Waarden & normen

Het is al weer een poosje geleden dat deze woorden werden uitgesproken. Ze komen uit de mond van oud-premier mr. A.A.M. van Agt. Hij sprak ze uit ter gelegenheid van één van de jaarlijkse zogenaamde Comeniuslezingen. Het was in januari 2001. Dat was in de tijd dat ‘paars’ nog volop de dienst uitmaakte in Nederland. Met een regeringsbeleid waarin geprobeerd werd een ethiek tot gemeengoed te maken waarin het ‘gedogen’ als het hoogste goed zou gelden. Vrijheid en verdraagzaamheid moesten de primaire motieven van het handelen zijn. Daarin pasten wetsvoorstellen inzake euthanasie, het homohuwelijk en het opheffen van het bordeelverbod. Wie meende dat “alles moet kunnen” en “alles moet mogen”, leek daarin de wetgever aan zijn kant te hebben, minister Borst van Volksgezondheid voorop.

Toch waren er ook tegenstemmen. Naast de (kleine) christelijke partijen in het parlement, was ook mr. Van Agt iemand die een steen in die vijver durfde te gooien. Hij voerde in zijn lezing een bewogen pleidooi om de her-introductie van waarden en normen in onze samenleving. Hij schroomde niet een oproep te doen "... om te bewaren en te behoeden al hetgeen bij herijking goed en nobel wordt bevonden uit het geestelijk erfgoed van de generaties die ons zijn voorafgegaan. ”

Inmiddels is het politieke tij gewijzigd - “gekeerd” zou te sterk gezegd zijn - en kregen we een regering die zelf aandacht voor waarden en normen in ons maatschappelijk leven ging vragen. Met tengevolge daarvan zelfs een parlementair debat over dit onderwerp. Bedoeld om een brede maatschappelijke discussie op gang te brengen. De wal lijkt het schip te keren. Kennelijk is er toch een onderstroom in ons volksleven die gaat doorzien dat tolerantie niet de hoogste norm kan zijn. En wordt er iets van aangevoeld dat absolute vrijheid naadloos grenzen kan aan een hoge mate van onvrijheid en onverdraagzaamheid. Jeugdcriminaliteit, straatgeweld en schunnige reclame zijn er de actuele voorbeelden van.

Maar met de erkenning van de noodzaak van waarden is nog niet aangewezen wat de bron van die waarden en normen moet zijn. De inhoud van het genoemde debat in de Tweede Kamer heeft het aangetoond. Het slot was verwarrend. En een eenduidige conclusie kon niet worden getrokken. Reden waarom er bij velen toch weer een gevoel van teleurstelling overblijft. Alle goede bedoelingen van onze minister-president Balkenende ten spijt.

Waaraan moeten de waarden en normen m onze samenleving worden ontleend? “Boven alles aan de bijbelse Tien Geboden!”, zegt een christen. “Daarin ligt de universele regel voor ons ethisch handelen!” Maar hoe dan? Welke waarden ontleen ik dan aan die geboden? En hoe kom ik vanuit die waarden naar de formulering van concrete normen? En hoe vertaal ik die normen vervolgens naar regels voor het handelen in de praktijk? Hier zouden dikke boeken over te schrijven zijn. En ze zijn ook geschreven. Ik denk bijvoorbeeld aan de geschriften van de christenethici prof. dr. J. Douma en prof. dr. W.H. Velema.

Vandaag wijs ik op een ‘geschrift’ dat slechts bestaat uit één enkel velletje papier: de ‘Waarden & Normen Wijzer', ontwikkeld door de RMU en op 11 maart jongstleden overhandigd aan minister Donner van Justitie.

De letters RMU staan voor ‘Reformatorisch Maatschappelijke Unie’, een soort vakbond voor zowel werkgevers als werknemers. De RMU heeft het als haar taak gezien een principiële bijdrage te leveren aan het maatschappelijke debat over waarden & normen. De Tien Geboden van God, ooit aan Israël gegeven maar universeel geldig, zijn heilzaam voor de schepping, voor de medemens en voor de maatschappij, vindt de RMU. Vanuit elk van die geboden zijn lijnen getrokken naar deze drie gebieden van menselijke activiteit en verantwoordelijkheid. Van elk gebod wordt de kern geformuleerd en van daaruit een aantal waarden. Voor elk gebied geldt een eigen kernwaarde: rentmeesterschap, dienstbaarheid en gerechtigheid. Overigens belicht de Wijzer niet alleen de principiële kant, maar ze is ook gericht op de praktijk. Met het oog op het praktische doen en laten worden suggesties in concreto gedaan.

De RMU heeft haar eerste taak in het veld van arbeid en beroep. Deze Waarden & Normen Wijzer trekt de banen echter breder. In beginsel bestrijkt ze alle terreinen van het leven. Natuurlijk kon niet alles in concreetheid worden genoemd. Maar in onderscheiden situaties kunnen toepassingen worden gemaakt naar analogie van wat wel genoemd wordt.

Ik acht de inspanning van de RMU met het samenstellen en uitbrengen van deze Wijzer heel verdienstelijk. Hoe klein deze vouwfolder ook is (ze meet ingevouwen niet meer dan 11 bij T'A cm) ze biedt een veelheid aan informatie. Heel geschikt als leidraad voor bezinning en gesprek. Dat laatste is ook de bedoeling van de RMU. Exemplaren van deze Waarden & Normen Wijzer zijn gratis te verkrijgen. Aanbevolen!

N.a.v.: Waarden & Normen Wijzer, een uitgave van de RMU. Postbus 900, 3900 AX Veenendaal. Tel. 0318 — 543030. Website: www.rmu.org. E- mail: info@nnu.org.

J. M. J. Kieviet

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen