Flitsscheiding

Een nieuwe term

Deze term komen we tegenwoordig nogal eens tegen. Ik vond hem niet in Van Dale's Groot Woordenboek der Nederlandse Taal, althans niet in mijn voorlaatste druk.

Ik kom op dit thema doordat ik in het Reformatorisch Dagblad een interview las met een advocaat die nogal eens bij flitsscheidingen betrokken is. Niettemin waarschuwt hij er tegen. Ik noem geen namen. Anders zou ik de indruk kunnen wekken deze advocaat aan te bevelen. Ik vermeld erbij dat mijn bron voor dit artikel het RD is (20 mei jl.). Ook deze krant vond het nodig haar lezers via dit interview te informeren over dit onderwerp. Flitsscheiding is een andere naam voor geregistreerd partnerschap. De echtgenoten sluiten een overeenkomst, die door de burgerlijke stand wordt aangemerkt als geregistreerd partnerschap. Men bedenken dat deze overeenkomst een vervanging is van het huwelijk en dus ook van de huwelijksacte.

In feite wordt het huwelijk ontbonden. Man en vrouw gaan uit elkaar. De geïnterviewde advocaat spreekt in ieder geval van een flitsscheiding ook over beëindigen van het huwelijk. In 2002 werden er 4000 flitsscheidingen voltrokken, terwijl er 34.000 echtscheidingen langs de traditionele weg plaatsvonden.

Reguliere advocaten, zo lees ik in het interview, zijn zeer terughoudend in het uitvoeren van flitsscheidingen. Zij geven terwille van de betrokkenen de voorkeur aan de wat hierboven al genoemd werd de reguliere echtscheiding.

Het gaat mij er in dit artikel niet om de nadelen van deze manier van echtscheiding te bespreken boven die van de reguliere manier. Ik wil erop wijzen dat flitsscheiding een typisch verschijnsel is van onze tijd.

Echtscheiding een verdrietige gebeurtenis

Graag wil ik vooropstellen dat echtscheiding een intens verdrietige gebeurtenis is. Wat er ook de oorzaak van is, het feit dat twee mensen die elkaar hun ja­woord hebben gegeven uit elkaar gaan, brengt verdriet mee. Ik denk voor beide partners, ook al is de een mis­schien meer schuldige oorzaak of zelfs bewerker van de mislukking dan de ander. Het huwelijk is dan toch stukgelopen. Goede voornemens en blijde idealen ontaarden in een stuk verdriet.

Dat geldt dubbel, als er kinderen zijn die dit alles moeten meemaken. Men zegt wel eens: Zij zijn de dupe ervan. Hoe moeten zij bij het opgroeien of ook als ze de deur al uit zijn, de scheiding verwerken? Welke houding zullen ze aannemen zowel tegenover moeder als tegenover vader?

Helaas komt echtscheiding evenzeer in kerkelijke kringen voor als daarbuiten. Cijfers over echtscheidingen binnen kerkelijke gemeenten staan mij niet ter beschikking. Wel weet ik dat echtscheiding daar helaas evenzeer aan de orde is als buiten de kerk.

Onlangs las ik het boek geschreven door twee vrouwen: Maria Stoorvogel en drs. Anne Westerduin­de Jong 'Echtscheiding kwam niet in mijn woordenboek voor'. Het is uitgegeven door Kok in Kampen (2000). De eerste auteur heeft zelf een echtscheiding meegemaakt. Haar huwelijk is stukgegaan. De tweede auteur is vanuit haar theologische studie betrokken bij huwelijks­ en echtscheidingsproblematiek. Ze deed, zo lezen we in het Woord vooraf, onderzoek naar de pastorale zorg aan echtparen met huwelijksproblemen. In dit boek staan aangrijpende verhalen van man of vrouw over het kapotgaan van hun huwelijk en de daarop gevolgde echtscheiding. En dat van mensen die kerkelijk meeleefden.

Veel verborgen leed

Ik denk dat velen zich niet kunnen inleven en vaak ook met willen indenken hoe moeilijk de situatie is (geweest) die aan de scheiding voorafging. Een gemeente, inclusief kerkenraad en predikant, mag dankbaar zijn als echtscheiding helemaal niet of sporadisch voorkomt. Men verkijke zich echter niet op de buitenkant. Er wordt vaak meer geleden dan familie, vriendenkring of gemeente waar wil hebben.

Dit artikel is niet bedoeld om huwelijks­ en echtscheidingsproblematiek te bespreken. Daarvoor zou een boek(je) nodig zijn.

Het gaat mij om wat in de titel is omschreven. Ik kan daar echter niet wat over zeggen zonder het direct hieraan voorafgaande. De nood van mensen die van elkaar vervreemd zijn en elkaar definitief verlaten, is mij door publicaties en pastorale zorg op het hart gebonden. Te lang heeft men in de kerk die nood gemarginaliseerd. Ik schrijf dit zonder daarmee de bewogenheid van medegemeenteleden en ambtsdragers te miskennen. Ik voeg eraan toe dat vooral de laatste jaren ook binnen de kerk de ogen voor huwelijksnood zijn opengegaan. Dan mag ik zeggen: niet alleen de ogen maar ook de harten.

Een vreemde uitdrukking

Nu naar de flitsscheidingen. Eigenhjk een vreemde uitdrukking. Er wordt mee bedoeld dat de scheiding als in een flits wordt voltrokken. Het doet misschien vreemd aan als ik de volgende impressie bij dit woord op papier zet. Zoals je in een stationskiosk een pasfoto kunt laten maken ­ met een flits erbij ­ zo kun je ook van elkaar als man en vrouw af. Even een acte ondertekenen bij de notans, en de scheiding is een feit. Het feit is geflitst.

Flitsscheidingen zijn typisch van onze tijd. Op verschillende manieren is het huwelijk uitgehold. Ik meen dat ik daar al eens eerder over heb geschreven. De sluiting ervan is tot een contractuele verbintenis geworden.

Welnu, op dezelfde manier kan het huwelijk ontbonden worden. Het contract wordt opgezegd. Het wordt omgezet in geregistreerd partnerschap. Men bedenke dat deze term ook een zekere positieve inhoud zou kunnen hebben. Namelijk niet het karakter van een scheiding, maar juist het karakter van een verbintenis, zij het minder intensief en omvangrijk dan een huwelijk.

Ik verbaas me erover dat men de ontbinding van het huwelijk wil benoemen met de term geregistreerd partnerschap. Het betekent dat men zowel de verbintenis als de ontbinding met dezelfde term kan aanduiden. Dat wijst op een ontwaarden van de woorden. Eenzelfde term voor een vorm van scheiding en voor een vorm van samenleven.

In het kader van nonnen en waarden

Onwillekeurig denk ik aan de discussie over normen en waarden. Die zal zeker over zaken moeten gaan. Ze zal echter aan de termen niet kunnen voorbijgaan. Juist een term als geregistreerd partnerschap heeft in zijn negatieve en (deels) positieve betekenis, ontwaardende betekenis. De echte waarde van een huwelijksverbintenis en van het verdriet van scheiding is eruit verdwenen. Vandaar de term flitsscheiding; als een monstrum.

De holheid, de leegte van de moderne samenleving, ook op huwelijksterrern, kon niet treffender tot uitdrukking gebracht worden. Zelfs een advocaat die bij echtscheiding bemiddelt, waarschuwt tegen het in de term opgesloten fenomeen. Hij is niet de enige.

Aan de taal herkent men ook het zedelijk gehalte van een samenleving.

W. H. Velema

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen