De tale Kana�ns

Weet u wat de 'tale Kanaans' is? Kenners van de Bijbel zullen verwijzen naar Jesaja 19:18 in de weergave van de Statenvertaling. Daar staat dat "te dien dage er vijf steden in Egypteland (zullen) zijn, sprekende de spraak van Kanaan". Het is inderdaad naar aanleiding van deze Schriftplaats dat de uitdmkking 'de tale Kanaans' is ontstaan. Wat wordt ermee bedoeld? Het is het geheel van uitdmkkingen en zinswendingen dat binnen bevindelijke kringen gangbaar is. In 1972 verscheen er een academisch proefschrift over de tale Kanaans onder de sprekende titel 'De weg in woorden'. Dat laatste geeft het precies weer. De weg, namelijk de weg die een zondaar gaat vanuit de stad Verderf naar het hemelse Sion, uitgedrukt in een zeer speciaal taalgebruik. Met de aanduiding van die weg (namelijk van stad Verderf naar Sion) maakte ik zelf ook al gebmik van die 'tale Kanaans'. In dit geval ontleend aan de boeken van John Bunyan.

Enkele weken geleden verscheen een boekje dat die taal, die zowel vanaf de kansel als in cle onderiinge omgang van de vromen gebezigd wordt, enigszins toegankelijk wil maken. De heer F. van Holten, die al meer boeken publiceerde, heeft, zo schrijft hij, veel jaren lang een register bijgehouden van uitdrukkingen die hij hoorde of las. Hij heeft ze in dit boekje verwerkt. Wie de gang van de heer Van Holten door het kerkelijk leven enigszins kent, komt veel herkenbaars tegen... In de weergave van een en ander volgt de

In de weergave van een en ander volgt de schrijver een doordachte orde. Het is die van de heilsorde, namelijk van 'de weg' die ik zojuist aanduidde. Ik geef enkele hoofdstuktitels: de onbekeerde zondaar, de missende en zoekende zondaar, de vindende zondaar, het leven des geloofs in zijn aanvang, het leven des geloofs in zijn voortgang. De twee laatste hoofdstukken heten: het sterven, de ouderdom. Daartussendoor ontvangen kerk en prediking, doop en avondmaal aandacht. Om enigszins een indruk te geven van wat de schrijver naar voren brengt, geef ik een kort gedeelte weer. Ik ontleen het aan het hoofdstukje over het leven des geloofs in zijn aanvang. "AAs men in die toestand scherp hoort preken, wekt het Woord 'geen instemming, maar ontstemming', omdat men wel aanvoelt: in die bestraffing gaat het over mij! Ik ben van mijn plaats afgeraakt, ik moet terug, maar ik kan mezelf niet terugleiden en soms wil ik dat ook niet altijd krachtens 'de overgebleven vijandschap'. In zulke omstandigheden kwijnt ook het gebedsleven. 'de ademtocht der ziel'. Dat kan ook niet anders 'als er geen vlakte, geen hartelijk invallen is voor de Heere'. Dan 'is er zoveel te bidden en zo weinig gebed', dan is men 'een biddeloze bidder en een dankeloze danker'. Dan kan men 'zo niet leven en zo ook niet sterven'. Toch kan men op den duur met blijven leven in die 'nare ongestalte' en dan komt weer het gebed boven: 'Och, wierd ik derwaarts weer geleid, dan zou mijn mond U de ere geven'. Men kan dan soms ook met enkele vertrouwde vrienden, 'medereizigers naar Sion', over die zaken spreken: gelukkig wie zulke vrienden nog heeft.' Daar zegt men van: 'Hou je adressies maar in ere'."

Is de uitgave van een boekje als dit nuttig? Ik wil er een enkele opmerking over maken.

1. Dit boekje geeft heel veel weer van zaken die door Gods kinderen ervaren worden. Het is dus de bevinding der heiligen die onder woorden wordt gebracht. De opzet van het boekje brengt echter mee, dat het op een beschouwelijke manier aan de orde wordt gesteld. De ene na de andere uitdrukking wordt, als bij een ketting, aan elkaar geregen. Dat geeft iets gekunstelds. Het is niet een boekje dat de dingen van binnenuit aan het hart legt.

2. Die afstandelijkheid wordt nog eens extra benadrukt door de merkwaardige keuze van de samensteller om een groot aantal uitdrukkingen in een soort dialect weer te geven. Zo lees ik op pag. 15: "Al wazzie zo zwart as de duivel zelluf, dan kejje nog behouwe worre" en op pag. 46v.: "Azzie teugeswoordig het een bietje weet te bringe..." Wat is dat voor streektaal?

3. De schrijver volstaat niet met alleen het weergeven van de uitdrakkingen. Af en toe laat hij ook zijn (meestal terechte) kritiek op een aantal zegswijzen merken. Ook andere opmerkingen voegt hij bij. Zo bijvoorbeeld op pag. 47 als hij aangeeft het een ramp voor de kerk te vinden als de theologische kennis en de persoonlijke geloofsbeleving van elkaar losraken. Dat is juist. Wel heel emstig is de afwijking als gezegd wordt: "Dat staat wel niet in de Bijbel, maar Gods volk leert dat zo." Ook hiervan distantieert de schrijver zich.

4. De waarde van dit boekje lijkt me dat een aantal voorbeelden wordt gegeven van een wijze van spreken die meer en meer aan het verdwijnen is. En dat is emstig. Want gevreesd moet worden dat niet alleen "de woorden van de zaken" maar ook "de zaken van de woorden" weg gaan. Waarbij ik wel onderscheid wil maken tussen de Schriftgebonden uitdrukkingen enerzijds en anderzijds woorden en zegswijzen die zijn opgekomen uit een onschriftuurlijke gemeentetheologie. Laten we ons vooral aan de woorden van de Schrift houden. En dan zijn het vooral de Psalmen die een rijk en diep-geestelijk jargon aanreiken.

5. Boven dit boekje uit zou ik vooral willen wijzen op een ander boekje, overigens met bijna dezelfde titel: 'De taal Kanaans. Een gesprek tussen twee reizigers naar de eeuwigheid'. Daarin wordt die taal niet alleen gebruikt, maar ook geleefd. "Mijn hart roept uit tot God die leefl. En aan mijn ziel het leven geeft!"

N.a.v.: F. van Holten, De tale Kanaans. Uitgeverij De Groot Gottdriaan te Kampen. ISBN 90-6140-869-5. Paperback. 112pag. Prijs € 13,90. Dr. H.F. Kohlbrugge, De taal Kanaans. Een gesprek tussen twee reizigers naar de eeuwigheid. Uitgeverij Den Hertog te Houten. ISBN 90-331-0539-x. Paperback. 96 pag.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen