Bijbel met kanttekeningen

Zaterdag jongstleden was ik een half uurtje op bezoek bij een bekende boekhandel in “het midden des eilands”. Het was er lekker druk. De zaken gingen goed, zo kwam het me voor. Ik trof er nog al wat bekenden aan. Goed om elkaar weer eens te spreken. Maar ik kwam natuurlijk voor de boeken. Ik had mijn keus eigenlijk al gemaakt toen ik, een beetje verscholen achter de trap, een stapel stevige in zwart gebonden boeken aantrof. De bezoekers hoefden niet te raden wat het waren: bijbels. Maar een bijgevoegde notitie gaf nog extra informatie: “de goedkoopste uitgaaf van de Bijbel met kanttekeningen!”

Uit het feit dat ik vandaag aan die Bijbel aandacht wil geven, kunt u afleiden dat ik er één van de stapel heb meegenomen - en aan de kassa betaald uiteraard. Bezit ik dan nog geen Bijbel met kanttekeningen? Jawel. Diverse zelfs. Maar deze uitgaaf is zo bijzonder dat ik hem nog graag extra wilde hebben. Ik weet zeker: de Statenvertalers uit de 17e eeuw zouden, als ze van deze uitgaaf hadden geweten, er buitengewoon enthousiast over zijn geweest. Wat is er dan zo bijzonder aan? Wel, het is een Bijbel in handzaam formaat, geschikt bijvoorbeeld om mee te nemen naar de kerk, de catechisatie of de vereniging - maar dan compleet met de al genoemde kanttekeningen. Zo’n uitgaaf verscheen in de hele geschiedenis van de Statenvertaling nooit eerder. En ze kost maar € 35,00.

Even een blik terug. Zoals bekend heeft de Nationale Synode van Dordrecht van 1618- 1619 besloten tot het vertalen van de Bijbel uit de grondtalen. Omdat de opdracht daartoe kwam van de Staten-Generaal, de burgerlijke overheid dus, wordt deze vertaling sindsdien de Statenvertaling genoemd. Tijdens de achtste synodezitting, te weten op dinsdag 20 november 1618, “na noen”, dus ’s middags, werden enkele richtlijnen voor die vertaling opgesteld. Bepaald werd dat er zogenaamde kanttekeningen bij gesteld moesten worden, aantekeningen in de marge dus. Daarover werd bepaald: 1) dat ze de letterlijke vertaling moesten weergeven als in de tekst een vrije vertaling was opgenomen, 2) dat ze moesten verwijzen naar gelijkluidende plaatsen in de Bijbel en 3) dat ze niet de nadruk mochten leggen op allerlei leergeschillen.

Al met al - een toelichting dus op en een verantwoording van de gekozen vertaling bij elke tekst. Zo is de Statenvertaling ook verschenen. Zo is zij lange tijd ook uitgegeven. Eigenlijk was het de bedoeling van de statenvertalers dat er geen Bijbel uitgegeven zou worden zonder die kanttekeningen. Ze wilden dat door deze aantekeningen de lezers de zin van de Heilige Schrift des te beter zouden verstaan. De vertalers waren zeer doordrongen van het goddelijke karakter van Gods Woord. Ze hadden grote eerbied voor de goddelijke autoriteit van de Heilige Schrift. Ze wisten: de Heere heeft Zich geopenbaard in mensenwoorden. Hij heeft daarvoor de Hebreeuwse en de Griekse taal uitverkoren. Vertalen in de huidige talen is nodig opdat ieder Gods Woord in de eigen spraak zou

kennen. Maar eigenlijk is het een onmogelijk werk. Vertalen is immers noodgedwongen altijd een beetje ‘verraden’. Onbedoeld wordt afbreuk gedaan aan wat oorspronkelijk gezegd is. aan de grondtekst dus. Met namé omdat het hier Gods Woord betreft, luistert het heel nauw. Daar waren de Statenvertalers zeer van overtuigd. Vandaar hun kanttekenim gen die in eerste instantie bedoeld waren om toelichting te geven door middel van andere Schriftplaatsen en om alternatieve vertalingen te verstrekken.

De Synode achtte het niet raadzaam om opmerkingen van leerstellig karakter in dé kanttekeningen toe te voegen. De vaderen van Dordt waren beducht voor een leerstrijd binnen de vertaling van de Bijbel. Dat is heej wijs gezien. Daar hebben de vertalers zich in het algemeen ook aan gehouden. In de kanttekeningen is een geest van onbevangenheid op te merken. De eerbied voor “wat er staat” heeft hen bij de Schriften zelf gehouden. En dat is toch wel opmerkelijk voor deze mam nen die stonden in de strijd voor de handha; ving van de zuivere leer.

Tegelijkertijd moet ik zeggen dat in de kanttekeningen duidelijk uitkomt dat de statenvertalers gereformeerde theologen waren. In een gedenkboek uit 1937 lees ik dat men uit de kanttekeningen op de Statenvertaling de hele gereformeerde leer kan aflezen. Dat is terecht. Met name de kanttekeningen op de brieven van Paulus vormen hier een bijzonder bewijs van. Ze laten zien dat de gereformeerde leer de leer van de Schriften is. De verdorvenheid van de mens, de onvoorwaardelijke verkiezing tot zaligheid door God de Vader, de persoonlijke verzoening door Christus, de onweerstaanbare genade door Gods Geest - de statenvertalers wijzen erop in hun aantekeningen. Ik geef één (willekeurig) voorbeeld. Het is bij Romeinen 8: 2, bij het woordje “toeleiding”. Daar lees ik in de marge: ‘‘Of: toegang tot deze genade, waardoor te kennen gegeven wordt dat wij tot deze genade vanzelf niet zijn gegaan, maar dat wij van Christus door Zijn Geest daartoe zijn geleid. ” De belijdenis van Gods eenzijdige genade dus.

Waarom ben ik nu zo blij dat er een handzame uitgaaf van deze Statenvertaling met kanttekeningen gekomen is? Wel, omdat ik hoop dat deze vertaling met toelichting nu in veel handen komen zal. Met name hoop ik dat onze jonge mensen hem ter hand zullen nemen. De Statenvertaling wordt door alle taalkenners als een van de allerbeste geprezen. En de kanttekeningen zijn door en door zuiver en bijbels. Als ooit gold: Tolle lege, neem en lees!, dan nu. Laat deze bijbel je vriend zijn, je metgezel, het ook voor u en jou onmisbare boek der boeken. Een lamp voor je voet en een licht op je pad. We mogen dg Gereformeerde Bijbelstichting dankbaar zijn dat ze voor deze uitgaaf heeft gezorgd.

Bekend is dat er ook een herziene Statenvertaling (HSV) in de maak is. Ik wil er geen kwaad woord over zeggen. Integendeel. De intentie van de initiatiefnemers is uitstekend. Ze willen de Statenvertaling weer brengeh bij (vooral) de jonge mensen. Ze willeji op deze wijze die meest zuivere vertaling behouden voor de volgende geslachten. Toch wil ik stellen dat een stelselmatig raadplegen van de kanttekeningen de noodzaak van een herziening geringer maakt. Ik besluit met de kanttekening bij Johannes 5:39, “Onderzoekt de Schriften"'. “Dat is: dat de weg om het eeuwige leven te verkrijgen in dezelvf geleerd en aangewezen wordt... ” En hiermee is het gezegd!

N.a.v.: Bijbel, dat is de ganse Heilige Schrift, vervattende al de Canonieke Boeken des Ouden en des Nieuwen Testaments. Met bijgevoegde verklaringen (...), naar de uitgave van 1657. Met; twaalf geografische kaarten, registers op het Oude en het Nieuwe Testament, de berijmde Psalmen (1773). gereformeerde belijdenisgeschriften, formulieren, etc. Uitgegeven door de Gereformeerde Bijbelstichting te Leerdam. Prijs € 35,00.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen