Flakkeese orgeltocht zeer goed ontvangen

Nadat Pieter Leeflang in 1954 met het ouderlijk gezin het eiland heeft verlaten, was hij er tot twee jaar geleden nooit meer geweest. Met orgels en orgelbouw heeft hij nooit veel gehad, misschien wel ais gevolg van een 'overdosis' orgelliefde waaronder hij thuis immer verkeerde en dat eerder gevoelens van aversie dan van sympathie opriep voor de koning der instrumenten. Totdat Pieter na een arbeidzaam leven op de grote vaart in rustiger vaarwater kwam. Op de een of andere manier bleek het zaad van orgelliefde dat in zijn kinder- en jeugdjaren zo rijkelijk was gestrooid toch te zijn ontkiemd en wortels te hebben geschoten. En nu, op eenenzeventigjarige leeftijd, is Pieter Leeflang een fervent orgelliefhebber en is hij graag bezig met het organiseren van diverse activiteiten rondom het orgel. Tot die activiteiten behoren ook de productie van de dubbel-cd van orgels die in het bedrijf van zijn werden gebouwd en de presentatie van deze geluidsdragers, dit middels een Flakkeese orgeltocht langs Leeflang-orgels, waarvan het eiland er maar liefst veertien telt.

Ontmoeting

De dag begon in de Hervormde Kerk te Ooltgensplaat, waar een talrijk publiek van orgelliefhebbers naartoe was gekomen, niet alleen belangstellend naar wat deze orgeldag in petto zou hebben, maar ook voor ontmoeting en om de vriendschapsbanden weer eens aan te halen met verscheidene anderen, soms van verre komend, met wie door de jaren heen rondom het orgel een kameraadschap is ontstaan.

Thuiskomst

In Ooltgensplaat opende Pieter Leeflang de dag met een welkomstwoord en met een fragment van een historische bandopname waarop vader Ernst Leeflang, bij de overdracht van het zojuist gereedgekomen kerkorgel voor de Hervormde Kerk van Ooltgensplaat in 1974, een toespraak hield. Veel herinneringen die zich op zo'n kort moment opeenstapelen - een emotioneel moment voor zoon Pieter.

Het is ook vanuit een soort innerlijke drang, zo zei Leeflang tijdens zijn openingswoord, dat hij "een soort document vast wilde leggen" rondom het orgelbouwbedrijf Leeflang. Waar het aanvankelijk de opzet was om van één Leeflang-orgel een cd-opname te maken, is het uiteindelijk een dubbel-cd geworden van zes orgels. Eén grote presentatie dus, die een goed beeld geeft van 64 jaar Leeflang orgelbouw. "De grootste concentratie van Leeflang-orgels is op Goeree- Overflakkee te vinden", aldus Pieter, "wat dat betreft is Flakkee de orgeltuin van Leeflang en daarom leek het me goed om hier een orgeltocht te organiseren. Ik ben op 't eiland geboren, en na 56 jaar er niet meer geweest te zijn, voelt 't in zekere zin toch als een soort thuiskomst!"

Zuinig op zijn

Na het welkomstwoord volgde een korte toelichting op het orgel en op de orgelbouwontwikkelingen in de periode waarin het Plaatse orgel tot stand kwam. Deze toelichting werd verzorgd door Jan Koelewijn, die jarenlang stemmer en intonateur is geweest bij Leeflang Orgelbouw, en die al sinds 1979 het onderhoud van de Leeflang-orgels op Goeree-Overflakkee onder zijn hoede heeft, ook nadat Orgelmakerij Reil b.v. te Heerde het onderhoud van de Leeflangorgels overnam toen het bedrijf Leeflang Orgelbouw in 1994 de deuren sloot. Koelewijn wees erop dat het een grote verantwoordelijkheid is om het orgelbestand van Leeflang-orgels op het eiland goed te onderhouden, "als jonge orgelmonumenten. Wees er zuinig op!" Aansluitend was er een orgelbespeling, verzorgd door Anton Weenink, en was er ruimte voor samenzang.

Orgeltocht

Volgens hetzelfde concept - toelichting op het orgel door Jan Koelewijn en aansluitend een orgelbespeling door telkens een andere organist - werden achtereenvolgens de orgels bezocht van de Hervormde Kerk te Den Bommel, waar Hans van Heemst het orgel bespeelde, de Hervormde Kerk te Stad aan 't Haringvliet, waar Jan Bezuijen een concert verzorgde, de Christelijke Gereformeerde Kerk te Middelharnis, waar het orgel bespeeld werd door Dingeman Wolfert en waar tevens de lunch werd genuttigd, en als laatste de Hervormde Kerk te Middelharnis. Daar vond de afsluiting van de orgeldag plaats.

Oude berijming beter

"Het grote Leeflang-orgel in deze kerk neemt bij mij een bijzondere plaats in", zei Pieter Leeflang tijdens een afsluitend woord. "Hier maakte ik het eerste orgelconcert mee dat ik bij mocht wonen. Het werd gegeven door Arie J. Keijzer, broer van de medefirmant van mijn vader. Van Arie Keijzer kreeg ik ook m'n eerste orgellessen. Meer dan 'n les of negen zullen 't er niet geweest zijn, want ik heb er totaal geen aanleg voor..." Op verzoek van Leeflang werd ook hier samen gezongen, dezelfde Psalm als die voor samenzang op het programma stond toen Pieter zijn eerste orgelconcert alhier beleefde: Psalm 150. "Ik kies er bewust voor om deze in de oude berijming te zingen, want daarin komt het woord 'orgel' nog voor en in de nieuwe berijming niet. Dus die oude berijming is beslist beter...!", zo bepleitte Leeflang. Hij gaf trouwens en passant aan blij te zijn dat het orgel van de Grote Kerk in Middelharnis nu op cd is gezet, want hij had begrepen dat er gedachten gaan om wijzigingen in dit instrument aan te brengen. "Wat ervan waar is weet ik niet, maar de originele staat ligt nu in ieder geval op cd vast en dat plukken ze er niet meer vanaf!"

Eigen kracht Ook waarnemend burgemeester drs.

Ook waarnemend burgemeester drs. Pieter Zevenbergen van de gemeente Middelharnis was aanwezig en voerde in deze kerk het woord. "Het orgel is een fantastisch instrument. Het heeft zoveel kracht in zich. Het kan teer en solistisch klinken, als een viool in een orkest, maar ook kan het als een compleet symfonieorkest op de hoorders neerdalen. Het heeft zijn geheel eigen kracht en kan daarom zeker iets extra's meegeven, voor, tijdens of na de kerkdienst. Als organist moet je overigens wel een bewegingskunstenaar zijn om zowel met de handen als met de voeten het instrument te bedienen. Gelukkig treffen we in Middelharnis zo'n fantastisch kunstenaar, in de persoon van Paul Kieviet", aldus Zevenbergen.

Alle verandering geen verbetering

Verder gaf de burgemeester aan dat als er te weinig financiële middelen voorhanden zijn voor een orgelrestauratie het dikwijls gaat om de kunst om van vele kleintjes één grote te maken. Ook waarschuwde hij ervoor dat alle (voorgenomen) veranderingen aan een orgel in de praktijk beslist niet altijd als verbetering uitpakken. "Wat mij betreft mogen we er dankbaar voor zijn dat het instrument in deze kerk er nog in originele staat bij staat."

Zevenbergen bedankte Pieter Leeflang voor het initiatief van de cdproductie en de orgeltocht van deze dag. "Als Leeflang hier in Middelharnis was gebleven, had dit bedrijf een parel aan onze kroon geweest", zo besloot hij en mocht hij uit handen van Pieter Leeflang een exemplaar van de dubbel-cd in ontvangst nemen.

Organist Paul Kieviet gaf het slotconcert van deze Flakkeese Leeflang orgeldag. En Cor Hameeteman verzorgde een rondleiding door het kerkgebouw en vertelde over de historie ervan.

Feestdag

Terugblikkend kan niet anders worden gezegd dan dat de orgeldag zeer geslaagd is. Pieter Leeflang, desgevraagd: "Ik heb 12 november als een feestdag beleefd, en uit de reacties blijkt dat velen dat met mij hebben gedaan. De organisatie verliep vlekkeloos dank zij de inzet, het meedenken en de medewerking van kerkbeheerders, organisten en de mensen die in beide kerken de catering op uitstekende wijze verzorgden. We hebben van zeer divers en prachtig orgelspel genoten. En dat allemaal op Leeflang-orgels. Zelfs het weer werkte aan alle kanten mee. Ook over de deelnemersaantallen valt echt niet te klagen. Ik schat dat er per kerk gemiddeld een kleine honderd bezoekers waren. Graag zou ik daarom zeggen: Flakkee, bedankt!"

Volgend jaar weer

Na alle vriendschap en warmte die Pieter op het eiland heeft gevoeld, zou hij graag volgend jaar weer een orgeltocht op Flakkee willen organiseren, waarbij overigens niet alleen Leeflang-orgels aan bod hoeven te komen. Wie wil meehelpen bij het realiseren hiervan kan contact opnemen met Pieter Leeflang (adres zie onderaan dit artikel).

Daarnaast overweegt Leeflang op zijn website (www.pwleeflang.nl) documentatie te gaan publiceren over Leeflang Orgelbouw, "als hommage aan het bedrijf van mijn vader", zo gaf hij zaterdag aan. Hierbij zal ook Jan Koelewijn, die het toenmalige bedrijf en de aldaar geproduceerde orgels van binnenuit kent, met zijn expertise een belangrijke rol spelen, evenals hij dat trouwens bij de totstandkoming van de Leeflang dubbel-cd heeft gedaan.

Verrassend In een artikel in onze editie van 25

In een artikel in onze editie van 25 oktober jl. was al de nodige informatie te lezen over deze geluidsdragers. Net zoals bij de concerten die tijdens de orgeltocht werden gegeven, worden de Leeflang-orgels op de cd's m allerlei klankfacetten geëtaleerd, zowel met orgelwerken van componisten uit dezelfde stijlperiode als waaruit het orgel stamt als met composities van 'oude schrijvers'. De productie is een heus klankdocument geworden waarin duidelijk te horen is welke orgelklank Leeflang voor ogen had. Als orgel liefhebbende inwoner van Goeree- Overflakkee ben je heel gewoon aan deze orgels 'uit Apeldoorn'. Over het hele eiland verspreid zijn ze te beluisteren en na zovele jaren bestaat het gevaar dat je er niets bijzonders meer aan hoort. Dat wordt echter anders als je de cd's beluistert. Verrassend fraaie intonaties van zowel prestanten, fluiten, vulstemmen als tongwerken vallen op. Zeker geen strakke of scherpe klanken, waarvoor hier op 't eiland Leeflang-orgels wel eens versleten worden, maar milde prestanten, speelse fluiten en soepel klinkende registercombinaties. Wat dat betreft is het zeker goed om (weer) eens óver de heg van de Flakkeese Leeflang-orgeltuin te kijken en te luisteren naar wat daarbuiten de orgels van deze makelij aan artistieke waarde vertegenwoordigen. Daarmee is natuurlijk niet gezegd dat de orgels van Middelharnis en Stad aan 't Haringvliet, die op de dubbel-cd zijn opgenomen, 'minder' zouden zijn. Integendeel: ook hier verrassende klanken en registercombinaties. Punt is wellicht dat tijdens de zondagse kerkdiensten veel van deze klankmogelijkheden niet gebruikt (mogen) worden omdat in kerken de voorkeur wordt gegeven aan sober en ingetogen orgelspel rondom de eredienst. Dan zijn het wekelijks dezelfde prestant- en fluitklanken die in hoofdzaak over de hoorders heen komen en op den duur een saai klankbeeld kunnen vormen. Wat dat betreft is het zeker een aanrader om dit bijzondere klankdocument, de Leeflang dubbel-cd, aan te schaffen, wellicht als hernieuwde kennismaking met Leeflang Orgelbouw.

Het orgelspel op de cd's is unaniem van hoogstaande kwaliteit. Zoals gezegd valt een veelheid aan compositiestijlen erop te beluisteren, maar ook is te horen dat de ontwikkeling in orgelbouwstijl bij Leeflang in de loop der jaren niet stil heeft gestaan! Voor de geluidopnames tekende Aad van der Waal uit Krimpen aan den IJssel en de editing werd verzorgd door STH Records. Twee namen die staan voor kwaliteit. De orgels worden zeer natuurgetrouw weergeven. Soms heel direct, waarbij je zelfs de orgelwind door de pijpen hoort stromen en de ventieLkleppen in de windlade hoort gaan. Maar tegelijkertijd toch met voldoende weerklank van de ruimte waarin de orgels staan.

Heel positief is ook het uitstekend verzorgde booklet in de cd box, met een veelheid aan info, compleet met foto's, over de bespeelde orgels, de uitvoerende organisten, de gebruikte registraties en de historie van Leeflang Orgelbouw.

De dubbel-cd 'Met hoofd, hart & handen' is voor € 25 te bestellen bij Pieter Leeflang, Rijsterborgherweg 4F25, 7412VA Deventer, tel.: 0570 641536, e-mail: pwleeflang@hetnet. nl.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen