Waarheen, pelgrims?

Het boek van John Bunyan 'The Pilgrim's Progress' is wereldberoemd. Het verscheen in 1678 en vertelt door middel van een uitgewerkte allegorie de reis van Christen vanuit de stad Verderf naar het hemelse land. Hij bedoelde daarin weer te geven de weg van Gods kinderen door dit leven heen. Een weg van strijd en overwinning, een weg van moeiten en vreugde. In onze taalwereld was dit boek enkele eeuwen lang bekend onder de titel 'Eens Christens Reize naar de eeuwigheid'. Tegenwoordig spreken we meer over 'De Christenreis'. In 1684 maakte Bunyan de beschrijving van

In 1684 maakte Bunyan de beschrijving van de pelgrimsreis door deze wereld compleet met het publiceren van een vrouwelijke 'Pilgrim's Progress'. Daarin is met Christen met enkele van zijn metgezellen de hoofdpersoon maar zijn vrouw Christinne met haar kinderen en onder meer haar vriendin Barmhartigheid. In het gedicht waarmee Bunyan zijn eerste boek besloot, had hij het voornemen om een tweede deel te schrijven al aangekondigd. Met het schrijven van die meer vrouwelijke variant heeft hij deze belofte ingelost.

Het boek over de Christenreis is wereldwijd beroemd geworden. In veel talen en met grote oplagen is het verbreid. Dat geldt in veel mindere mate de Christinnereis. Hoewel ook dat boek grote waarde heeft om er de weg van Gods Kerk uit te leren kennen. Het is de verdienste van ds. C. den Boer, emerituspredikant in de Nederlandse Hervormde Kerk, dat hij in een onlangs op de markt gebrachte studie nu juist aan de Christinnereis aandacht geeft. Meer dan 25 jaar geleden liet hij een boek verschijnen over de Christenreis. Een boek dat goede ingang gevonden heeft en dat, naar ik meen, nog steeds te koop is. De titel: "Een vreemd'ling hier beneên. Gedachten over Bunyans Christenreis'. En nu dus zoiets over de Christinnereis. Bedoeld als een gids, aldus de ondertitel.

Het is echt een studieboek geworden. Het boek is verdeeld in 33 korte hoofdstukken, waarmee hij Bunyans werk op de voet volgt. Elk van die 33 hoofdstukjes bestaat uit vijf onderdelen. Eerst een verkorte weergave van een passage van de Christinnereis, met eigen woorden. Daarna volgt een summiere uitleg waarin vooral elementen uit de geloofsleer naar voren worden gehaald. De schrijver tracht uit dat desbetreffende deel lessen te trekken voor het geestelijke leven van jongeren en ouderen. Ook wordt waar mogelijk verwezen naar de inhoud van de belijdenis van de kerk. Het derde onderdeel bevat vragen ten dienste van een verdere verduidehjking van sommige dingen. Vervolgens worden onder een apart kopje fragmenten en citaten gegeven van anderen die aansluiten bij het thema dat aan de orde is. Tot slot volgt een verwijzing naar een aantal Schnftgedeelten die bij de bestudenng gelezen kunnen worden. Door het hele boek heen zijn afbeeldingen in zwart­wit afgedrukt.

U begrijpt: het is een echt studieboek geworden. Mijn eigen ervaring is dat de boeken van John Bunyan (zowel de Christen­ als ook de Christinnereis, maar ook bijvoorbeeld dat andere bekende boek van hem 'De Heilige Oorlog') zich goed lenen voor gezamenlijke bijbelstudie, bijvoorbeeld in het verband van een catechisatie voor (jonge) belijdende leden. Tal van geestelijke lessen zijn te ontlenen aan de beeldrijke verwoording van de dingen door Bunyan. Een boek als dit kan daarbij als goede leidraad dienen.

Wat is nu het bijzondere van de Christinnereis? Het is evenals de Christenreis een allegone. Dat betekent dat geestelijke zaken door middel van gewone en alledaagse beelden worden duidelijk gemaakt. Niet dat dan elk detail ook 'vergeestelijkt' moet worden. Maar wel dat de getekende karakters en de lijn van de ontwikkelingen in het verhaal een diepere, geestelijke duiding hebben. En toegegeven ­ er zijn telkens details op te merken die een bijzonder licht werpen op aspecten van het geestelijke leven van Gods kinderen.

Chnsten ­ in dat eerste boek ­ ging alleen op pad. Daarmee is het heel persoonlijke van het leven met de Heere aangeduid. Elk mens zal ook persoonlijk aan het emde van de levensreis verantwoording voor de Heere moeten afleggen Maar daarentegen Christinne verlaat met haar kinderen en met anderen de stad Verderf. Meer dan in zijn eerste boek tekent Bunyan hier de verantwoordehjkheid van de ouders voor de andere leden van hun gezin. Een Chnsten hoeft zijn gezin niet in de steek te laten om een pelgrim naar de Godsstad te zijn...

Een ander kenmerk van de Christinnereis is wel dat de sfeer wat zachter en lieflijker is. Misschien ook wel wat bevindelijker ook. Veel gesprekken worden weergegeven. In de Christenreis ontmoeten we mensen met krachtige en heldere getuigenissen. Maar hier komen we veel personen tegen met een bestreden geloof. Hun ervaringen komen uitvoerig aan de orde. Maar ook wordt erin getekend hoe de Heere erin voorziet. Ik denk aan die prachtige figuur Vrezende. Over hem vertelt meneer Eerlijk: "Hij was iemand die de wortel der zaak in zich had, maar hij was één van de meest bedrukte pelgrims, die ik ooit in de hele tijd van mijn leven heb aangetroffen." Ontroerend is de wijze waarop hij ontkomt aan de poel Moedeloosheid. Aangrijpend is ook zijn overtocht door de doodsrivier. Heel zijn leven had hij ervoor gevreesd. Hij dacht voor eeuwig te moeten verdrinken. Maar toen hij aan de oever ervan arriveerde en de overtocht maken moest, toen was de rivier lager dan ooit... God zorgt voor de Zijnen! Bunyan voegt eraan toe: "Er is meer veiligheid in de vrees van de bestredenen dan in de brutaliteit van de geveinsden."

N.a.v.: Ds. C. den Boer, Waarheen, pelgrims? Een gids bij Bunyans Chritinnereis. Uitgeverij De Banier te Utrecht. Gebonden. 302 pagina 's.

J. M. J. Kieviet

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen