsje bij Halsteren. Dat was de reden dat Cornelia (Kee), de zuster van Hen en Piet, bij hen op de Zuiddijk was gekomen om op de kinderen te passen. Wat er gebeurde ging alle verstand te boven. De familie De Laat verloor vier familieleden:

Cornelia J. de Laat 1904 Johannes H. W. de Laat 1947 Hendrikus J. de Laat 1948 Cornelia J. de Laat 1949 Schuin tegenover Van Noord op de Zuiddijk woonde Leendert Quist. Ook deze man is verdronken. Pieter de Vos woonde ook dichtbij Van Noord en kwam eveneens om het leven. Er scheen geen eind te komen aan de doodsberichten van hun buurtgenoten die van mond tot mond gingen. De vraag deed zich voor of dergelijke berichten ook uit het dorp tot hen zouden komen.

Men begon steeds meer te vrezen.

Een geweldig groot gat was in de Zuiddijk geslagen. De golven spoelden door dat gat van polder tot polder. Pas toen het ochtend geworden was konden de samengestroomde mensen bij Van Noord goed zien hoe zo'n gapend gat er in werkelijkheid bij lag. Hoe moesten zij nu dat gat overbruggen om in het dorp te komen? In Oude Tonge was een stel redders van het eerste uur onophoudelijk bezig om hun in nood verkerende plaatsgenoten te redden waar dit maar mogehjk was. Zij waren niet georganiseerd, zij waren nimmer getraind maar zij handelden spontaan en trotseerden het golvende water dat steenkoud was en zij waagden zich over allerlei obstakels. Zij wilden met hart en ziel redden wat er te redden viel. "Nog niet alles was verloren", was ongetwijfeld hun motiverende gedachte! Een schitterend voorbeeld heeft de 19­ jarige Cor van de Tonnekreek gegeven. Samen met zijn vriend Luijendijk hebben zij gezwoegd als paarden. Gewapend met een reddingslijn is Cor meermalen in het water gesprongen om de lijn van de dijk naar de tegenover staande huizen te spannen. Op die manier konden degenen die daar in nood verkeerden het wel wagen om door het vijandige water naar de dijk te waden. Als men maar goed vast hield aan dat touw! Met een geïmproviseerd vlot heeft hij vele mensen van een boerderij gehaald.

Er waren gelukkig nog meer koene redders. Job van Gurp heeft ijzersterke staaltjes van moed geleverd. Denk maar eens aan de redding van Koos van Doris van Vught op de Heerendij k. Pieter van den Ouden met zijn vrienden Bas Koert en Hans Buijs, jongens van amper 18 jaar hebben in feite gewerkt als zeeredders. Ongeveer honderd mensen wist Piet met een touw om zijn middel over allerlei aangespoeld materiaal van de daken in de Julianastraat te halen. Helaas, de redders zelf willen liever zwijgen terwijl hun verhalen voor de geschiedenis van ons dierbaar eiland toch eigenlijk moeten worden opgetekend.

In tegenstelüng tot Battenoord waar tijdens de Ramp in de haven geen binnenvaartuigen lagen aangemeerd, lagen er in de Kaai van Oude Tonge gelukkig wel enige schepen. Men weet dat elk schip over een roeiboot beschikt. De schippers Van Dijke en Kanters hebben met behulp van hun roeiboten tal van mensen uit hun benarde positie gered. Deze schippers zijn de Molenpolder ingevaren om de mensen daar uit hun ondergelopen huizen te halen.

Wie het van de Oude Tongenaren is geweest die met een lang, dik en stevig touw het gat in de Zuiddijk is overgestoken om zodoende de mensen 'over te halen', is niet bekend. Maar ze gingen, iedereen!

Ook vrouw Moerenhout­Esser, de hoog zwangere vrouw, moest door water en bagger gaan om in het dorp te komen. Zij kwam samen met haar zuster in het café van Keesje Esser haar vader aan alwaar zij op dinsdag 3 februari het leven schonk aan een jongen. Temidden van dood. onnoemelijk veel leed, vernieling en chaos ontstond zowaar weer nieuw leven! Hen van Noord met zijn vader kwamen ook in het dorp terecht. Ze wisten nog niets van de overige familieleden. Twee broers van Hen, Jan en Leendert woonden in de JuUanastraat. Bij cafee Van de Tonnekreek ontmoetten zij Leen die met zijn oudste dochtertje Ineke daar in die verschrikkelijke nacht was terechtgekomen. Leen had met de acht­jarige Ineke om zijn hals zich door de golven en door de woestenij heen weten te slaan en beiden in veiligheid gebracht. Maar zijn vrouw, Pleuntje van der Baan, geboren te Sommelsdijk, met haar jongste dochtertje Francina Johanna van ruim twee jaar oud waren verdronken.

Ineke van Noord is na de Ramp bij de familie Van der Baan te Sommelsdijk opgenomen. Daar heeft zij haar verdere jeugd doorgebracht totdat zij in het huwelijk trad met Johan Kruider uit Sommelsdijk. Kruider bezit thans een gerenommeerde zaak onder de naam 'Kruider Slaapcomfort' op de Oostdijk van Sommelsdijk.

Wat moesten de mannen van Van Noord bij dat café eigenlijk tegen elkaar zeggen? Praten in die smartelijke stonden waarin het ene slechte bericht na het andere hen ter ore kwam was uitermate moeilijk. Zoon en broer Jan woonde dus ook in de Julianastraat. De straat die nog maar aan één kant overeind gebleven was. Het verhaal ging dat Leen Holleman heeft gezien dat Jan van Noord met enige jongens op een stuk dak of een stuk van de zolder met de stroom werd meegesleurd. De lenige en en) sterke man heeft zijn kinderen, noch zijn vrouw, noch zichzelf weten te redden. Jan van Noord was gehuwd met Cornelia Tamboer uit Middelhamis. De naam Tamboer was bekend door de viszaak op de Waterweg van Middelhamis. Het hele gezin van Jan en Corrie is verdronken.

Jan van Noord Cornelia van Noord­Tamboer Adrianus C. van Noord Cornells van Noord Jan van Noord 1914 1918 1938 1940 1951

Pleuntje van Noord­van der Baan 1921

Francina Joh. van Noord 1950

Jan met zijn vrouw en kinderen verdronken.

De vrouw van Leen met dat lieve meisje verdronken.

In die wetenschap moesten vader en zoon Van Noord uit Oude Tonge vertrekken. Leen bleef voorlopig op Flakkee.

Op de Oostdijk, de Molendijk en de Kaai zaten de mensen zo dicht opeen gepakt dat er een onmogelijke toestand was ontstaan. Evacuatie vormde de enige oplossing.

De schippers van Oude Tonge waren, toen zij het vreselijke nieuws hoorden overal vandaan naar de thuishaven gevaren. Zo lagen Jan en Dirk Moret met hun schip 'Hoop op Welvaart' in de buitenhaven van Dirksland. Zij hadden van tevoren al geschut om 's zaterdagsochtends naar Rotterdam te varen. Maar dat liep anders.

's Zondagsavonds vertrokken de gebroeders Moret naar Oude Tonge. In de Kaai en in de haven van Oude Tonge lagen altijd wel enige schepen, soms waren dat er meer dan veertig tegelijk. Rondom Kerstmis en Nieuwjaar bijvoorbeeld kon men wel aan zo'n groot aantal komen. Naar verhouding hadden de meeste schippers van Flakkee hun domicilie in Oude Tonge. U zult begrijpen dat men gedurende de Rampdagen in Oude Tonge dringend verlegen zat om schepen. Nauwelijks werd de 'Hoop op Welvaart' vastgelegd of meteen wilden tientallen mensen uit het verdronken dorp aan boord gaan. Maar zo gemakkelijk ging dat niet. Pas 's maandagsmorgens 2 februari vertrok de 'Hoop op Welvaart' met wel 200 mensen aan boord. Eerst wisten de Morets niet waar de ontredderde evacué's naar toegebracht moes ten worden, maar op het open water van de Krammer werd hun door de Marine medegedeeld dat zij naar de steiger van Dintel Sas moesten gaan. Daar zouden de mensen door bevoegde hulporganisaties met open armen worden ontvangen. Bij daglicht vertrok op dinsdag 3 februari twee schepen met ongeveer 600 personen aan boord. Iedereen werd van Oude Tonge naar Dintel Sas vervoerd en vandaar met bussen naar verschillende plaatsen in Noord Brabant, 's Woensdags vertrok een vijftal schepen en de dag emaa werd de evacuatie voltooid. Circa 120 mensen bleven in Oude Tonge achter.

Vader Adrianus van Noord met zijn zoon Hen hadden plaats kunnen nemen in het schip van Johannes van Rooijen. Ook zij voeren naar Dintel. Per bus reisden zij naar de Veehallen van 's Hertogenbosch. Daar bleven zij voor slechts één nachtje. Zij zijn de volgende dag naar Tilburg afgereisd waar een broer van Adrianus, Hendrik van Noord, woonde. De hulp die overal geboden werd was bijzonder goed! Hen is twee jaar lang in Tilburg gebleven. Begin november 1953 ontving Hen van Noord een uitnodiging van de burgemeester van Oude Tonge voor het bijwonen van een bijeenkomst ter nagedachtenis van de Rampslachtoffers. De bijeenkomst zou op 12 november plaatsvinden. Deze uitnodiging wordt hierbij afgedrukt. In Tilburg leerde Hen zijn vriendin Joke, een Zeeuws meisje, kennen dat later ook zijn vrouw geworden is. Hen en Joke wonen samen op Zuiddijk 33, het geboortehuis van Hendrik.

De dieren

Jan van Noord heeft als jongeman nog in de bakkerij van de gebroeders Heestermans op de Molendijk van Oude Tonge gewerkt. Daar werkte toen ook ene Marias Boot. Die bakkersknecht hield duiven. Hij kreeg Jan zover dat die ook duiven ging houden. Later toen Jan in de Julianastraat ging wonen bouwde hij daar een duivenhok van hout. Ook zijn broer Leen die twee huizen verder woonde hield duiven. Maar toen de Ramp daar zo erg had toegeslagen viel er aan een duivenhok niet te denken. Zelfs niet aan de gevleugelde vrienden.

Toch hebben enkele duiven net boven de kolkende massa weten uit te komen en vlogen in het donker naar een plaats waar het water hen niet kon verzwelgen. De volgende dag zijn er nog enkele duiven van Jan en Leen van Noord gevangen en gekooid.

De duiven van Hen aan de Zuiddijk zijn allemaal verdronken. Zij zaten opgesloten in een stenen behuizing die niet was ingestort wat met het houten hok bij zijn broers in de Juhanastraat wel het geval was.

Hen had nog een ander dierenverhaal. Hij bezat tijdens de Ramp een hond, een herder. Die hond heeft zich op tafel in de huiskamer weten te redden. Nadat het water voor een deel was weggeëbd en alle mensen de woning van Van Noord hadden verlaten ging de hond ook mee naar het dorp. De hond werd bij Aren van Noord achtergelaten maar hij hep terug naar Zuiddijk 33 waar niemand meer was. De politie trof hem daar later aan en kwalificeerde hem als een loslopende hond. Dat soort beesten werden zonder pardon doodgeschoten. Het navrante van het geval was dat het beest zichzelf had weten te redden maar door de omstandigheden toch nog de dood vond. Dat zit Hen nog altijd dwars.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen