Stil vertrouwen

Hij was een Friese jongen die zeggen kon dat hij de tijd van zijn bekering niet wist maar dat hij, zover hij zich herinnerde, altijd vol liefde tot de Heere Jezus was geweest. Zijn vader was dominee en zijn moeder een godvrezende vrouw. Wilhelmus a Brakel, zo heette hij, moest dominee worden. Hij bezocht de Latijnse school te Leeuwarden. Hij studeerde aan de Franeker Academie en later nog enkele jaren op de Utrechtse Hogeschool bij de beroemde Voetius. Deze laatste heeft de jonge student onvergetelijke indrukken meegegeven. Zijn leven lang zou hij in het ‘voetiaanse’ spoor blijven.

Als dienaar van het Woord en als veelgelezen schrijver was A Brakel één van de bekendste mannen van de beweging van de Nadere Reformatie. Hij leefde van 1635 tot 1711. Hij diende onder meer de gemeenten van Leeuwarden en Rotterdam. De grootste bekendheid kreeg hij door zijn omvangrijke boek De Redelijke Godsdienst, een eenvoudige en stichtelijke uiteenzetting van de gereformeerde leer. Maar ‘vader Brakel’, zoals hij werd genoemd, heeft meer gedaan. Hij schreef ook brieven. In het bundeltje dat enkele weken geleden bij De Groot Goudriaan uitkwam, zijn drie van deze brieven gebundeld. Eerder verschenen ze in boekvorm onder de titel Drie brieven over de opwekking tot het geloof.

Stil vertrouwen, zo heet het boekje nu. Dat wijst erop dat A Brakel deze uitvoerige brieven schreef uit pastorale motieven. Hij wilde degenen tot wie hij zich richtte, brengen tot de beoefening van het ware geloof. Om met zijn eigen woorden te spreken: tot “opwekking en bestiering tot en in de bekering, heiligmaking en het leven door het geloof op de beloften. ” De mannen van de Nadere Reformatie, onder wie A Brakel in het bijzonder, waren kenners van de Heilige Schrift, maar ze waren ook kenners van wat in het hart van mensen zich afspelen kan. De bevinding van Gods heiligen beoefenden ze namelijk zelf. Hun leven kenmerkte zich door de praktijk van de godzaligheid. En daarin wilden ze ook anderen tot leidsman zijn. In prediking, in herderlijke zorg en ook door middel van hun correspondentie. Dit boekje is er een voorbeeld van.

Nu is dit boekje niet opnieuw uitgegeven om slechts een voorbeeld te zijn van hoe in vroeger dagen een dominee zijn brieven schreef. Méér dan een historische intentie spreekt hier (opnieuw) een pastorale bedoeling. In de lijn dus van A Brakel zelf. Want al is de inhoud. van deze brieven driehonderd jaar oud, het belang ervan en de betekenis gelden nog steeds. Graag sluit ik me aan bij de samensteller in zijn Woord vooraf: “Het is mijn wens dat deze drie brieven na bijna drie eeuwen nog zullen fungeren zoals ‘vader Brakel’ het graag zag...”

Een jongere tijdgenoot van Wilhelmus a Brakel was Bernardus Smijtegelt. Hij. leefde van 1665 tot 1739, was een Zeeuw van geboorte en hij behoorde tot een nietonbemiddelde familie. Ook van de kleine Bernardus is gezegd: “hij toonde van kinds gebeente af een diepe indruk van God, was afgezonderd en uitmuntende in zijn wandel, bestraffende de zonden van zijn tijdgenoten met voorbeeld en woorden.” Ook Smijtegelt heeft in Utrecht gestudeerd, ook bij Voetius. Zijn hele leven heeft hij Zeeuwse gemeenten gediend, te weten Borssele, Goes en Middelburg.

Over deze dienaar van het Woord is een boeiend boek verschenen. Dr. S.D. Post, de samensteller, schreef al eerder over het leven van Smijtegelt. Het nu uitgekomen boek wordt aangeduid als “een inleiding met kernteksten.” Na een biografisch gedeelte (p. 11-50) wordt vooral aandacht gegeven aan belangrijke thema’s, zoals Smijtegelt’s visie op geloof, wedergeboorte, zondekennis, aanvechting, zekerheid, etc. Een en ander wordt ondersteund door de vele citaten. Vervolgens worden enkele bijzondere preken en prekenseries voor het voetlicht gehaald. Speciale aandacht krijgt de zogenaamde kenmerkenprediking bij Smijtegelt, zijn visie op de heiligmaking en zijn eigen plaats binnen de eerder genoemde beweging van de Nadere Reformatie.

Smijtegelt behoort ongetwijfeld tot de meest bekende en geliefde oudvaders. Dat is zo tot heden toe. Nog komt het voor dat in leesdiensten een preek van Smijtegelt klinkt. In zijn dagen was Smijtegelt een dominee die de taal van zijn volk sprak. Nog steeds wordt dat herkend. Hij zoekt in zijn preken de mensen op, neemt hen als het ware bij de hand en zoek hen tot de Heere te leiden. Tegelijkertijd is hij ook scherp ontdekkend en probeert schijn en zijn aan te wijzen. Hij was een pastor op de kansel. Dat laat dr. Post in zijn boekje duidelijk zien. In dit verband zijn z’n 145 preken over het gekrookte riet bekend. Op de vraag: “waarbij zal ik weten of ik een kind van God ben?” geeft hij antwoord door middel van de kenmerken van genade. Als bij tijden de mensen bij hem aan huis kwamen om raad te vragen in de geestelijke vragen waar ze mee liepen, was zijn antwoord: “Houdt u maar onder mijn bediening. Daar zal ik van deze dingen spreken!”

Dr. Post geeft in zijn nieuwe boek een goed beeld van de weg en het werk van deze her- der van het Zeeuwse volk. Aan het slot zijn verwijzingen voor verdere studie opgenomen. Van harte aanbevolen!

N.a.v.: Wilhelmus a Brakel, Stil vertrouwen. Drie brieven over de opwekking tot het geloof. Vertaald en ingeleid door dr. C.R. van den Berg. Uitgeverij De Groot Goudriaan te Kampen. Paper back. 91 pag. ISBN 90-614-0955-1. Prijs € 9,90.

S.D. Post, Bernardus Smijtegelt,' leven en werken. Uitgeverij De Groot Goudriaan te Kampen. Paperback. 192 pag. ISBN 90-614-0963-2. Prijs € 14,90.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen