Er is niets veranderd

De premier sprak Dat was de uitspraak waarmee premier Balkenende de onrust in politiek Den Haag tot bedaren trachtte te brengen. Op de televisie kon men hem met gezwinde pas, als uitdrukking van zelfverzekerdheid, naar de microfoon zien lopen. Het was vrijdagmiddag 13 januari. De ministerraad was afgelopen en heel Nederland wachtte op de uitkomst van dat beraad. Sinds 22 december was het land immers in spanning over wat het Kabinet nu eigenlijk besloten had inzake de troepenzending naar het zuiden van Afghanistan. Vanwege het Kerstreces had ook de ministerraad niet vergaderd. Nederland moest het dus doen met het op 22 december uitgesproken voornemen om troepen te zenden. Was er toen een besluit gevallen of was deze formulering een proefballonnetje om de stemming in (en van) de Kamer te peilen? Uit tal van reacties, zowel in binnen­ als buitenland, blijkt dat de beslissing niet als een besluit tot uitzenden kon worden opgevat. Ik denk dat diegenen het dichtst bij de waarheid zijn, die in de formulering horen dat de regering troepen zal willen zenden. Niettemin is de reactie in Nederland niet onverdeeld positief Wat is in zo'n geval beter te doen dan een proefballon op te laten? Dan kan men wachten op nadere reacties, alvorens tot een definitief besluit te komen. Ik interpreteer, evenals vele anderen, de uitdrukking dat de regering voornemens is troepen te zenden, als de eerste stap op weg naar het definitieve besluit. Onder voorbehoud van goedkeuring door de Kamer zal de regering definitief besluiten troepen te zenden! Hoe moet men dit besluit van 22 december nu opvatten? Een groot deel van politiek Den Haag vond het geen besluit. Het was het bekendmaken van het voornemen om ­ zo voeg ik eraan toe ­ aan de hand van reacties de haalbaarheid van een besluit tot uitzending te peilen. Peilen van de reacties Naar mijn indruk uit de discussies tussen 22 december en 13 januari dacht de regering twee vliegen in één klap te vangen. Allereerst een indruk te krijgen hoe de

Tweede Kamer zich zou opstellen tegenover een besluit om troepen te sturen.

Mocht de reactie in meerderheid negatief zijn, dan zou de regering geen troepen kunnen sturen. Ze had immers de mening gesondeerd, en een meerderheid voor een besluit ten gunste van uitzending zat er niet in!

Intussen had de regering wel haar goede wil in binnen­ en vooral in buitenland laten blijken. We zijn vóór troepenzending. We willen het doen, mits de Kamer in (grote) meerderheid er niet tegen is.

De twee vliegen bestaan in het feit dat aan binnen­ en buitenland duidelijk gemaakt wordt: we zouden troepen willen sturen, mits de Kamer er voor is.

Dus ­ vooral naar het buitenland ­ de indruk maken dat de regering tot uitzending bereid is.

De andere vlieg is, dat de regering aan een besluit daartoe zich geen buil valt. De Kamer beslist immers. En als die 'neen" zegt, kan de regering geen troepen sturen.

Bijna zou ik zeggen: deze tactiek is een typisch staaltje van oud­hoUandse koopmanskunst.

Om het maar heel gewoon te zeggen: twee ijzers in het vuur hebben, om de meest­bruikbare er straks uit te halen. In de geest van: Wij wilden wel, maar de Kamer heeft het ons belet en de voet dwars gezet.

Dan kan niemand het ons kwalijk nemen dat we niet tot uitzending besluiten! Dat besluit wordt ons onmogelijk gemaakt.

Dus: als we ons voornemen niet in een besluit kunnen omzetten, hebben we een geldig excuus om tot niet­uitzending te besluiten. Bovendien was op deze wijze een interne Kabinetscrisis bezworen.

Tweeslachtige houding

Ik ben van mening dat bovenstaande analyse een terechte beschrijving is van hetgeen door de regering is gedaan. Of ik met het 'inloggen' van motieven de regering recht doe, zullen sommigen betwijfelen.

Er zit op zijn minst in de handelwijze van de regering iets tweeslachtigs; om niet te zeggen: iets dubbelhartigs. We willen wel maar zeggen pas 'ja' als we weten dat we er in de Kamer geen onoverkomenlijke moeilijkheden mee kiijgen.

Terecht is gezegd dat deze handelwijze niet een voorbeeld is van krachtig regeren. Bij niet­haalbaarheid van de uitvoering van ons voornemen blazen we de aftocht. Dan zeggen we: Wij zouden wel willen, maar de Kamer zet ons de voet dwars!

Dit alles vind ik niet een voorbeeld van een duidelijk en flink beleid. Als zodanig is het ook niet in het land overgekomen!

De toelichting van de premier

Ik laat nu een stukje open voordat ik verder ga. Enige ruimte tot bezinning.

Wie schetst mijn verbazing dat de premier op vrijdagmiddag na afloop van de Kabinetsvergadering zei: Wij hebben besloten troepen te zenden.

En als onderstreping van en als uitroepteken achter deze opmerking zei hij: Leest u de brief van 22 december maar goed. Daar staat het in.

Tot tweemaal toe heb ik de premier horen verwijzen naar dit besluit en naar de bekendmaking daarvan in de brief van 22 december!

In mijn kinderjaren zou ik ­ met heel wat leeftijdgenoten ­ gezegd hebben: Hier breekt mijn klomp!

Hoe kan de premier uit het besluit van 22 december ­ bekendgemaakt als een voornemen tot een besluit ­ nu de conclusie trekken: Leest u de brief aan de Kamer maar goed. Het staat er zwart op wit.

Als deze opmerking terecht is, is er maar één conclusie mogelijk: de premier zegt tegen journaUsten van radio, televisie en krant, tegen discussiërende en kritiserende politici, en tegen heel het volk, dat zij uit de brief konden concluderen dat er een besluit tot uitzending was genomen. De premier zegt dus: U hebt de brief niet goed gelezen. Wat ïk nu als besluit van de regering aan u meedeel staat al in de brief.

Het is voor mij ongelofelijk dat de premier zo redeneert. Ik kan ook zeggen, dat hij deze "move' toepast.

Ik kan er maar één conclusie uit trekken: Hij had drie weken nodig om zijn Kabinet zo ver te krijgen; om het achter deze ­ ingelegde, ingelaste ­ interpretatie te krijgen.

De premier heeft een grove fout begaan. Dat is: te denken dat het Nederlandse volk niet meer in staat is hem na te rekenen. Er is met het rekenonderwijs heel wat aan de hand in Nederland.

Er zijn echter nog genoeg Nederlandse burgers die goed rekenonderwijs hebben gehad. Er zijn ook genoeg burgers die de uitdrukking 'voornemen tot besluit' om der wille van de waarheid niet gelijkstellen met 'besluit'.

Daar zit tussen beide termen nogal wat ruimte en ook een tijd van drie weken! De premier heeft met zijn uitleg voor de

De premier heeft met zijn uitleg voor de televisie niet alleen het Nederlandse volk onderschat. Hij heeft het ook beledigd. Hij zei immers: U hebt de brief niet goed gelezen.

Dit verwijt is een zaak van ethiek in de politiek!

W. H. Velema

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen