Willem van Oranje toch de grootste

Een vreemde geschiedenis

Hij werd uitgeroepen als de tweede onder de grootste Nederlanders. Hij bleek achteraf de eerste te zijn!

Het is een vreemde geschiedenis geworden, namelijk dat het publiek mocht uitmaken wie de grootste Nederlander aller tijden, dus uit onze geschiedenis is geweest.

Toen ik van de plannen en het programma hoorde kreeg ik de indruk: Dat is een stunt om kijkers te trekken en goodwill te winnen, vooral wel omdat de kijkers de beslissende keus mochten maken. Er werd geweldig veel aan p.r. gedaan toen eenmaal de top tien was vastgesteld. Ieder van de toppers kreeg een aanprijzer toegewezen. Dezen moesten elk voor zich hun man of vrouw aan de man brengen; dat wil zeggen naar de eerste plaats opsturen.

Een spel voor volwassenen

De hele presentatie deed aan als een leuk spel voor volwassenen. Niet licht zal ik vergeten hoe in de allereerste ronde bij de selectie voor de top tien, de presentator telkens weer majoor Bosshardt wat plagend uitdaagde 'U hoort er nog steeds bij'. Onverstoord zat ze daar, zoals ze ook erbij gezeten had toen ze de hoogste onderscheiding vanuit Israël kreeg voor hulp aan Joden in de Tweede Wereldoorlog. Ik heb haar een aantal jaren van dichtbij meegemaakt op bestuursvergaderingen van de Bond tegen het vloeken. Zoals ze daar in eenvoud haar plaats innam, zo presenteerde ze zichzelf ook in de race naar de top tien. Of beter gezegd: zo werd ze gepresenteerd. Tot ze tenslotte uitviel omdat ze de laatste ronde niet haalde. Misschien niet aardig, maar net of de presentator daar naar toe werkte.

Maar goed. Gedurende een aantal weken werden de tien grootsten aan ons volk voorgesteld. Ik vond het vermakelijk te zien hoe vooraanstaande Nederlanders zich inspanden om hun held op te duwen naar de eerste plaats.

Toen kwam de beslissende avond. Men wist de spanning erin te houden. De poppetjes wisselden van plaats: een, twee, drie, drie, twee, een. Tenslotte werd Pim Fortuyn als de grootste aan de kijkers gepresenteerd.

Ieder heeft daar zo zijn gedachten bij. Ongetwijfeld hebben de gebeurtenissen in de direct hieraan voorafgaande weken bij deze keus een rol gespeeld. Toch bevreemdde het mij dat de meespelende kijkers niet verder keken dan enkele jaren terug.

De volgende morgen om zeven uur hoorde ik bij de nieuwsberichten dat er iets misgegaan was. Fortuyn werd winnaar verklaard met 115.000 stemmen, terwijl Willem van Omaje er toen 111.000 had gekregen.

De computer had echter alle stemmen niet binnen de daarvoor gestelde tijd kunnen meetellen. 75.000 stemmen waren in de uitslag niet verwerkt, ofschoon deze stemmen daar wel recht op hadden. De eindstand werd daardoor 161.000 stemmen voor Willem van Oranje. Dat is 50.000 meer dan oorspronkelijk gedacht werd.

Niettemin bleef de KRO bij zijn eerste bekendmaking - nog wel in overleg met een notaris - Pim Fortuyn is de grootste.

Ik zag als kop in een dagblad: De KRO heeft geblunderd. Zo zie ik het ook. Stemmen die wel op tijd binnengekomen zijn, maar technisch niet verwerkt konden worden, niet mee te tellen is een onvergeeflijke fout in zo'n geval. Men heeft de 75.000 stemmen, die wel geldig waren, bij de bekendmaking van de uitslag onder de tafel laten verdwijnen.

Er zijn fouten gemaakt

Men wist aan het einde van de uitzending dat er iets (veel!) fout was gegaan. Men bleek niet bereid zichzelf te corrigeren. Dan zou de ontknoping in een desillusie geëindigd zijn.

Ik denk dat de KRO er geen goed aan gedaan heeft, toch een winnaar aan te wijzen, terwijl men wist dat er fouten zijn gemaakt.

Te trekken lessen

Wat kunnen we uit deze gang van zaken Ieren?

Allereerst: met de meest-geavanceerde apparatuur is men niet zeker van een goed verloop van een telefonische stemronde, zelfs al wordt deze door de computer gecontroleerd.

Met het feit dat er iets grondig mis kon gaan - namelijk niet meetellen van 75.000 stemmen - heeft men niet gerekend. Had men dat wel gedaan, dan zou men tevoren bepaald kunnen hebben dat de uitslag niet op het moment van de uitzending bekendgemaakt kon worden. Maar dan was de aardigheid van de bravoure van de KRO eraf geweest. Op 15 november triumfeerde de technische overmoed over dienstbare ootmoed. Zelfs al wist men dat de uitslag niet klopte, ze moest toch worden vastgesteld en afgekondigd.

Wat zou Pim Fortuyn ervan gezegd hebben de volgende dag? Ieder kan over zijn antwoord fantaseren. Ik zal dat niet op papier zetten, al duiken er wel op zijn minst twee vooronderstellingen op in mijn geest.

Een flop

Een technische mislukking maakt heel de onderneming tot een flop. Wie dat te sterk uitgedrukt vindt kan achteraf alleen zeggen: De KRO heeft het Nederlandse volk een aantal weken aan zich gebonden en de kijkers zoet gehouden. Ik behoor niet tot hen die dit alles als een enorme publiciteitsstunt kunnen waarderen. Integendeel.

'Appels en peren'

Er is nog een tweede dat ik aan de lezers kwijt wil. Wat doet een omroep als hij de kijkers laat kiezen tussen bijvoorbeeld: Johan Cruyff en Willem van Oranje. Wie zet die twee nu naast elkaar. Dat getuigt van een volslagen vervlakking in waardering. Alsof Willem van Oranje op één lijn kan staan met de voetballer van de eeuw, en omgekeerd.

Bij een dergelijke presentatie heb je toch alle gevoel voor verhoudingen, zeg liever: proporties, verloren.

Een krant gebruikte de uitdrukking: appels en peren. Tegen dezeachtergrond vond ik de KRO-ondememing - ik was geneigd te schrijven entertainment - een typisch staaltje van wat men tegenwoordig als democratisering bepleit. Dat is nivellering - dus toch geen appels en peren, maar alles - met excuus voor de uitdrukking - één pot nat.

Neen, plezier heb ik er niet aan beleefd. Vandaar dat ik ook maar fragmentarisch heb gekeken; en de rest uit de kranten heb opgepikt. Dat zal de bedoeling van de KRO niet zijn geweest. Nu ik mevrouw Bosshardt heb genoemd,

Nu ik mevrouw Bosshardt heb genoemd, wil ik niet voorbijgaan aan kardinaal Simonis. Hij vertelde de zaterdag daaropvolgend aan Knevel dat hij zou gestemd hebben op Thomas ä Kempis, en als tweede op Erasmus. Willem van Oranje kwam voor hem pas in de rij na Erasmus. Dat te weten is ook interessant. Hoewel we deze kennis niet aan de KRO maar aan Andries Knevel hebben te danken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen