De macht van de media

De kiezers beslissen

De beslissing valt in het stemhokje. De kiezers moeten spreken. Hun keus is bepalend voor de te volgen koers.

Drie zinnen die op hetzelfde neerkomen. Ze hebben stellig een deel van de waarheid in zich. Drukken ze ook de volle waarheid uit? Kiezers beslissen over het aantal zetels dat een partij toegewezen krijgt. Hoewel er op de avond van de verkiezingen in de marge verschuivingen kunnen optreden, vergeleken bij de aanvankelijke verwachtingen, blijft de waarheid gelden: de kiezer beslist. Hiermee is echter niet alles gezegd. Zeker

Hiermee is echter niet alles gezegd. Zeker bij de verkiezingen van 2003 hebben de media een grote, misschien zelfs wel een beslissende rol gespeeld. Met media bedoel ik niet alleen de krant of de radio maar in het bijzonder de televisie.

In het verleden schreef ik al eens dat ik niet veel programma's op de televisie bekijk. Een uitzondering vormen de nieuwsberichten en uitzendingen waarin het nieuws wordt besproken. En dat vooral bij belangrijke nationale of internationale gebeurtenissen, van welke aard ook. Ik voel me gedrongen om niet te zeggen zelfs verplicht, om te weten wat er in de wereld gebeurt. En hoe daarover wordt gedacht. Reportages en commentaren helpen mij in mijn meningsvorming over gebeurtenissen direct om ons heen in eigen land en verder weg in de wereld. Het is karakteristiek voor onze tijd dat alles met alles samenhangt. Van wat aan de andere kant van de wereld gebeurt kunnen we niet pas achteraf, maar zelfs tijdens het gebeuren getuigen zijn. Binnen deze algemene belangstelling past

Binnen deze algemene belangstelling past ook aandacht voor de politiek in eigen land. En dat zeker nu we voor de tweede maal binnen een jaar naar de stembus werden geroepen.

Over de peilingen

Ditmaal hebben de peilingen en de lijsttrekkersdebatten, door de televisie uitgezonden, een geweldige invloed gehad. Het is geen wonder dat er stemmen opgaan om de objectiviteit van de peilingen achteraf te controleren. Ik fas daarover opmerkingen zowel in Trouw als in het Algemeen Dagblad.

Hoe is het mogelijk dat het ene bureau tot (geheel) andere resultaten komt dan het andere? Worden er verschillende methoden gebruikt? Hoe objectief en betrouwbaar zijn de methoden dan? Hieraan knoop ik tegelijk de opmerking vast dat in dit geval de peilingen ook gebruikt kunnen worden om de kiezers te manipuleren. Door opvallende winst voor een bepaalde partij vast te stellen, wordt de aandacht van de kiezers op die partij gericht. Dit heeft iets weg van kosteloze propaganda.

We zijn er in de afgelopen weken veelvuldig getuige van geweest. Soms eens per week door hetzelfde bureau gepubliceerd. Soms meer dan eens per week. Voeg daaraan toe dat er drie bureaus werkzaam zijn op dit terrein, dan komen we tot de conclusie: elke dag een peiling.

Is dit reëel? Zou men niet met grotere tussenpozen de peilingen moeten verrichten? Een vraag die er dan nog vanuit gaat dat de methoden objectief zijn.

Ik zou het een goed idee vinden zoals door mr. Rouvoet voorgesteld, en anderen zijn hem daarin gevolgd, dat er in de laatste week voor de verkiezingen geen peilingen meer worden gehouden. Peilingstilte om zo te zeggen.

De invloed van de gehouden peilingen wordt versterkt doordat ze op het televisiescherm werden geprojecteerd. Ieder kon de cijfers op zich laten inwerken. Sterker nog: de cijfers dringen zich aan de kijkers op en dringen de kijkers in een bepaalde richting.

Debatten op de televisie

Hierbij komen de verschillende debatten die vooral met het oog op televisie-uitzendingen zijn georganiseerd. De lijsttrekkers moesten maar opdraven. Ik neem aan dat de spelregels hun werden opgedrongen. Wellicht dat ze over thema's iets te zeggen hadden, maar niet over het hoe van de discussie.

Vlak voor woensdag 22 januari waren bepaalde figuren moe. Je las de vermoeidheid af van hun gezicht. Dat was mede te wijten aan het feit dat er op den duur niet veel nieuwe thema's meer werden aangesneden. Het was veel van hetzelfde.

Hoe komt iemand over?

De grote vraag was: Hoe komt iemand over? Niet wat zegt hij of zij, maar raakt hij het gemoed, wilt u de ziel van de kijkers? Ik ben ervan overtuigd dat een man als Bos zijn succes in lüet geringe mate te danken heeft aan zijn uitstraling: rustig, gevat, niet opdringerig en een blijde, betrouwbare blik. Hij staat ervoor en hij gaat ervoor.

Ik zeg niet dat deze zaken niet belangrijk zijn. Ze zijn echter niet het programma zelf. De nadruk lag op de blik van de woordvoerder. Zoals het alom werd gezegd: 't Ging meer om de poppetjes dan om het programma.

Het medium televisie is uitstekend geschikt om de poppetjes te promoten, öf aan invloed op de kijker te doen afnemen. Terwijl ik deze regels schrijf komt het woord de-promoten me in gedachten. Het woordenboek zal het niet vermelden. Laat "Eilanden- Nieuws' er dan de primeur van hebben.

Met de-promoten bedoel ik dat iemands invloed op de kijkers wordt geschaad. Zijn uitstraling is dan niet positief, niet winnend en wervend maar negatief. De conclusie is dan: Die man of vrouw moet ik niet.

De televisie heeft in deze weken geweldige invloed gevraagd en gekregen. Soms vond ik het beangstigend. Dan dacht ik bij mijzelf: de dictatuur van het scherm. U moet deze zin natuurlijk aanvullen: namelijk de dictatuur van de makers van het televisieprogramma. In NRC Handelsblad las ik de term mediacratie: dat is de heerschappij van de media.

Ik hoop van harte dat we deze voorstelling niet nog een keer moeten meemaken.

De televisie tiranniseert

De televisie domineert, om niet te zeggen tiranniseert. Het is maar een stap om hieruit conclusies te trekken naar de invloed en heerschappij van de televisie op ook andere programma's en op andere terreinen.

Mediastilte gewenst

Als er onbehagen is over het feit dat de verkiezingen 2003 beheerst zijn door de media, met name door de televisie, mag ieder ook wel bedenken welke kwalijke rol de televisie speelt of op zijn minst spelen kan op ander dan politiek terrein.

In de laatste dagen (avonden) heb ik het mediageweld niet langer gevolgd. Ik was er moe van. Lezers zouden moeten overwegen of ze een dergelijke mediastilte in hun huis ook niet buiten de verkiezingsdrukte moesten zoeken!

Tenslotte: alleen de grote vier, soms zes, kwamen op het scherm. Andere partijen werden genegeerd.

De mediadictatuur is wars van de democratie!

W. H. Velema

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen