Eilanden Nieuws 75 Jaar Oud

Het begin

1 juni jl. was het 75 jaar geleden dat het eerste nummer van Eilanden Nieuws verscheen. In 1928 werd dit twee maal per week verschijnend nieuwsblad voor het eerst uitgegeven door de in 1924 opgerichte drukkerij Gebr. de Waal, toentertijd gehuisvest in het onlangs afgebrande pand aan het Zandpad te Middelhamis.

De firmanten van deze drukkerij waren de drie gebroeders De Waal, te weten M. de Waal (1903-1968), L. de Waal (1905-1984) en Th. de Waal (1900-1978). Deze drie broers mogen we, samen met de heren J.W. van Houdt, J. van Kempen, J(acob) van Rossum (beiden woonachtig te Herkingen), H. van Rossum, M. van der Baan (beiden woonachtig te Melissant) en J.A. Struijk te Sommelsdijk, wel de mannen van het eerste uur noemen, die in de crisisjaren na de eerste wereldoorlog het risico namen en als aandeelhouder kapitaal ter beschikking stelden om tot uitgave te komen van het blad ‘Eilanden Nieuws’. We noemen hen dan ook met ere.

Het was midden in de crisisjaren en het was een zeer riskante onderneming, te meer omdat ‘Eilanden Nieuws’ zich naast de toen bestaande uitgaven van de ‘Maas en Scheldebode’ en het liberale blad ‘Onze Eilanden’ een bestaan moest zien te verwerven.

Er heerste in die tijd een grote werkloosheid. De lonen waren laag. Sociale uitkeringen - zoals we die vandaag de dag kennen - waren er niet, zodat het zeer lage abonnementsgeld door de lezers bijna niet kon worden betaald. Het laat zich dan ook niet als verwonderlijk aanzien dat het aantal abonnementen bijzonder laag was: 500 abonnees telde men toen en men kwam niet boven de 22 advertentiepagina’s per jaar (!) uit.

Deze eerste jaren waren voor de uitgevers dan ook verliesgevend, ook al omdat de advertenties vanwege de concurrentie tegen dumpprijzen werden verkocht (ƒ 0,06 per mm). Ware het niet, dat toen enkele mannen, die sterke voorstanders waren van een streekblad op grondslag van Gods Woord en de gereformeerde belijdenisgeschriften, financiële steun hadden verleend, dan was Eilanden Nieuws geen lang bestaansrecht vergund geweest.

Onder regie van mijn grootvader - wijlen dhr. J.H. Koppelaar, toen wonend te Zwijndrecht - werd al na twee jaar de ondernemingsvorm gewijzigd in N.V. uitgeversmaatschappij Eilanden Nieuws, waarvan hijzelf de eerste President Commissaris werd. Th. de Waal werd toen directeur van de N.V. In 1931 kwam de heer Koppelaar, die procuratiehouder was bij Van den Berg en Jurgens te Rotterdam, speciaal ter wille van het voortbestaan van ‘Eilanden Nieuws’ naar Middelhamis en werd firmant van drukkerij Gebr. de Waal, waar hij door zijn doelbewuste leiding voor zowel ‘Eilanden Nieuws’ als drukkerij de Waal de stuwkracht is geweest.

De heer Koppelaar overleed in 1961, oud 68 jaar. Zijn zoon (geb. 1926) nam de leiding over van de drukkerij, waar hij van 1946 tot 1996 werkzaam is geweest, en werd na het overlijden van Th. de Waal in 1978 door de aandeelhouders benoemd tot directeur van Eilanden Nieuws, welke functie hij tot 2000 vervuld heeft. In 2000 volgde zijn zoon (geb. 1954) hem op als directeur.

De medewerkers

‘Eilanden Nieuws’ als onderneming heeft zich door de tijd heen gelukkig mogen prijzen met medewerkers die soms decennialang in dienst zijn geweest en met inzet hun beste krachten aan ons blad gegeven hebben en nog geven.

Beginnen we bij één van de oprichters van de krant, de heer Th. de Waal, dan kunnen we in zijn persoon niet alleen zien dat het een gedreven man was die zich overal zeer nauw bij betrokken voelde, maar dat het vooral een man was die stond voor de principiële uitgangspunten van de krant, namelijk berichtgeving doen van die zaken die niet in strijd waren met Gods Woord en de belijdenisgeschriften.

Dit was toch dé oorzaak waarom ‘Eilanden Nieuws’ werd opgericht, namelijk een dam opwerpen door het doen verschijnen van een objectief christelijk gericht interkerkelijk streekblad tegen de toenmaals verschijnende berichtgeving in de ‘Maas en Scheldebode', die door de hoofdredacteur K.C. van Spronsen (alias Rudolf van Heest) gebruikt werd om in zijn voorlichting de godsdienstige instelling van de Flakkeese bevolking op ergerlijke wijze te hekelen en vaak ook belachelijk te maken. Hoe uniek: juist uit het blad, wat de aanleiding was tot de oprichting van Eilanden Nieuws, wordt nu al sinds jaren, via aanlevering door het streekmuseum, gepubliceerd in Eilanden Nieuws (de regelmatig verschijnende hoek ‘Uit de Maas en Scheldebode’).

Th. de Waal werd na het vertrek van de eerste hoofdredacteur, J. W. van Houdt - die later onder de schuilnaam Mevahor de bekende serie boeken van Simon Gieke schreef - hoofdredacteur, welke functie hij tot 1966 dagelijks uitoefende. Enkele jaren daarvoor, in 1962, kreeg hij

Enkele jaren daarvoor, in 1962, kreeg hij versterking van A(art) J. Grinwis, die het werk van journalist 40 jaar lang heeft gedaan. Vele waren zijn bijdragen, als we bedenken dat er tot 1981 jaarlijks zo'n 350 pagina’s aan berichtgeving werden geproduceerd en na 1981 dit aantal zelfs toenam tot tegen de 500 pagina’s. Wat was ook hij betrokken bij al hetgeen er op Flakkee gebeurde en hoe dat, de ene keer uiterst emotioneel, de andere keer met de grootst mogelijke terughoudendheid, onze lezers onder ogen werd gebracht. Ik herinner mij uit mijn tienerjaren de verhalen, hoe er soms bij nacht en ontij op uit werd gegaan om de actualiteit van dat moment ook weer tot zich te nemen en uit te werken tot een lezenswaardig geheel.

De post van hoofdredacteur wordt sinds 2000 - toen Grinwis met na een dienstverband van 38 jaar met de VUT ging en nog twee jaar in deeltijd bleef werken - vervuld door J. (Hans) Villerius, die in 1998 al in dienst was gekomen ter versterking en ondersteuning van Grinwis. Sinds die tijd is een keuze gemaakt voor verbreding van de verslaglegging en zijn er pogingen ondernomen om te komen tot uitbreiding van de redactie, die is gevonden in de persoon van A(dri) van der Laan, die september 2002 in dienst kwam.

Nog steeds is het kenmerkende van een journalist of redacteur, dat zijn tijd nauwelijks te plannen is; deze mensen werden en worden geleefd door alles wat zich beweegt en aandient wat van belang is voor publicatie in de krant. Ik citeer een gedeelte van de tekst van Th. de Waal uit de jubileumuitgave van 1978 ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan: “Men moet over deze taak niet te gering denken. Onze krant is een vriend en huisgenoot van duizenden lezers, een raadgever, een vraagbaak, en moet vooral betrouwbaar zijn in de berichtgeving. ‘Het stond in de krant!’ hoort men vaak in de gesprekken, met andere woorden, dan is het waar. En het moet ook ‘waar’ zijn, geen sensatie, maar in alle opzichten objectief. Journalistieke arbeid is een zeer aantrekkelijke bezigheid, al eist het van dag tot dag de volle inzet van de persoon. Van een achturige werkdag is geen sprake, soms komt men diep in de nacht thuis van besprekingen of vergaderingen. En dan maar jagen om de kopij voor de zetterij op tijd gereed te krijgen! Gebeurt er in de nacht een ernstig ongeluk of is er een grote brand, dan rinkelt de telefoon en enkele minuten later stuift de gereedstaande auto weg naar de plaats des onheils”.

Naast de ‘nieuwsjagers’ zijn er vanzelfsprekend ook de mensen geweest die administratief alles in juiste banen moesten zien te leiden. Met een abonnementenbestand van zo’n 7500 abonnees moet niet alleen het abonnementsgeld op tijd worden geïnd, maar ook de zich almaar aandienende mutaties in het bestand worden verwerkt. Daarnaast mogen we ons gelukkig prijzen, dat er heel wat meer advertentiepagina’s op jaarbasis worden uitgebracht dan in de beginjaren van de krant. Ook hier hebben mensen gewerkt die soms tientallen jaren hun beste krachten gaven aan ons blad. We noemen hier de namen van mevrouw T. de Korte, die ongeveer 25 jaar in dienst is geweest, terwijl de bij velen bekende B(en) Both bijna 30 jaar op deze post heeft gewerkt en zelfs op oudere leeftijd het begin van de automatisering nog heeft meegemaakt.

Ook waren er mensen, die geen dienstverband hadden met Eilanden Nieuws, maar die soms tientallen jaren hun bijdrage leverden als medewerker. Mogelijk zijn er onder u die zich de naam van Marinus Nijsse nog herinneren. De heer Nijsse verzorgde vele jaren de veelgelezen rubriek ‘het Kinderhoekje’ onder de schuilnaam ‘oom Ko’. Na zijn overlijden werd deze rubriek voor onze kinderen verzorgd door wijlen de heer J. Struijk. Het ‘Kinderboekje’ van ‘oom Ko’, die tegenwoordig versterking heeft gekregen van ‘tante Nel’, viert met de krant het 75-jarig bestaan; de jeugd komt tegenwoordig ook vrijwel elke maand aan bod in de vorm van de pagina ‘Jeugdeiland’.

Onze dank mogen we ook wel uitspreken naar de persoon van ds. J.M.J. Kieviet. Gedurende vele jaren voorziet hij onze krant van gedegen bijdragen in zijn boekbesprekingen, die zondermeer waardevol zijn te noemen. Verwonderd zijn we ook over het feit dat we sinds een aantal jaren dr. W.H. Velema bereid hebben gevonden om wekelijks zijn beschouwende rubriek ‘Ethiek’ invulling te geven. Daarnaast zijn er medewerkers die liever niet bij name worden genoemd maar die, de één frequenter dan de ander, hun bijdragen leveren in de vorm van ‘Het Kijkvenster’, ‘Met raad en daad’ en het hoofdartikel - allemaal rubrieken waarin beschouwingen over het actuele wereldgebeuren aan de orde worden gesteld of waarin wetenswaardigheden worden behandeld.

Ook onze overwegend jongere bezorgers willen we hier noemen. Zij zijn een onmisbare schakel in het raderwerk van onze krant, die altijd en altijd weer op tijd moet zijn en waarvan ook zij een niet onbelangrijk aandeel hebben om onze abonnees tevreden te laten zijn. O wee, als er eens iemand is vergeten bij de bezorging; dan merk je pas goed hoe groot de betrokkenheid van de lezers is!

Velen hebben zich in de loop der jaren op diverse onderdelen ingezet voor het werk aan onze krant. Wij zijn, ongeacht wie het geweest is en wat voor taak hij of zij had, hen allen veel dank verschuldigd.

Achter de schermen

Meestal is de pers in het algemeen - óók de regionale pers - de publieke opinie een aantal stappen voor. Een oordeel over bepaalde zaken of omstandigheden wordt al gegeven, vóór het publiek er aan toe is om over na te denken. In vele gevallen helpt de krant er aan mee de publieke opinie te vormen. Maar er zitten nog meer facetten aan vast.

De leiding van de krant moet ook alle binnenkomende inzendingen op zijn mérites beoordelen; ze dienen bij opname voor publicatie in overeenstemming te zijn met de strekking van het blad. In een christelijk streekblad als het onze kan nu eenmaal niet alles worden opgenomen; er moet wel eens wat worden geweigerd, óók op advertentiegebied. De redactie moet een eigen opinie hebben over diverse zaken, ook al weet zij dat niet alle lezers het ermee eens zijn. Dat hoeft ook niet. De abonnees - en dat zijn er van allerlei richting en schakering - kennen het standpunt van de krant en de ervaring leert ons, dat dit ook wordt gewaardeerd.

Die waardering blijkt ook uit de vele adverteerders, die de publiciteitswaarde van ons blad hoog aanslaan. Wel gebiedt de eerlijkheid ons te zeggen dat hiervoor ook veel inspanning geleverd en overtuigingskracht aan de dag gelegd moet worden door de thans in dienst zijnde acquisiteur A(art) J. van der Velden. Nochtans, advertenties zijn de schakel tussen verkoper en koper, die in een regionaal blad als het onze grif worden gelezen. Ook advertenties horen tot het nieuws - het nieuws uit de zakenwereld - over alles wat er te koop is.

Gezien de plaatsing van de talrijke familieberichten van geboorte, huwelijk, jubilea en overlijden, die in ieder nummer voorkomen, kan ook in dat opzicht gesproken worden van een echt familieblad, waar men keer op keer naar uitziet! De betreffende gegevens daarvoor moeten uiterst correct worden verwerkt, welke werkzaamheden - naast de (abonnementen)administratie - de laatste jaren door Betty den Braber worden uitgevoerd.

Het drukproces

Vanaf het begin dat de krant uitkwam, is de technische verzorging in handen geweest van, hoe kan het ook anders, drukkerij Gebr. de Waal. Zij waren het immers die deze krant het levenslicht lieten zien en de verwantschap is door de jaren heen eigenlijk een soort van broer/zus verhouding geweest. De krant vormt voor de drukkerij de grootste opdrachtgever, waardoor ook bij het drukkerijpersoneel een grote verbondenheid bestaat in relatie tot de krant.

Ook bij de drukkerij was en is er sprake van langdurige dienstverbanden. We noemen hier de namen van Cor Jongejan (50 jaar in dienst), Leen de Korte, Cor Boogerman, Gerrit Kardux, Jaap Lugtenburg, (allen meer dan 40 jaar), Bart de Bakker en ondergetekende (30 jaar en langer), terwijl er D.V. in 2004 aan deze rij weer een drietal kan worden toegevoegd, dat dan 25 jaar in dienst hoopt te zijn. Ongetwijfeld zullen niet alle namen die hiervoor in aanmerking komen, genoemd zijn.

De werknemers die op dit moment bij de drukkerij in dienst zijn, hebben de afgelopen twintig jaar vele veranderingen qua techniek meegemaakt. Tot medio 1981 werd er nog gewerkt met loden letters en regels. In dat jaar wijzigde de technische vervaardiging ingrijpend door de overgang naar fotografische zetapparatuur en het drukken via het offsetprocédé. Vele zijn de inspanningen geweest om dit allemaal goed in de vingers te krijgen en sinds die tijd is er dan ook regelmatig sprake van om- of bijscholing om de zich telkens vernieuwende toepassingen in de techniek eigen te maken. Sinds december 1998 wordt de krant - die tot dan toe in veilenoffset werd gedrukt - gedrukt in rotatieoffset bij een collega-druk-ker in Maassluis, waar een hele goede relatie mee is ontstaan en waar men ook altijd voor Eilanden Nieuws klaar staat. Voorjaar 1999 werd de stap genomen om de krant volledig digitaal op te maken in verband met het feit dat steeds meer advertenties op digitale wijze werden aangeleverd.

Ook op het redactionele vlak nam de digitalisering een grote vlucht. Werd voorheen veel per post of per fax aan het adres van de redactie gericht, vandaag de dag komt meer dan 75% via de digitale weg op het bureau van de redactie terecht.

Bij de mijlpaal van 75 jaar

Gekomen bij de mijlpaal van 75 jaar, mag wel worden opgemerkt dat het eigenlijk een wonder is dat Eilanden Nieuws dit jubileum mag meemaken. Vele zijn de moeiten en zorgen geweest die vooral de eerste 40 jaren van het blad hebben gekenmerkt, vooral op het financiële vlak.

Vele nieuwsbladen in ons land zijn verdwenen of gefuseerd; andere zijn in handen gekomen van grote uitgevers die meerdere titels op de markt brengen met een aanbod van nieuws, waarvan er veel is wat vanuit het principiële oogpunt van Eilanden Nieuws niet in ons blad kan worden gepubliceerd. Nog mogen we als zelfstandig weekblad tot op de dag van vandaag tweemaal per week uitkomen met ons blad, ondanks de vele veranderingen op maatschappelijk, politiek, kerkelijk, economisch en cultureel gebied, waarover onze krant u met de regelmaat van de klok informeert.

Onveranderd is echter het uitgangspunt, de identiteit. Daarin willen we en mogen we geen verandering aanbrengen want dat is onze gedurige plicht, die ons niet door mensen is opgelegd maar die God Zelf ons bevolen heeft. Daarbij past dan geen menselijke roem of eer bij dit 75-jarig jubileum, maar alleen Soli Deo Gloria, God alleen de eer, Die menselijke arbeid ondanks vele tekortkomingen tot hiertoe nog heeft willen zegenen. Ook voor de toekomst blijft het onder alle omstandigheden noodzaak deze identiteit van ons blad te bewaren en daarnaast de communicatie- en informatiefunctie in onze regio ten behoeve van onze abonnees te blijven vervullen.

Daartoe geve de Heere alle medewerkenden dat zij met opgewektheid de hun opgelegde taak mogen blijven voortzetten, kon het zijn tot eer van God.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen