Het weer op Goeree Overflakkee (2)

Van zaterdagmiddag 30 september tot zondagmorgen 1 oktober 1911 woedt er aan de westkust van Nederland een zeer zware storm, die ook op Goeree-Overflakkee een spoor van verniehng achterlaat. Het aantal omgewaaide bomen loopt daar in de honderden; duizenden dakpannen en tientallen schoorstenen waaien van de daken.

Het begin van de storm

Het begint zaterdagmiddag al. Op veel plaatsen langs de kust wordt de stormbal gehesen. De wind wakkert aan tot storm en op sommige plekken neemt deze zelfs toe tot orkaankracht met heftige windstoten. Een bange nacht volgt. Op de Noordzee en de rivieren raken verscheidene schepen in moeilijkheden. Hier zijn ook enkele tientallen doden te betreuren.

Aan wal is bijzonder veel schade aan gebouwen en het aantal omgewaaide bomen zal ruim boven de tienduizend hebben gelegen. Alleen al in het Haagse Bos kan worden gesproken van een complete kaalslag. Daar zijn naar schatting drieduizend bomen geveld. Verder vloeien diverse polders in. In Zeeland is er veel schade aan de in de havens liggende vissersvloot - het is weekend. Met name in Yerseke en Bruinisse. Van de uit 150 schepen tellende van de vloot van Bruinisse zijn er 125 zwaar of onherstelbaar beschadigd, slechts 25 lopen weinig of geen schade op. Verder is het dorp en de omliggende polders zwaar getroffen door de storm. Hier is sprake van een echte ramp. De tramboot 'Minister C. Lely' varende op het veer Numansdorp-Zijpe word bij het binnenvaren van de tramhaven van Zijpe daar op het steiger geworpen.

Middelhamis In Middelharnis raakt de ambachts

In Middelharnis raakt de ambachtsschool het zwaarst beschadigd. De twee grote schoorstenen waaien beide om en komen op het platte dak terecht. Van één van de schoorstenen breekt een gedeelte af dat door het dak, door de vloer van de tekenzaal en ten slotte door de vloer van de timmermanswerkplaats op de begane grond terechtkomt. De andere schoorsteen blijft hangen tussen de planken van de zolder. Gelukkig zijn er geen kinderen op school. Aan het Marietjespad waait de in aanbouw zijnde schuur van landbouwer Buijs, die uitwendig zo goed als voltooid is, om. Door omvallende bomen knappen telegraaf- en telefoondraden af. In de fraaie tuinen van de heren Slis en Kolff vallen verscheidene reuzen ter aarde.

Niet alleen de storm, maar ook het water heeft zijn vernielende kracht getoond. Van de westelijke havendam slaat over de lengte van enkele honderden meters al de basaltsteen weg, een kostenpost van 10.000 tot 12.000 gulden. Voor de nieuw aangelegde buitendijk in de Westplaat wordt het nog enige tijd kritiek, omdat bijna over de gehele lengte veel grond aan de buitenzijde wegslaat. De stoomboot 'Middelharnis' komt vanwege de storm in plaats van zaterdagavond zondagmorgen vijf uur pas aan.

Gedurende de storm en bij buitengewoon hoogwater hebben drie personen uit Spijkenisse op een rietheuveltje op het rietveld ten westen van de havendijk (de Vinkenkooi) de nacht door moeten brengen. Door het wegslaan van hun boot kunnen zij geen kant op. Zij zullen angstige uren hebben meegemaakt.

Sommelsdijk

In Sommelsdijk slaan de daken van enkele huizen aan de kant van de Kaai stuk, zoals die van weduwe H. Visser, S. Gazan, D. Hanson, weduwe H. Groenendijk, J. van den Doel en anderen. "We namen een Zaterdagavond nog een kijkje en het hemelwater stroomde als beeken langs wanden en door zolder, alles doen drijven wat er was. De schoorsteen deed dit nog bovendien kleuren. zoodat het was om bij te schreien." Talloze bomen op het kerkhof zijn ontworteld en één komt terecht op het dak van K. Doornbos. Het stenen gebouw met schuur op het erf van de Kolenbond wordt totaal tegen de vlakte geslagen en het dak een eind weggeslingerd. Veel strandgoederen, zoals boten, aken, kisten, planken, tonnen, riemen etc. spoelen aan op de gorzen. Een koe en twee paarden zijn daar verdronken. Van G. Joppe is zijn droogschuur en van R Bouma zijn werkplaats ingestort. "Bovendien werden in verschillende daken groote of kleinere gaten geslagen, ruiten ingedrukt, lantaarns vernield, enz. Het geleek Zondagmorgen of wij een bombardement hadden gehad."

Dirksland In Dirksland heeft de storm ook de

In Dirksland heeft de storm ook de nodige verwoestingen aangericht. "Er is schier geen woning te zien die er heelhuids is afgekomen. Bij velen zijn de daken gedeeltelijk stuk geslagen en verscheidene schoorsteenen, waaronder zeer zware, zijn neergeveld. Sommige boerderijen gelijken een ruïne." Op de boerderij van L. van Rossum liggen veertien zware iepen op een rij geveld en op het schoolplein van de openbare school vijf zware iepen. De pastorie aan de Kerkring is twee zware schoorstenen verloren. Zondag morgen is op gewone tijd de kerkklok geluid, maar de predikant komt niet opdagen. Bij het arbeidersgezin van L. Kieviet aan de Oudelandsedijk is het gehele dak ingestort, terwijl de kinderen al in bed liggen. Met moeite hebben de mensen zich weten te redden en vinden met de halfnaakte kinderen een onderkomen bij de buren.

Herkingen en Melissant

In Herkingen wordt de schuur van M. Keijzer gedeeltelijk vernield. Andere schuren, de kerk en enkele huizen zijn veel pannen verloren. De watermolen van C. van der Velde is omver gewaaid en bij R van der Slui]S is een gat in het dak gewaaid. De bieten zijn van de Kaai gespoeld, maar worden grotendeels in de directe nabijheid teruggevonden. De grond die recent ter verzwaring van de zeedijken is aangebracht, is door de hoge waterstand in combinatie met de • storm totaal weggeslagen. De schade aan de zeeweringen is zo groot, dat de Dijkring besluit de bestaande kritische plaatsen met spoed te herstellen.

In Melissant vhegen duizenden dakpannen door de lucht en in verscheidene huizen waaien gaten in de daken. Een huis stort met veel geraas in elkaar. De bewoner heeft gelukkig zijn huis tijdig verlaten. Ook hier weer ontwortelde en geknakte bomen. Verschrikkelijk beuken de golven tegen de zeedijken. Ondanks dat er verscheidene gaten in de dijk van de polders Roxenisse en Diederik zijn geslagen, hebben zij de kracht van het water kunnen weerstaan en j zijn niet doorgebroken. Zondagmorgen vroeg is een ploeg werkvol erop uitgetrokken om de gevaarlijkste plaatsen zoveel mogelijk te herstellen. Minder goed hebben de Kronings- en Bospolder het ervan afgebracht. Daar is het water over de kaden geslagen, waarna de polders snel vol zijn gelopen. Het vee, dat er geweid wordt, kan niet tijdig in veiligheid worden gebracht en negen koeien en paarden verdrinken.

Stellendam Onder Stellendam vloeien niet alleen

Onder Stellendam vloeien niet alleen de Kronings- en de Bospolder in, maar ook de Scharrezeepolder (Weipolder). Van een nieuw huis van A. de Later slaat aan de voorkant het gehele dak af, een gehele zijde van het dak wordt door de wind opgenomen en aan de dijk gesmeten, terwijl de pannen over de dijk in de haven zijn gevlogen. De bewoners moeten in allerijl een goed heenkomen zien te ™den. Van een ander huis stort het tele dak in en van een schuur wordt hijna het gehele dak en de voorkant weggerukt. De muziektent wordt liijna geheel afgebroken. AUe vissers zijn gelukkig thuis.

Goedereede en Ouddorp

Als de bewoners van Goedereede ^ndagmorgen de door de storm aangerichte schade aanschouwen weten ze niet wat ze zien. De prachtige iepen rond de haven zijn meest gehavend of omver gewaaid. De straten om de haven liggen vol met --en en bomen, één is midden op «n geladen beurtschip gevallen en een andere op een huis. Er is bijna geen huis te vinden of er ontbreken pannen. Sommige zijn totaal of grotendeels van pannen ontbloot. Een in aanbouw zijnd huis is ingestort. In °e polder zijn vier kalveren verdronl^en in een sloot. Een Deense bark geladen met hout is vastgelopen op ^dbank 'Ooster'.

Van de in Ouddorp in aanbouw zijnde vuurtoren wordt de bovenste stelling afgeslagen. De storm, slaat ^en schuurtje van R Kooman omver, Waarbij de geit het leven moet laten. "an K. Grinwis aan de Koolweg Wordt van zijn nieuwe woning een gedeelte tegen de grond geworpen. huis is onbewoonbaar en binnen ^ gemeente worden al snel poginge ondernomen om het getroffen gezin door middelen van liefdadigheid in «schade tegemoet te komen. De strandtent van Bakelaar is totaal van de duinen geslagen, waarbij de stukken honderden meters door de lucht vliegen. Bij 'Strandlust' van Bennemeer is ook nog enige schade. De vissersvloot is thuis.

Nieuwe-Tonge

Rond half zes staan inwoners van Nieuwe-Tonge in gespannen houding op de uitkijk naar het kruis en het haantje op de torenspits, dat vervaarlijk heen en weer wordt geslingerd en dat 's avonds om zeven uur de storm niet meer kan weerstaan. Met geweldig geraas stort het geheel naar beneden op het kerkendak een aantal palen van de omloop van de toren met zich meenemend. Toren en kerk raken hierbij aanzienlijk beschadigd. Op een paar plaatsen storten de muren van woningen zodanig in, dat de bewoners er 's nachts niet in kunnen verblijven. Van een boerderij in de polder Klinkerland wordt het halve dak van de schuur afgerukt. Van een huis en schuur worden bijna 1.500 dakpannen verbrijzeld. De boerderij de Nachtegaal lijkt op een ruïne. In de polder Battenoord worden de bewoners aangezegd, dat zij moeten vluchten, omdat een dijkdoorbraak wordt gevreesd. Uit de haven van Battenoord slaat het scheepje van A. van den Ouden uit Oude-Tonge los en zinkt op de Krammer. De schipper en de knecht, die met de dood voor ogen ruim drie uren in de boot vastzitten, kunnen worden gered. Uienputten en korenklampen zijn totaal uiteen geslagen. Enkele rondom in de bomen staande boerderijen, staan er nu maar kaal bij omdat bijna alle bomen zijn omgewaaid.

Stad aan het Haringvliet en Den Bommel

Op de Zeedijk van Stad aan 't Haringvhet worden de vloedplanken gezet, doch dit is onvoldoende want het water spuit er gewoon overheen. Bij de huizen aan de Zeedijk is de verwoesting en schade groot. Daar zijn varkenshokken en schuurtjes met al wat er in is stukgeslagen en weggespoeld. In de huizen op de Kaai staat het water een meter hoog. De suikerbieten op de Kaai zijn weggespoeld, een veertig last is in de haven beland. Het schip van A.RA. Goumare ligt niet in de haven, maar is hoog en droog op de Kaai terechtgekomen. Het achterschip ligt op de Kaai, het voorschip op de dam naar het gors, het middenschip hangt over het water. Aan de Zeedijk bij L. Soldaat is grote schade aangericht. Indien het water nog een halfuur op die hoogte was bhjven staan, zou de polder zeker ingevloeid zijn. In de dijk van de Nieuwe Stadse Polder is een groot gat ontstaan. Het steigerhuisje is geheel ondermijnd en de steiger van de Bommelse Boot zelfs ernstig beschadigd. Bij A. Schuurman is een boom op het wagenhuis gevallen, dat vervolgens is ingestort en een deel van dak is door de storm weggewaaid. Zondag is het onmogelijk om in de grote kerk godsdienstoefening te houden, omdat het zo heeft doorgelekt dat alle banken en kussens nat zijn. Het orgel wel gelukkig droog gebleven.

In Den Bommel raken de openbare school met woning zwaar beschadigd door vier naar beneden stortende schoorstenen. Bij Mast is eveneens een schoorsteen naar beneden gekomen. Dit alles stelt nog niets voor bij hetgeen zondagmorgen aan het licht komt, aan de achterzijde van de woningen aan de Oostdijk. Daar heeft de hoge watervloed alles onder water gezet. Bij J. Mijs komt het water zelfs door de gang en loopt zo de Voorstraat af Het water staat bijna gelijk de kruin van de dijk. Bij J. Melissant is een wagenhuis in elkaar gestort, waarbij een veewagen aan diggelen is gegaan en alle kippen zijn verdronken. Bij M. Melissant is een deel uit de gevel van de schuur gevallen. Bij een paar verderop staande woningen zijn ook gaten in de gevels geslagen. Overal zijn heiningen, schuurtjes en andere kleine opstallen weggespoeld.

Ooltgensplaat

"Om 7.45 uur werd de gemeente opgeschrikt door het luiden der noodklok. Het water liep toen bijna de Voorstraat af, terwijl de Slikdijk achteraan blank stond. Maar door het zetten van vloedpalen, kon men het water stuitten. Gelukkig kwam toen het water bijna niet hooger,

anders ware de ramp niet te overzien geweest. Het was gevaarlijk om over de straat te loopen. Pannen vielen van 't dak en takken van boomen op den grond", zo omschrijft de correspondent van de Maas- en Scheldebode de situatie in Ooltgensplaat. De avondtram uit Middelharnis kan daar het stationsemplacement niet bereiken. De passagiers worden aan de Langeweg afgezet en de reis wordt gestaakt, omdat het verdere gedeelte van het spoor onberijdbaar is. Zodanig hebben de woedende golven daar de tramweg ondermijnd, dat op sommige plaatsen de rails in de lucht steken. Ook de Steigerdijk is flink gehavend; vooral op het gedeelte van de dijk tussen het fortificatiegebouwtje en de steiger is de schade aanzienlijk. Nadat het water een heel eind is gezakt en haast iedereen denkt dat het gevaar geweken is, komt van het Fort de waarschuwing, dat op ieder ogenblik de Weipolder kan onderlopen. In de dijk tegenover de brug van het Fort is door de daarover rollende golven een gat geslagen van ongeveer achttien meter lengte, waardoor het water met geweld in de fortgracht stroomt en zo hoog stijgt dat het over de brug loopt. De bezetting van het Fort neemt de nodige maatregelen. Zo betrekken de manschappen de bovenlokalen en sluiten de poorten om tegen het water beschermd te zijn. Echter, spoedig daalt het water weer en daarmee is het gevaar geweken. Zondagmorgen blijkt, dat van het in het buitenwater voor anker liggende klipper 'Actueel' van Sliedrecht, geladen met circa 170 ton basaltsteen, de opvarenden spoorloos zijn. Er is niemand aan dek en de deur van de kajuit staat open. De • roeiboot is weg. Het is bekend, dat beide zoons tegen de avond met de roeiboot nog naar Ooltgensplaat zijn geweest om eten te halen, maar zij hebben op de terugweg de boot niet meer kunnen bereiken. Wat er precies met de ouders is gebeurd, blijft slechts gissen. De lijken van schipper Leeuwenstein en zijn vrouw spoelen de volgende dag aan bij de Sabinapolder nabij Dinteloord. Ook de beide zoons hebben het niet overleefd. Hun hchamen worden bijna een maand later aangetroffen onder Fij naart en Willemstad. In het VoUcerak heeft het die nacht flink gespookt. Zo vergaat nabij Dinteloord het schip 'Wilhehnina' van de jonge weduwe Hendriks. Zij komt met haar vijf kinderen en knecht om in het woeste water. "Akelig schreiend riepen de onge

"Akelig schreiend riepen de ongelukkigen om hulp, doch de storm smoorde hunne angstkreten. Wie zal dit tooneel beschrijven!" Ongeveer op dezelfde plek stranden die nacht de sleepboten 'Nelson' en 'Edison' uit Dordrecht. De bemanning van deze boten heeft doodsangsten doorstaan. De meesten overleven het drama, maar enkelen kunnen de krachten van de natuur niet langer weerstaan en komen om in de golven. (Wordt vervolgd)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen