De polders met hun boerderijen, landerijen en uitwateringen rond Melissant

Spoedig na de bedijking van de Nieuw Kraaijer groeiden de gorzen en slikken die ervoor lagen aan. Zodat de Staten van Holland en West-Friesland, bij octrooi op 13 juni 1759 deze verkochtten aan de heer Cornelis van de Leur, schout en secretaris van Oude Tonge, aan hem en zijn medestanders, het voorliggende gors voor 20016 gld. ter bedijking. De Staten verkochten bij hetzelfde octrooi de Ambachtsheerlijke rechten, met de tienden, van de onder de naam Kraaijenissepolder nieuw te bedijken polder, voor het bedrag van 15000 gld. De koper hiervan was de heer D. van Leyden, Heer van Vlaardingen. Deze heer van Leyden was een groot bezitter van Ambachtsheerlijkheden.

Hij was o.a. ook Ambachtsheer van de polder Oud Onwaard en Aarddijkswal, Oud en Nieuwe Kraaijer, Vlaardingen, Vlaardinger Ambacht, West Barendrecht, Karnisse, en Hardingsveld. (Ambachtsheren hadden veel macht, deze was ook meestal voorzitter van de Vierschaar). En stelde o.a. schout en schepenen, of assessoren, aan. Ambachten waren meestal privébezit. (Het gebied waar een taak of dienst wordt uitgeoefend, is door de tijd ambacht gaan heten).

De kopers van het gors bedijkten het in 1760, en ze sloten in de dijk 627 gemeten land, of 288 Ha. Ze bezaaiden het in hetzelfde jaar in zijn geheel met koolzaad, dat 11155 hectoliter zaad opleverde, of 14873,5 Zeeuwsen zak. In het polderarchief vonden wij leveringen en afrekeningen van per schip vervoerd koolzaad, veelal afgeleverd te Amsterdam en ook doorvaart naar Zaandam.

Ook vonden we een aanvraag voor een aan te leggen haventje, dat in 1762 volop werd gebruikt. Er is een [ zoals het er staat] Staet der inghescheepte Coolzaet uyt den Nieuwen Craeynisse polder, ghedeurrende t’ jaer 1762. Het bracht zeker voor die tijd veel geld op. We konden dit bij benadering berekenen omdat bij bedoelde leveringen ook afrekeningen van scheepsladingen aanwezig zijn. De scheepsladingen werden weergegeven per last, welke o.a. in die tijd uit een bepaald aantal zak­ken bestond. De eerder genoemde papieren geven deze zaken weer, ze zijn meestal als volgt opgesteld: Verkogt voor De heer Cornelis van de Leur, en comp. 34 last en 11 sak Coolzaat enz. er wordt dan ondertekend met: uw dienaar Jacob van Rossum.

Van de Leur en companen

Cornelis van de Leur en zijn medestanders waren in 1762 waarschijnlijk nog eigenaar van de pas ingedijkte polder. Jacob van Rossum zou een zaakwaarnemer voor van de Leur en companen geweest kunnen zijn. Als men zichzelf een beeld wil vormen van een polder geheel bedekt met koolzaad, rijzen vragen van, hoe heeft men het met de toen beschikbare middelen gemaaid, en alles gedroogd, en gedorsen gekregen. Boerderijen waren nog niet gebouwd, het op ruiters zetten zal waarschijnlijk ook geen doen zijn geweest, geluk hebben met droog en of opdrogend weer zou mogelijk geweest kunnen zijn, maar met de middelen van toen, binnen een kort tijdsbestek zoveel houdbaar koolzaad te kunnen oogsten blijft verwondering oproepen.

In ieder geval waren de mensen ook toen al, tot veel in staat. Ook waarom kreeg de teelt geen vervolg, een bepaalde vorm van moeheid of iets dergelijks, zal toen toch zeker niet aan de orde zijn geweest. Via het bedoelde haventje werden ook andere zaken aan en afgevoerd. Bouwmaterialen voor o.a. drie grote boerderijen, ook veldvruchten, waaronder Meekrap .werden hier afgevoerd.

Drie identieke boerderijen

Ook in later tijd werd van het haventje gebruik gemaakt, vooral ook suikerbieten werden hier per schip geladen en naar de fabrieken gebracht. Na de indijking was er in de opvolgende jaren nogal wat storm en waterschade aan de 5600 meter lange zeedijk, hoewel deze nooit is door gebroken. Tot dat in 1780 de Eendrachtspolder,werd ingedijkt en ook nog andere aangrenzende polders. De geschiedenis van Dirksland, deel 2, meldt dat, in 1760: Indijking van de polder Kraaijenisse, ten westen van de Dirkslandse haven, er worden drie vrijwel identieke boerderijen gebouwd aan de Kraaijerdijk. Ook wordt er een meestoof gesticht “Craayenisse” genaamd. De meestoof was gelegen aan een weg, die dan ook Stoofweg genaamd was en is, deze werd in het achterste deel van de polder gebouwd, de nabij gelegen haven zal hierbij een rol hebben gespeeld. Aandeelhouders van deze stoof waren de heren J.J. van Weel, J.Roodzant, A. van Herken, H. van Rossem, L. van Es. [ook wordt er in een notariële akte uit 1858 dhr. L. Driendijk, als eigenaar van een vierde gedeelte van deze stoof beschreven]. De polder gaat horen tot de gemeente Onwaard...

De voor ons drie bekende boerderijen zijn vanaf Melissant gerekend: van de Fam. Kort, genaamd ‘Welgelegen’, de Fam. van Dis, ‘Akkerzorg’ en de naamloze boerderij van de familie van Rossum, deze is naamloos. Toch sprak de tegenwoordige bewoner Dhr. G. van Rossum dat de boerderij weleens aangeduid werd c.q. wordt, als: ‘De voorste stee’. Vanaf de 18e begin 20e eeuw waren deze boerderijen bewoond door de toentertijd in deze omgeving belangrijke familie Driendijk, Leendert Wzn. en Willem Lzn. waren belangrijke namen als bewoners op de twee eerst genoemde boerderijen.

Er is van de weduwe van dhr. L. Driendijk - mevr. Hester L.dr. Knape, welke in 1858 overleed. Zij hebben gewoond op Akkerzorg - een testament aanwezig waarin wordt vermeld tot in details, alle roerende en onroerende goederen, er kan worden gesteld dat deze mensen zeer vermogend waren. Ook heeft de heer A. van Nieuwenhijzen, voor, van Dis op Akkerzorg gewoond. Nu wordt deze monumentale boerderij door de derde generatie van Dis bewoond. De z.g. voorste stee, is al vanaf 1798 bewoond door Huibert Dirkz. van Rossum, deze was weer wel getrouwd met Maria Leendertsd. Driendijk. Vanaf die tijd is de boerderij steeds door de familie van Rossum bewoond.

De grote monumentale schuren waren indertijd nodig om het graan te bergen,en op te slaan, dit werd in de winter op de dorsvloeren gedorsen. De eraan vast staande huizen hebben dezelfde hoogte als de schuren. Ook waren er grote graanzolders, waar het gedorsen graan opgeslagen werd.

Boerderij van Kort

De boerderij van Kort, Welgelegen, is in de eerste vorm niet meer bestaande, en is vervangen door modernere gebouwen. We lezen in een schrijven van het bestuur van de polder Kraayenisse, dat zij vergunnen aan: Arie van den Doel, herbergier wonende op het” Fortuin” onder Melissant, den aanleg van zes aren en twaalf centiaren tuin, aan de westzijde van den dijk van Kraayenisse, aansluitende aan den tuin thans bestaande, onder voorwaarden: Dat het talud van den dijk blijft zoals het nu is, en dus niet wordt veranderd.

Dat de te planten hagen zullen worden gesteld op de richting der thans bestaande, en niet hooger of lager in den dijk geplant worden. Alles onder voorbehoud der rechten van derden. Gedaan te Dirksland, den 15e maart 1886, de voorzitter L. Driendijk Lzn. Uit de papieren welke indertijd afgegeven werden voor tapvergunningen aan herbergen e.d. door de gemeente Melissant, kunnen we lezen dat hier door verschillende eigenaren een herberg werd gedreven. De polder bestaat uit zeer vrucht

De polder bestaat uit zeer vruchtbare klei, en heeft met een sluis zijn uitwatering op de haven van Dirksland. Waardoor het valt onder de “Gemeene Uitwatering van Dirksland”. Tijdens de watersnoodramp in 1953 is de polder niet echt ingevloeid geweest, maar voor een deel, korte tijd overspoeld, de dijken van de Eendragt en de Halspolder hielden stand, maar overslaand water kwam in deze polder terecht. Door goede en snelle lozing via de sluis in de Gorsdijk, was na drie dagen de polder weer droog.

Opvallend is, dat er vanuit deze behandelde polders vele hun uitwatering hebben op, en via de Dirkslandse haven. In de loop van de tijd is er veel, vooral na ruilverkaveling e.d. geautomatiseerd en of verbeterd bij de uitwateringspunten. Op de predikstoel met het klankbord erboven, van de hersteld hervormde kerk te Melissant, evenals in het voormalig Waterschapshuis, nu ISGO en Streekarchief te Middelharnis. Staan de wapens van de voor 1857 verschillende gemeentes, Melissant. Roxenisse en Onwaard.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen