Joden niet gewenst

In 1938 werd op initiatief van president Roosevelt in Evian-les Bains een internationale vluchteUngenconferentie gehouden. Het ging daarbij over de opvang van Joden die Duitsland en Oostenrijk ontvlucht waren. In Palestina werden ze slechts mondjesmaat toegelaten. Golda Meir - de latere premier - was er als 'Joods waarnemer'. Ze zat niet bij de afgevaardigden, maar bij het publiek, ook al ging het over häär volk. De afgevaardigden van 32 landen waren er vertegenwoordigd. Om beurten legden ze uit hoe graag ze grote aantallen vluchteüngen zouden willen opnemen, maar dat helaas niet konden. Een mengeling van verdriet, woede, teleurstelling en afschuw maakte zich daar van Golda meester. Slechts een paar landen waren bereid enkele Joden op te nemen.

Het Witboek van 1939

Rondetafelgesprekken in Londen naar aanleiding van de Arabische onlusten hadden tot gevolg dat de Britse regering zich richtte tegen de door de Joden gevoerde politiek. In mei 1939 besloten de Engelsen dan ook de deur naar Palestina voor Joden voorgoed dicht te gooien. Daardoor werd de enige veilige haven geblokkeerd. Het gebeurde nog geen jaar na de vluchteUngenconferentie van Evian-les-Bains, de conferentie waar men geen kans zag het vluchtelingenprobleem op te lossen, en zes maanden na de Knstal- Inacht in Duitsland. Dat was de nacht waarin het startsein werd gegeven voor een campagne van moord, plundering en deportatie, waarbij 7500 Joodse winkels werden vernield en geplunderd en 250 synagogen werden verwoest, en op het moment dat de nazi's bezig waren de concentratiekampen voor Joden in te richten. Daarmee liet de Engelse regering de toezegging, gedaan in de Balfour-declaratie (het verlenen van medewerking bij het stichten van een nationaal tehuis voor Joden in Palestina), definitief varen.

Chamberlain - de Engelse premier - was onder de druk van Arabische dreigementen en terreurdaden bezweken. Het Witboek van 1939 hield in dat in 5 jaar met meer dan 75.000 Joodse immigranten zouden worden toegelaten en dat het aankopen van grond door Joden vrijwel werd stopgezet. Na die 5 jaar zou de immigratie volledig worden beëindigd, tenzij de Palestijnen bereid waren nog Joden toe te laten. Je kunt je afvragen hoeveel mensenlevens van de ovens, gaskamers en kwikzilvermijnen zouden zijn gered als Engeland deze maatregel niet getroffen had.

De Joden voelden zich verraden. En er was niemand die één vinger had uitgestoken om hen bij hun vreselijke beproevingen te helpen.

Niet goedschiks dan maar kwaadschiks

Het antwoord van de Joodse leiders was: een illegale immigratie. De imrmgratie moest doorgaan, ook al kwam het tot een gewapend conflict met de Engelsen.

TA3 arriveerde op 1 september, de dag waarop de Tweede Wereldoorlog uitbrak, de Tiger Hill. Dit schip was vertrokken uit de Roemeense haven Constanta, met 1400 Joden uit Polen, Roemenie en Bulgarije aan boord.

Het werd voor de kust van Palestina met een salvo uit machinegeweren van Bntse patrouilleschepen begroet. Dat kostte aan twee mensen het leven, 14 werden er gewond. Het schip koos weer zee. Maar waar moest het heen? Er was geen haven, geen voedsel, geen brandstof.

Daarom zette het de volgende morgen met volle kracht koers naar Tel Aviv en liep aan de grond. Immigranten sprongen vanaf het gestrande schip in het water. Ongeveer twee honderd mensen bereikten de kust en verscholen zich tussen de menigte aan de kade. De 1200 overigen kwamen in de gevangenis terecht. De eerste kogels van de Bntten waren niet op de oprukkende Duitse divisies van Hitler, maar op een groepje Joodse vluchtelingen gericht, die de nazi-terreur hadden willen ontvluchten. Stormachtige anti-Britse protestbijeenkom

Stormachtige anti-Britse protestbijeenkomsten werden gehouden en stakingen werden georganiseerd. Een strijd tussen de in t^alestina gevestigde Joden en de mandaatregering ontbrandde. Engeland, dat de problemen met meer aankon en de Arabieren zoveel mogelijk te vriend wilde houden, kondigde steeds meer anti-Joodse maatregelen af.

Dat leidde tot activiteiten van de ondergrondse verzetsbeweging Haganah, die heel wat huzarenstukjes uitvoerde en Wijk gaf de Engelsen meerdere malen te slim af te zijn. Ben Goerion zei bij het uitbreken van de oorlog: "We zullen Hitler bestrijden alsof er geen Witboek bestaat, en we zullen het Witboek bestnjden alsof er geen Hitler bestaat". Op het ziomstisch congres in Geneve een maand eerder, waar de afgevaardigden van de Joodse Europese Jeugdorganisaties bijeen waren, waren afspraïcen gemaakt hoe men in geval van een oorlog contact met elkaar zou onderhouden. De meeste van deze jonge mensen beseften toen nog niet dat hun eind zou zijn: Auschwitz, Maidanek of Sobibor.

Een strijd aan twee fronten Ondanks de Britse maatregelen hadden zich

Ondanks de Britse maatregelen hadden zich 30.000 Joden als vrijwilliger voor het Britse leger aangemeld. Aanvankelijk weigerden de Engelsen ze in het leger op te nemen. Pas aan het eind van de oorlog kwam een Joodse Brigade tot stand, net vroeg genoeg om in Italië en op andere Europese fronten te worden ingezet. Maar tegelijk vochten de Joden in Palestina tegen de Britten. Het Witboek had de immigratie vrijwel onmogelijk gemaakt . Ondanks de blokkade van de Palestijnse kust door de Britse manne, deden Joden verwoede pogingen om aan de Duitse concentratiekampen te ontkomen. Jongens van 18 jaar voerden het bevel over smerige oude roei- en zeilboten, waarin de 'illegale' immigranten opeengepakt zaten, in de hoop de Britse blokkade te breken. Werden ze gesnapt, dan zouden ze in het gunstigste geval naar Cyprus of Mauritius worden gedeporteerd. Niet alle 'drijvende doodkisten' bereikten hun bestemming . Er waren er ook die met honderden mensen aan boord in volle zee verdwenen.

De Struma

7a was er de Struma, een wrakkige veerboot, die in december 1941 uit Constanta - een Roemeense havenstad - was vertrokken met 769 Joodse vluchtelingen aan boord. Zij waren getuige geweest van wandaden door de nazi's en de sadistische Roemeense IJzeren Garde tegen de Joden. Het schip meerde af m de haven van Istanboel. De passagiers mochten niet van boord. Waarschijnlijk hebben de Britten van het transport geweten en op de Turkse regering druk uitgeoefend om het schip met door de Dardanellen te laten gaan, een verzoek dat in strijd was met de internationale verdragen, Het schip bleef tijdens de Turkse winter twee maanden lang in de haven liggen, verstoken van de meest elementaire toiletvoorzieningen. Eind februari 1942 werd het door de Bosporus de Zwarte Zee binnengesleept.

Op een gegeven moment begaf de motor het. Het schip mocht niet naar Istanboel terug. Ongeveer 10 km. uit de kust weerklonk opeens een daverende explosie en het schip zonk. Eén man overleefde de ramp. Was de explosie veroorzaakt door een torpedo, die een Russische onderzeeër op het schip had afgevuurd?

De Patna

En dan is er nog het verhaal van de Patria. Het drama rond dit schip speelde zich af in de haven van Haifa. In totaal 3642 Joden waren uit Duitsland en de bezette landen Oostennjk, Tsjecho-Slowakije en Polen, gevlucht. Ze waren op weg gegaan naar Palestina, met medeweten van de nazi's (!), in ruil voor een flink losgeld.

Ze zakten in rivierboten de Donau af op weg naar de Zwarte Zee. In Tulcea gingen ze aan boord van drie stoomschepen. Ze namen het op elkaar zitten en de schaarste aan voedsel en water op de koop toe. Halverwege de tocht kwamen ze zonder brandstof te zitten. Ze stookten het meubilair van het schip op, zelfs de britsen waarop ze sliepen. Ze voeren langs Kreta, juist op het moment dat Italië Griekenland aanviel. Toen ze de kust van Palestina naderden, hoopten ze dat de Engelsen ze zouden toelaten. Twee van de drie stoomschepen waren met toestemming van de Britten op 1 en 3 november de haven van Haifa binnengelopen. Het derde schip had onderweg (bij Cyprus) vertraging opgelopen. De passagiers mochten niet van boord. Ze wisten niet wat hen boven het hoofd hing. Plotseling kwam het bericht dat ze naar Mauritius, een Britse kolonie ver weg in de Indische oceaan, zouden worden gedeporteerd. En dat op een moment dat Engeland zijn vloot zo dringend nodig had en de Duitse duikboten overal op de loer lagen. Een krankzinnig idee om deze mensen af te voeren naar een verbanningsoord, duizenden mijlen ver weg.

In de haven van Haifa lag de Patria, een oud Brits schip, klaar om de mensen naar Mauritius te brengen. Pogingen om de Britten tot inkeer te brengen, faalden. Daarom kwam de aanvoerder van de Haganah met een eigen idee. Het schip zou onklaar worden gemaakt, zodat het wrede plan niet kon worden uitgevoerd. Zo zou er ook meer tijd komen om te protesteren. Toen de vluchtelingen van de eerste twee schepen al aan boord waren en die van het derde schip aan boord werden gebracht, werden er ook explosieven meegesmokkeld. Deze moesten een flink lek slaan, maar niet zo flink dat het de passagiers in gevaar bracht . Men had echter de kwaliteit van het gammele schip onderschat. Toen de klap kwam, was het gat enorm. De Patria maakte zware slagzij en de passagiers sprongen in paniek overboord. De lucht werd verscheurd door het gegil van ouders die hun kinderen voor hun ogen zagen verdrinken. Naarmate het schip meer slagzij maakte, ging de deklading schuiven en verdween in het water, daarbij eenieder vermorzelend die ze op haar weg vond. De Patria zonk in een kwartier en sleepte 260 mensen mee de dood in. Vanaf de kust keken velen vol afgnjzen toe. De overlevenden die uit het water werden gehaald, verdwenen een jaar in de gevangenis. Maar uiteindelijk werden ze - wellicht onder druk van de publieke opinie - niet gedeporteerd.

SLOT VOLGT v.H.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen