Het Evangelie bij een begrafenis

Verschillende contacten

Gedurende een wat langere periode heb ik verschillende begrafenissen meegemaakt waarbij een predikant voorging. Omdat ik in de loop der jaren nogal wat contacten heb gekregen in verschillende kringen, waren de begrafenissen rijk geschakeerd aan kerkelijke kleur en herkomst. Ik vermeld dit er met opzet bij. Mijn ervaring reikt aanmerkelijk verder dan het kerkverband waartoe ik zelf behoor.

In mijn situatie zitten er aan het bijwonen van rouwdiensten - al of niet in een kerkgebouw - twee kanten. Daar is in de eerste plaats het je betrokken voelen bij de rouwdragende familie. Soms heb je dicht bij de mensen gestaan en deel je ook intensief in hun verdriet over het verlies. Soms sta je wat verder van een familie af. Het feit dat je je gedrongen voelt de rouwdienst mee te maken wijst op verbondenheid. Ik ervaar de aanwezigheid toch altijd als het verlangen om te delen in het verdriet en verlies van de familie met wie je bekend bent.

Daarnaast zal een predikant altijd met belangstelling luisteren naar zijn collega. Hij vraagt zich af hoe die in de rouwdienst spreekt (of hoe men de samenkomst voorafgaand aan de begrafenis ook benoemen wil).

Ik weet niet of studenten tijdens hun opleiding hierover voorlichting krijgen. Ik kan me niet voorstellen dat dit niet gebeurt.

Zelf heb ik in mijn tweede gemeente in een periode van vijf en een halfjaar 55 begrafenissen moeten leiden. Dat betrof een baby, een jongen die bij een ongeluk omgekomen was, en mensen in de kracht van hun leven gestorven; maar ook veel oude mensen.

Mijn ervaring is dat het voor het leiden van een rouwdienst belangrijk is dat je als pastor betrokken bent bij het proces van ziekte en sterven. Dat hoor je ook al gauw als de eigen predikant bij een begrafenis voorgaat. Hij zal iets vertellen van gesprekken, van strijd, worsteling, van vrede en genade als die het deel mochten worden van de overledene.

Verschillende benadering

Er kunnen ook tijdloze meditaties - overdenkingen - worden uitgesproken. Hiermee bedoel ik dat een predikant niet ingaat op het leven van de overledene. Hij zal dan ook voorbijgaan aan nadere bijzonderheden tijdens de ziekte en ook aan het familieleven.

Eigenlijk schetste ik hierboven twee uitersten. Aansluiten bij de levensgeschiedenis, indien mogelijk bij de 'geloofsgeschiedenis' van de overledene - dus een heel persoonlijk woord, dat voor familie, vrienden en de gemeente herkenbaar is. En anderzijds een heel onpersoonlijke overdenking van een Schriftgedeelte, dat zo mogelijk aansluit bij de situatie van de rouwdragenden.

Tussen deze beide uitersten ligt een scala van mogelijkheden.

Mijn ervaring is dat een predikant het moet leren om bij een begrafenis het juiste woord, vanuit de Heilige Schrift, op het juiste moment te spreken. Daarin moet je als dominee door Gods Geest geleid en geleerd worden.

Zelf heb ik het als mijn taak gezien om vooral vanuit het Woord van God te beginnen. Dat vraagt om een tekstkeus die op de situatie van toepassing is. Begin niet met de overledene - om dan bij de Schrift te komen.

Er zijn situaties zoals een ingrijpend ongeluk en/of een plotseling sterven, waaraan je direct aandacht moet geven. Echter niet om dat gebeuren tot uitgangspunt te maken. Integendeel, het is belangrijk en, zou ik zeggen zelfs noodzakelijk, om met de Schrift te beginnen, uiteraard kiest de predikant dan een gedeelte waarop hij later kan terugkomen als het over het verlies en het verdriet gaat.

Eerst de Schrift

Dus, hoe dan ook, eerst de Schrift, wat God zegt. Het is een voorrecht als dat dan toegepast kan worden op het leven en sterven van de overledene. Er zijn ook begrafenissen waarbij het - helaas - niet eerlijk zou zijn om zo'n toepassing dan wel te maken.

Als het leven van de overledene in het licht van de Bijbel een groot vraagteken is geweest, mag men achter dat leven niet een uitroepteken zetten. Mijn vader is ook predikant geweest. Van hem heb ik geleerd dat de dominee zich er niet schuldig aan mag maken 'de overledene de hemel in te praten' (met excuus voor de uitdrukking). Zonder een negatief oordeel over de overledene te vellen mag men ook niet meer zeggen dan deze van zijn of haar geloof heeft gezegd. Vooral als er over het leven van de overledene altijd een schaduw heeft gelegen, kan men niet doen alsof het eind in het licht is geweest.

Het Evangelie voor de levenden

Wat ik in deze column vooral wil benadrukken, is wat ik in de titel heb uitgedrukt. Laat bij een begrafenis het Evangelie tot de levenden gesproken worden. Soms zijn er aanwezigen die nooit het Evangelie horen. Bij de begrafenis van een vriend, buurman of collega (man of vrouw) geeft God de gelegenheid om ook aan zulke mensen de blijde boodschap te brengen: overwinning over zonde en dood door het lijden en de opstanding van Jezus Christus. Daarom zou ik predikanten op het hart willen drukken: heb ook een boodschap voor allen die erbij aanwezig zijn. Juist in het aangezicht van de dood mag Jezus als de Opgestane, de Overwinnaar van zonde en dood, aan iedere aanwezige gepredikt worden.

Dat zal nooit gaan ten koste van aandacht voor de rouwenden. Het Evangelie is de enige boodschap die ^en en allen die er bij zijn, werkelijk kan helpen. Ik zeg het met overtuiging: redden, voor eeuwig. Een boodschap die de confrontatie met de dood aan kan!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen