Brieven van Luther

(10)

De breuk met de kerk was nu wel radicaal. Op 3 januari 1521 verscheen een nieuwe bul getiteld: ‘decet romanum pontificem’. In deze bul sprak de Paus de ban uit over Luther en zijn aanhangers en het interdict over alle plaatsen waar deze zich mochten bevinden.

De Rijksdag te Worms

Karei de Vijfde, de jonge keizer van Duitsland, over wie Luther de verzuchting slaakte, dat hij vóór Christus en tegen de paus zou strijden, was een trouw zoon van de Kerk. Dat hield in, dat ook hij zich tegen Luther keerde. Hij liet in Worms de Rijksdag bijeen komen. Luther werd uitgenodigd per keizerlijke brief. Dat was op 6 maart 1521. Binnen 21 dagen diende hij er te zijn. Een keizerlijk vrijgeleide beschermde hem. Toen hij de reis naar Worms aanving was hij ziek. Maar hij ging! Op 14 april schreef hij aan Spalatinus: “Christus leeft en wij zullen Worms binnengaan al willen alle poorten van de hel en alle machten van de lucht het verhinderen”.

Reeds eerder, nl. op 29 december 1520, had hij aan Spalatinus over het al of niet gaan naar de Rijksdag geschreven:

“Voor zover het aan mij ligt, zal ik, als ik wordt opgeroepen, gaan. Als ik er niet gezond komen kan, zal ik mij er ziek laten heenbrengen. Want als de Keizer mij roept, mag ik niet twijfelen of ik word door God geroepen. Overigens, mochten zij geweld gebruiken, zoals waarschijnlijk is (want om onderwezen te worden zullen ze mij wel niet ontbieden), dan zij de zaak Gode bevolen. Hij die de drie jongelingen in de vurige oven te Babel heeft bewaard, leeft nog en regeert. Bijaldien Hij mij niet bewaren wil, van geringe waarde is mijn hoofd in vergelijking van Jezus Christus, die gedood is onder de gorotste schande en verderf van velen. Hier moet niet gelet worden op iemands ondergang of behoud, maar gezorgd, dat wij het Evangelie, met welks prediking wij begonnen zijn, niet overlaten aan de bespotting. Dat is mijn mening, mijn bedoeling. Jullie kunnen alles van mij verwachten, behalve vlucht en herroeping. Vluchten wil ik niet en herroepen mong minder. Daartoe sterke mij de Heere Jezus. Geen van beide kan ik doen zonder gevaar voor het Christendom en het zieleheil van velen.

Op de reis, die overigens een triomftocht mag worden genoemd, moest Luther in Eisenach een aderlating ondergaan. 16 april 1521 reed hij Worms binnen om twee dagen later de vergaderzaal te worden binnengeleid. Er zou niet met hem geredeneerd worden. Johannes van Eek, de officiaal van de aartsbisschop van Trier (niet te verwarren met de professor uit Ingolstadt, met wie we vroeger kennis maakten), legde Luther diens boeken voor en eiste, als hij die als de zijne erkende, ze te herroepen. Op aanraden van zijn raadslieden vroeg Luther een dag uitstel.

De volgende dag zei hij zijn boeken in drie soorten te kunnen verdelen:

Ten eerste: boeken over het geloof en de zeden.

Ten tweede: boeken tegen de paus en de papisten. Ten derde: boeken tegen bijzondere personen.

nen. Wanneer hij tegen bijzondere personen te heftig geweest zou zijn, was hij bereid dit terug te nemen. Maar wat de waarheid betreft, wilde hij alleen zwichten voor Gods Woord. Er ontstond een dispuut tussen van Eek en Luther. De keizer evenwel wilde de zaak nu spoedig afdoen. Luther kreeg een vrijgeleide, maar verboden werd om onderweg te spreken.

Nadat Luther Worms had verlaten, wilde de pauselijke gezant Aleander, dat aanstonds de ban over de ketter zou worden uitgesproken. Maar de keizer wilde niet buiten de stenden om, een rijksban uitvaardigen. Hij verschoof de zaak naar 25 mei. Toen werd het Edict van Worms aangenomen. Het hield in, dat Luther onder de rijksban kwam te staan. Onder de kerkelijke ban stond hij al. De keizer eiste zijn uitlevering. Zijn aanhangers moesten worden gevangen genomen en alle geschriften van de hervormer en zijn aanhangers worden verbrand. Ook moest overal de boeken-censuur worden toegepast. Door allerlei politieke omstandigheden is dit Edict van Worms niet uitgevoerd.

We willen tot een afsluiting komen. We doen dat met het afdrukken van een brief, die Luther na het gebeurde in Worms schreef aan Lucas Cranach in Wittenberg en die bedoeld was voor alle vrienden daar.

Aan de schilder Lucas Cranach in Wittenberg.

28 april 1521

“Beste Lucas, lk zegen u en beveel u aan God.

Ik laat mij verstoppen en wegbergen, waar weet ik zelf nog niet. Liever nog wilde ik dat die tirannen, in het bijzonder die woedende hertog George van Sachsen, mij maar hadden gedood. Maar ik moet de raad van goede mensen niet verachten, zeker voor enige tijd. Men had mijn komst naar Worms blijkbaar niet verwacht. En wat dat vrijgeleide betekende, weten jullie wel uit het verbod omtrent mijn boeken, dat mij tegemoet kwam.

Ik meende dat Z.M. de keizer een doctor of vijftig verzameld zou hebben, om de monnik met redelijke argumenten te overwinnen. Maar er is niets meer verhandeld, dan alleen de vraag: "Zijn die boeken van u?” “Ja". “Wil je ze herroepen of niet?” “Neen". “Verdwijn dan!" O, wij blinde duitsers, hoe kinderlijk handelen wij en laten ons zo jammerlijk door die romeinen beetnemen!

Doe mijn vrienden en uw lieve vrouw mijn groeten!

Groet meester Christian en zijn vrouw. Vaarwel en wees allen Gode bevolen, Hij behoede uw aller verstand en geloof in Christus voor de roomse wolven en draken met haar aanhang. Amen ”.

Luther verdween een tijd van het toneel om op de Wartburg belangrijk schrijf- en vertaalwerk te verrichten. Hier eindigt ook het lezen van brieven van Luther die verband hielde met zijn arbeid en strijd. De brieven die we verder nog willen lezen en bespreken, hebben betrekking op zijn huwelijks- en gezinsleven. Bolnes H. Hartman

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen