Nacht und Nebel

Afgaande op de titel zou je denken dat het hier gaat om een Duits boek. Dat is het niet. Wel is het een boek over de Duitse tijd. De tijd van de Duitse bezetting van ons land. En alle gruwelen die dat meebracht. 'Mijn verhaal uit Duitse gevangenissen en concentratiekampen', zo luidt de ondertitel. De schrijver is Floris B. Bakels. Die eerder dit jaar oveileed.

Juist vorige week haalde ik dit boek in een bepaald verband aan. Een enkele dag nadat ik mijn bijdrage naar de redactie van Eilanden­nieuws had gemaild, bracht de postbode mij de meuwste druk van dit indrukwekkende werk. Om het in onze krant te bespreken. Het geeft mij gelegenheid om deze week bijzonder aandacht te vragen voor de inhoud van dit 'document humain'. En dan begin ik maar met de typering die dr. Lou de Jong in zijn Ten geleide geeft: "Mij is, wat de Duitse concentratiekampen betreft, in ons taalgebied geen publicatie bekend, waarin de herinneringen aan het gevangenisbestaan zo zuiver en treffend zijn vastgelegd". Het boek verscheen voor het eerst in 1977. Het maakte toen grote indruk. Nu, na vijfentwintig jaar, is de zeventiende druk uitgekomen. Daaruit blijkt wel dat dit niet zomaar een doorsnee­geschrift over de Duitse bezetting

Eind september 1941 gaf Hitler m zijn hoofdkwartier de mondelinge instructie, dat opsporing en vervolging van illegale werkers met verdubbelde kracht ter hand genomen moesten worden. Zij moesten in beginsel, zo bepaalde hij, steeds ter dood veroordeeld wolden. Maar als het doodvonnis niet snel uitgesproken en de executie niet snel voltrokken kon worden, achtte hij het beter dat de bedrijvers van illegale daden naar Duitsland werden gebracht, waarbij hun nabestaanden verder niets meer van hen te hoi en zouden kriigen. Het zou zijn alsof de betrokkenen in 'Nacht und Nebel' verdwenen waren. Duidelijk is het dat Hitler beoogde op deze wijze de druk te versterken die van aiTestaties zou uitgaan Op deze en andere dingen wijst dr. L. de Jong in het achtste deel van zijn standaardwerk 'Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog'. "Een wereld vol van onvoorstelbaie demonie", zo vatte hij het beschrevene m deel 8 samen. En dat is tegelijkertijd wat Floiis Bakeis in zijn 'Nacht und Nebel' onder woorden probeerde te brengen. Uit eigen ervaring!

De 'Nacht und Nebel'­gevangenen waren dus politieke gevangenen, afkomstig uit de door Duitsland bezette gebieden in de jaren 1939 tot 1945. Op last van de Gestapo of de Sicherheitsdienst of de Sicherheitspolizei waren ze gearresteerd en sindsdien in nacht en mist verdwenen. Dat overkwam Bakels op 9 april 1942, om half zeven 's morgens. Dat inferno duurde tot 29 april 1945, 's avonds om zes uur, toen het concentratiekamp Dachau door de Amerikanen werd bevrijd. Drie lange jaren dus. Gevangenen als Bakels werden naar kampen in Duitsland of Frankrijk gezonden en daar uitzonderlijk slecht behandeld. Het Konzentrationslager Natzweiler m de Vogezen was bijvoorbeeld zo'n NN­Lager. De schrijver was daar gedurende twintig van de bijna zevenendertig maanden. In de jaren van zijn gevangenschap heeft

In de jaren van zijn gevangenschap heeft Floris Bakels een dagboek bijgehouden. Wonder boven wonder is het grotendeels bewaard gebleven. In 1977 verwerkte hij de gegevens in zijn boek. Ingeleid met een 'Woord vooraf' van de al genoemde dr. L. de Jong, beschrijft hij eerst zijn gelukkige jeugdjaren, zijn studententijd en beginnende caiTière, daarna zijn arrestatie en de lange lijdensweg door Scheveningen, Amersfoort, Utrecht, Natzweiler, Ottobrunn, Dautmergen, Vaihingen en Dachau. Vervolgens de dertien dagende durende terugreis en het weerzien met zijn vrouw in een Maastrichts noodhospitaal.

Ik zal hier geen van de weerzinwekkende gebeurtenissen, in dit boek beschreven, doorgeven. Ze zijn vele malen allergruwelijkst. Ik verwijs naar het boek zelf. Daarin wordt de lezer iets verteld van wat demonie is. In de kampen daar en toen hebben de deuren van de hel opengestaan, aldus Bakels. Hij heeft zijn ogen er ook niet voor willen sluiten. Hij heeft getracht te doorgronden: "Wat is dat voor een macht en wat zie ik eigenlijk gebeuren?" Zelf heeft hij het ­ naar zijn getuigenis: door de kracht van God die hem door alle verschrikkingen heeft heen gedragen ­ kunnen weerstaan. Met de bedoeling dit getuigenis na te laten, zo meent hij stellig.

Ik neem tenslotte een gedeelte over uit Bakels' eigen verantwoording. "De Duitse macht is in 1945 verslagen (...). Maar nadien is feitelijk niets tot een oplossing gebracht. Het uitmoorden van zes miljoen Joden is niet gevolgd door iets dat herhaling onmogelijk maakt. Men heeft zich niet bekeerd. Integendeel, men is voortgegaan op de weg van Godverzaking, materialisme en ongeloof, ja anti­geloof. De daarbij behorende verschijnselen zijn alom angstwekkend waarneembaar. Er zijn geen grenzen aan onze slechtheid. Roependen in de woestijn waarschuwen terecht voor komende catastrofes. Als ', schrijver van dit boek voeg ik mij bij hen. De doden verphchten mij daartoe. (...) Voor mij staat het vast dat zeer grote rampen op komst zijn ­ de voorboden kan men waarnemen ­ , wanneer de mens zijn God met terugvindt, ; met wii luisteren naar wat gezegd is, niet wil doen wat bevolen. (...) Het nageslacht moge weten hoe, indien ogenschijnlijk satan regeert, God almachtig is en blijft. Het kan nog van pas komen..." Profetische en waarschuwende woorden uit ' 1977 die niet minder gehoord mogen wor­ den in 2002! '.

N.a.v.: Floris B. Bakeis, Nacht und Nebel. ; Mijn verhaal uit Duitse gevangenissen en concentratiekampen. Uitgeverij Kok, Kampen. Gebonden 383 pag. Prijs € 18,90.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen