De geestelijke honger

Iemand die ooit de betekenis van de reformator Johannes Calvijn wilde typeren, deed dat met deze woorden: "De eerste schepping van Calvijn is een boek geweest: de Institutie. De tweede was een stad: Genève. Maar tussen die twee moet men zeker zijn prediking inschuiven..." Dat is terecht gezegd. Zijn hele arbeidzame leven heeft Calvijn immers gepreekt. Hoewel hij nooit tot predikant is bevestigd, gaf de raad van de stad Genève hem in 1536 wel de opdracht om te gaan preken. En hij is er nooit meer mee gestopt. Op zondag ging hij tweemaal voor. En om de andere week op werkdagen veelal dagelijks. Via de methode van de doorgaande lezing, hele Bijbelboeken achtereen. Stenografen noteerden zijn woorden en langs die weg kwamen de preken van Calvijn ook in druk beschikbaar. Zodat ze nog gelezen kunnen worden.

Op de morgen van maandag 25 juli 1558 was Calvijn toe aan Jesaja 55, de verzen 1 en 2. Om zeven uur in de ochtend was de St. Pierre al helemaal gevuld met mensen. Een uur lang preekte Calvijn over de aan de orde zijnde stof. We hadden dat niet geweten als niet onlangs deze zelfde preek in het archief van de Waalse kerk in Londen was opgedoken. Hoe hij daarin terecht gekomen is, weten we niet. Maar we weten wel hoe het mogelijk is dat we die preek nu ook lezen kunnen. In onze eigen Nederlandse taal. Daar heeft drs. Christa Boerke uit Apeldoorn voor gezorgd. En daar ben ik haar heel dankbaar voor. Zij vertaalde deze preek en zorgde voor een fijngevoelige inleiding.

Ik zal nu uit die inleiding niet citeren. Leest u die zelf maar. Maar lees vooral ook die mooie en ernstige preek van Calvijn zelf. Uitgeverij De Groot Goudriaan heeft haar in een fraai boekje gevat. Al met al een smaakvol cadeautje om eens weg te geven. Of een boekje om zelf te bezitten.

Graag geef ik nog iets uit die preek door. Het uitgangspunt is de bekende tekst uit Jesaja 55 (in de vertaalde woorden van Calvijn): "Welaan dan, gij allen die dorst hebt, komt tot de wateren, en al wie geen geld heeft, komt, koopt voedsel en eet... ” Calvijn begint met te zeggen dat we niet veel aanmoediging nodig hebben om te eten wanneer we honger hebben. Helaas is dat met het geestelijke voedsel veelal anders. De meeste mensen kunnen rustig verder leven terwijl ze aan die geestelijke spijze gebrek hebben. Ze denken er niet eens over na.

Hoe groot is daartegenover Gods ontferming. "Omdat Hij ziet dat wij allen arm zijn, breidt Hij Zijn armen wijd uit en toont ons dat Zijn vrijgevigheid toereikend is om de gehele wereld te hulp te komen. Op voorwaarde slechts dat de mensen niet zelf de deur sluiten door hun ondankbaarheid." De Heere roept zonder uitzondering groten en kleinen. Dat betekent dat al degenen die niet naar Zijn belofte luisteren geen enkele verontschuldiging hebben.

Rijk en ruim laat Calvijn dus de nodiging tot het heil van Gods genade tot ieder uitgaan. Hij brengt hier geen enkele beperking in het aanbod van Zijn genade aan.

Zullen daarom ook allen komen? Helaas - (en ik citeer opnieuw) "niemand is in staat tot Hem te komen tenzij hij zijn armoede erkent en erdoor geraakt is, en hij geen rust meer heeft in zichzelf totdat hij hulp ontvangen heeft van elders. ” Als Calvijn spreekt over de toeleidende weg tot Christus, dan laat hij zien dat slechts arme en nooddruftige bedelaars Hem echt nodig hebben. Ja, als het daar over gaat, zegt hij zelfs: “Onze Heere Jezus nodigt slechts hen tot Zich die vermoeid en belast zijn. Het is waar dat wij dat allen zijn. Want de zonde die over ons heerst, is een last die ons diep doet buigen. Maar ondertussen houden wij het hoofd omhoog in zelfgenoegzaamheid... ”

Het is goed om in deze preek op te merken dat Calvijn met twee woorden spreekt. Enerzijds wijst Hij op de genadige gezindheid van de Heere die zo vrijgevig is dat Hij de hele wereld te hulp wil komen. Anderzijds geeft hij aan dat slechts zij daadwerkelijk tot de Heere zullen komen die in de nood van hun leven de waarde van deze belofte gaan begrijpen.

Dit alles geeft de prediker van Genève vrijmoedigheid om zijn hoorders - meer dan één keer zelfs - te wijzen op de uitnodiging van Psalm 81: “Opent uwe mond...” “ï/aten wij zo onze mond openen, zoals ik al eerder naar voren heb gebracht, ons er in de allereerste plaats van bewust dat wij God niets kunnen bieden, en eveneens dat Hij niets van ons vraagt of bij ons zoekt, maar dat Hij ons Zijn pure genade bekend wil maken, door ons te hulp te komen zonder dat wij het waard zijn. ”

Dezer dagen verscheen nog een ander boek. Het geeft een overzicht van de beschamende leerstrijd binnen de Gereformeerde Gemeenten over het aanbod van genade en de prediking van de beloften. Daarbij worden vooral de namen van dr. C. Steenblok en ds. R. Kok genoemd. Ds. C. Harinck is de schrijver van het boek. Me dunkt, als eens meer was geluisterd naar de enerzijds ruime en onbevangen en anderzijds scherp ontdekkende prediking van mannen als Johannes Calvijn, dan was heel dat tragische misverstand niet nodig geweest.

Ik besluit met nog enkele zinnen uit het slot van Calvijns preek. “Laten we de Heere een dusdanig gehoor geven dat wij met een oprechte geloofsgehoorzaamheid alles aannemen wat Hij over ons wil uitstorten. (...) Vast staat dat wij hier ernstig vermaand worden om bij Hem te komen zoeken alles wat ons ontbreekt. En - om een lang verhaal kort te maken - Hij stelt Christus voor ons centraal, Hij die de Bron is van al het goede... ”

N.a.v.: Johannes Calvijn, De geestelijke honger. Een preek over Jesaja 55 : 1 & 2. Vertaald en ingeleid door drs. Christa Boerke. Uitgeverij De Groot Goudriaan te Kampen. Gebonden. Met stofomslag. 45 pag. Prijs €18,95.

Ds. C. Harinck, De prediking van het Evangelie. Het aanbod van genade. Uitgeverij Den Hertog te Houten. Paperback. 308 pag. Prijs €17,50.

J. M. J. Kieviet

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen