Brugklassen Prins Maurits Stellendam horen rampervaringen

De brugklassers maakten in dne groepen op de fiets een rondgang door Stellendam De bedoeling van deze fietstocht was om de leerlingen in contact te brengen met mensen die de Watersnoodramp aan den lijve hebben ondervonden De rondnt door dit in 1953 zwaar getroffen dorp heeft zéker aan zijn doel beantwoord Er werden vier plaatsen bezocht en door dne Stellendammers die de rampnacht bewust hebben meegemaakt werden verhalen verteld die grote indruk maakten op de Stellendamse schoberen

Human

Na in de klas een video te hebben bekeken van het Deltaproject, werden de fietsen gepakt en midden in een fikse sneeuwbui werd koers gezet naar de Voorstraat waar de heer T Human de leerlingen ontving in de schuur van zijn boerderij aan de rand van het vissersdorp

De heer Human was tijdens de ramp een jongen van zeven jaar Voordat hij iets van zijn ervanngen met de jongeren deelde las hij een stukje voor uit het dagblad Trouw, direct na de ramp In dit artikel werd onder de titel 'Gods adem verhaalt van de verschrikkingen die de ramp in zuidwest Nederland heeft aangericht Uiteindelijk bleek dat er 200 000 hectare land was ondergelopen, een oppervlakte gelijk aan een provincie Het aantal kilometers dijk dat verloren is gegaan is gelijk aan de afstand Leeuwarden-Panjs Human noemde de jongeren ook de grote aantallen mensen, vee en woningen die verloren zijn gegaan Van de 1835 mensen die het leven verloren kwamen er ongeveer 70 uit Stellendam

Indrukwekkend was het verhaal van Human toen hij zijn persoonlijke belevemssen aan de jongeren vertelde De farmhe Human was zaterdagavond gewoon naar bed gegaan, ondanks de storm Maar om twintig minuten over vier tikte Jan Breederveld, knecht op de boerdenj, op het raam van de slaapkamer van zijn ouders Hij waarschuwde de bewoners van de boerdenj dat ze vlug uit bed moesten komen "want het water staat zo hoog'" De knecht wilde zijn gezm in veiligheid brengen met een tractor en vluchtte over de Langeweg naar Melissant

Hadden we maar een ark...

Overtuigd van de gevaarlijke situatie maakte ook het gezm Human zich klaar voor de vlucht naar Melissant Toen jongeheer Human wakker werd gemaakt, was zijn eerste vraag "Zijn de Russen er''" dit vanwege de gespannen oost-west verhouding in Europa Maar toen hij hoorde dat het water kwam en de dieren werden losgesneden verzuchtte hij "hadden we maar een ark" Halverwege de Langeweg nchting Melissant kwamen ze voor de keuze te staan door blijven njden of via de Zomerweg en de Plaatweg naar Melissant Zij kozen de laatste mogelijkheid dit heeft hun leven gered De knecht was hen voorgegaan maar ging rechtdoor Hij kon Melissant met meer halen want onderweg brak een dijk door en Breederveld met zijn gezm verdronk De knecht vluchtte voor het water maar verdronk, aan zijn huis was geen schade Het heeft diepe mdruk op de heei Human gemaakt dat de knecht door alarm te slaan het leven van de familie van zijn werkgever heeft gespaard "Want sirenes of klokgelui kon met door het geraas van de storm worden gehoord", aldus Human "Dertig jaar was hij aan onze familie verbonden geweest Hij was getrouw tot aan de dood", zo sprak Human tot de aandachtig luisterende leerhngen

Een wonder

De landbouwer aan de Langeweg beschouwt het als een wonder dat zijn familie gespaard is gebleven m die verschnkkelijke nacht Na de rampnacht vond hij in zijn zak het versje wat hij voor maandag op school zou moeten leren en de woorden daarvan hebben grote betekenis in zijn leven gehad Psalm 103 vers 5 'Hij handelt nooit met ons naar onze zonden Hoe zwaar, hoe lang wij ook Zijn wetten schonden, Hij straft ons, maar naar onze zonden met' Hij wees de kinderen m de schuui hoe hoog het water heeft gestaan Als de familie tijdens de dijkdoorbraak - op enkele hondeiden meters afstand - nog m het huis was geweest waren er ook met hen verschrikkelijke dingen gebeurd

En deze wonderbaarlijke bewaring gaf hen weer moed toen ze half apiil als een van de eerste gezinnen weer naar Stellendam mochten terugkeren na een verblijf in Melissant en Apeldoorn Tenslotte gaf hij de brugklasleerlingen de raad mee om met alleen iets te leren voor de toekomst, maar ook terug te kijken naar het verleden Want ook uit de Wateisnoodramp kunnen lessen geleerd worden'

Naar de Kerk

Na het veel indruk makende gesprek met de heer Human vertrokken de leerhngen naar Nederlandse Hervormde Kerk Daar werden ze opgewacht door de heer A Troost HIJ was tijdens de tamp lid van de vnjwillige brandweer van Stellendam en assistent van de legendansch brandweercommandant L Visser Ti oost vertelde de leerhngen iets over hoe de reddingswerkzaamheden in die eerste bange febniandagen verliepen Het was heel de zaterdag, voorafgaande aan de lamp al onrustig De reddingboot was 's middags al uitgevaren en het hoog blijven van het water m de haven van Stellendam toen het eb moest zijn werd niet vertrouwd door ondercommandant van de brandweer C Roon De heer Visser vond dat er direct opgetreden moest worden, want het water kwam al hoger En toen de dijken braken moest het reddingswerk beginnen Met een roeiboot heeft Troost en zijn collega's van de brandweer de eerste mensen gered en op de droge plaatsen op de Eendrachtsdijk gebracht Ook werd de auto van huisarts dokter Kreling ingezet bij de hulpverlening

Gedenkborden

En dat het watei hoog gekomen is in Stellendam bewijzen de boiden in de kerk waaronder hij zijn ervaringen vertelde Aan weerszijden van de preekstoel hangen op luim dne meter hoogte de borden met een pijl erop die de hoogte van het watei aangeeft tijdens die rampdagen Op het ene boid staat de tekst uit Spreuken 8 29a Toen HIJ de zee haar perk zette, opdat de wateren Zijn bevel niet zouden overtreden" en op het andere bord de tekst uit Amos 5 8b "Die de wateren der zee roept, en giet ze uit op den aardbodem, HEERE is Zijn Naam"

De geredden werden eerst naar Hotel Meijer gebiacht waar dokter Kreling en mensen van het Rode Kruis de gewonden veizoigden

Volgens Troost waren in de loop van de zondag al enkele mensen uit Hellevoetsluis gekomen die assisteerden bij de reddingswerkzaamheden Later die dag kwam ook de reddingboot terug want deze was voor de rampnacht m Willemstad gestrand Met de zender van de boot kon contact gelegd wolden met het vaste land De burgemeester Von Knobelsdorff woonde m Goedereede, maar in de loop van de zondag wist hij via allerlei omwegen Stellendam te bereiken Ook werd er al snel door de vissers van Goedereede met hun schepen hulp geboden en ook de manne kwam op maandag m Stellendam m actie Dit ontlastte de oververmoeide Stellendamse redders

Geen riant onderkomen

In de eerste dagen hadden de hulpverleners volgens Troost, een met zo beste huisvesting want ze moesten eerst de nacht door brengen m de reddingsloods "We sliepen daar op zolder en hadden maar wemig kleien En er stond ook in die loods toch nog bij vloed een halve meter water", aldus Troost Later toen de Spuipolder droog kwam hebben de redders daar ondeidak gekregen Troost noemde ook de hulp die de brandweer uit Den Haag verleende welke iedere week een veise ploeg mensen leverde

Van de heer Troost is geen farmhe verdronken wel IS er een zusje van een vnend verdronken Zelf was hij bij de berging van het stoffelijk overschot van dit meisje betrokken Dit heeft heel veel indruk op hem gemaakt Ook over zijn ervaringen bij de berging van doden wilde hij - om begnjpe lijke redenen - tegenover de leerlingen met m details treden

Het schoonmaak- en oprmmweik m de zwaar getroffen plaats heeft tijd in beslaggenomen, volgens Troost Toch kon op 25 april alweer de eerste kerkdienst worden gehouden Vanaf begin februan was de heer Troost voor korte tijd m dienst van de gemeente gekomen In mei was het zover dat hij hier uit ontslagen werd, het meeste opruim- en bergingswerk was toen geklaard De opbouw van Stellendam kon beginnen'

Monument

De groep leerlingen vervolgde hun weg door Stellendam en bracht een kort bezoek aan het monument voor de slachtoffers van de Watersnoodramp bij de Gereformeerde Kerk Op dit monument staan de namen van de mensen uit Stellendam die zijn omgekomen tijdens de watersnood Docent AJ Kastelein wees de groep op de soms heel jonge leeftijd van de kinderen die tijdens de ramp waren omgekomen Sommigen van de leerhngen zagen ook namen van familieleden op het monument staan

Langs het 'Haagse Huus' dat genoemd is naar Den Haag, welke stad in de ramp veel hulp gegeven heeft aan Stellendam en ook dit verenigingsgebouw heeft geschonken, kwam de groep terecht m de Komng Haakonstraat deze straat, genoemd naar de koning van Noorwegen, het land dat de karakteristieke Noorse huizen heeft geschonken

Noorse huizen

In een van die Noorse huizen woont de famihe Keijzer Moijses en dat was het volgende adres voor de brugklassers De heer en mevrouw Keijzer, die deze ochtend ongeveer zestig kinderen in hun woonkamer ontvingen, wonen als enigen nog van het begin af aan in de geschonken huizen Ook is hun huis nog m vnjwel originele staat Mevrouw Keijzer vertelde haar ervanngen van de rampdagen en legde vooral de nadruk op de huisvestingsproblemen

In het verhaal van mevrouw Keijzer speelde haar rode pantoffeltjes een grote rol De zaterdagmiddag voor de ramp had ze nieuwe rode pantoffels gekocht, ze was er zo mee in haar sas dat ze deze meenam toen ze die nacht bij een tante gmg slapen En toen er die nacht alarm geslagen werd en zij en de farm he van haar tante het huis moesten verlaten was het eerste waar ze aan dacht om mee te nemen haar rode pantoffeltjes'

Na de alarmroep werden er bij de tante wat spullen naar boven gebracht en verheten ze het kleine huisje De familie kwam terecht in een huis aan de overkant van de straat terecht, dit huis - van meester Van Eek de bovenmeester van de school - lag wat hoger Maar ook daar zagen ze het water tree voor tree hoger komen op de trap Uit het raam kijkend zagen ze hoe een 'wolk van water' hun eerste onderkomen verwoestte Zij waren voorlopig gered en brachten daar voor God de dank Ook werd er veel gebeden die nacht en de volgende dag, "want het waren dagen van grote benauwdheden", aldus mevrouw Keijzer Op de zolder van het huis m de Schoolstraat was maar een ledikant en daar moest men zich om de beurt opwarmen Maandagochtend werden de tijdelijke bewo ners van het schoohneestershuis uit hun benarde positie gered Met een roeiboot werden ze naar de droge Eendrachtsdijk gebracht Inmiddels was mevrouw Keijzer een van haar rode pantoffeltjes verloren "Het enige wat ik nog had raakte ik toen ook nog kwijt , aldus mevrouw Keijzer Op de dijk ontmoette ze voor het eerst na de rampnacht haar vader Hij was zaterdagavond al van huis gegaan met een grote vrachtwagen met daann de koeien Net buiten het dorp sloeg de auto om, de inzittenden konden zich in veiligheid stellen, maar de koeien kwamen om Op de vraag waar haar moeder met haar broertjes en zusjes was, kon hij geen antwoorden geven Hij wist het met Zij bleven dus nog steeds m de onzekerheid

Warme melk

Nadat ze in een cafe werden ondergebracht, kreeg mevrouw Keijzer daai voor het eerst sinds zaterdagavond iets warms te dnnken en wel warme melk, direct van de koe die daar ook een onderkomen had gevonden "Het was heerlijk'" Vervolgens werden ze overgebracht naar Hellevoetsluis, daar vandaan met een manneboot naar Bnelle Ook daar werden ze eerst opgevangen in een cafe Ze ziet het nog voor zich "in dat cafe was een biljart en daar op de rand naast het groene laken, het ik rmjn laatste rode pantoffeitje achter Want aan een pantoffel had ik toch niets"

Haar moeder maakte later dezelfde reis van Stellendam naar Bnelle in de roeiboot te Stellendam vond zij het eerste pantoffeltje van haar dochtertje terug Moeder begreep het gelijk "Dat is het pantoffeltje van Cor ZIJ leeft dus nog'" en toen ook moeder in Bnelle amveerde lag ook het tweede pantoffeltje nog op het biljart en even later werd het gezm veremgd m de school waar ze waren ondergebracht Mevrouw Keijzer had en haar moeder en haar pantoffeltjes weer terug De Stellendamse is nog steeds dankbaar voor de vele hulp die er geboden is Ze noemt met name het Rode Kruis en ze nep de kinderen op, als er een collecte voor die orgamsatie komt er toch aan te geven, "Want ze doen goed werk", aldus mevrouw Keijzer

In Bnelle werd het m verband met het water te gevaarlijk, en werd de groep per bus vervoerd naar Monster "Een angstige nt over weggetjes met aan weerszijden water De dacht we zijn gered maar we zullen hier nog verdnnken" Van Monster gingen ze naar Scheveningen waar ze verbleven tot mei 1953 Ze keerden vervolgens weer terug naar Stellendam

Originele vrouwtje in originele huisje

Na een tijdje m de Hervormde pastone te hebben gewoond waren de huizen klaar die door de regenng van Noorwegen werden geschonken De heer en mevrouw Keijzer zijn hier altijd blijven wonen, "Dit zijn de onginele huizen met het onginele vrouwtje", volgens mevrouw Keijzer De bewoners hebben altijd met veel plezier in dit karaktenstieke houten huis gewoond In het begin waren er wel wat kinderziektes, maar dat kwam om dat er geen ongmele Noorse bouwers met dit huis werden meegeleverd Deze ongemakken van doorregenen stonden met in vergelijk met wat ze in de rampdagen hadden meegemaakt Als je de ramp hebt meegemaakt, stel je met meer zoveel eisen", aldus de dankbare Keijzers

Geladen met verhalen van mensen die het allemaal hebben meegemaakt zochten de leerlingen het schoolgebouw weer op. De herdenking van de Watersnoodramp heeft door de verhalen van de Stellendammers voor hen vast nog meer zin gekregen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen