Het weer op Goeree Overflakkee (3)

Van de jaren twintig tot aan de Watersnoodramp van 1953 is het eiland zo nu en dan 'aangedaan' door buien van verschillende aard: storm, onweer of overvloedige regenval. In dit artikel passeren enkele extreme voorbeelden de revue, zonder overigens een compleet beeld te schetsen.

Scheepsramp 

Een storm die niet zo heftig is, maar wel noodlottige gevolgen heeft, is het stormweer in de nacht van 22 op 23 oktober 1921. Die nacht komt het binnenvaartschip 'Maria' uit Waspik ter hoogte van de Hoek van St. Jacob tussen Oude en Nieuwe-Tonge in de problemen. Dit zeilschip, onderweg met een vracht maïs van Rotterdam naar Middelburg, loopt vast op een zandplaat. De bemanning heeft naar alle waarschijnlijkheid getracht met een roeiboot de kant te bereiken, hetgeen mislukt. Anderen zeggen dat

hetgeen mislukt. Anderen zeggen dat zij nog enige tijd iemand in de mast hebben zien zitten, waarschijnlijk de knecht. Als enkele personen vanuit Oude-Tonge de volgende morgen poolshoogte gaan nemen, vinden ze niemand aan boord. De roeiboot is verdwenen en alles wat normaal gesproken los op een schip aanwezig is, zoals luiken, loopplanken bomen, is weggeslagen. De volgende dag spoelen de bemanningsleden in de buurt aan of hun lichamen worden drijvend op de Krammer aangetroffen. Schipper Hendrik van Beusekom met zijn echtgenote, hun drie kinderen van drie, twee en één jaar alsmede de 15-jarige knecht en zwager van de schipper worden onder grote belangstelling begraven te Oude-Tonge. Hun grafsteen is te vinden op de oude begraafplaats aan de Emmastraat.

Staartje van een windhoos 

Op 26 april 1924 veroorzaken enkele windhozen veel schade in Den Haag, Zoutelande en Grathem. Weliswaar in mindere hevige vorm, passeert een windhoos die zaterdagavond het eiland. Er is ook sprake van onweer. Tussen Middelharnis en Stad aan 't Haringvliet waaien enkele schuren omver en gaan stroldampen de lucht in. Tijdens de storm bevinden zich op het Krammer voor Oude-Tonge negen vaartuigen. Van een schip geladen met maïs is de mast overboord geslagen. Het vaartuig drijft daardoor hulpeloos rond. Schipper C. Grinwis van de Spes Salutis II uit Oude-Tonge weet met veel moeite het ronddobberende schip veilig in de vluchthaven te Dinteloord te brengen. Uit Herkingen en Goedereede komen ook meldingen van een windhoos, die voor nogal wat materiele schade heeft gezorgd. In 1925 en 1927 trekken twee extreem zware windhozen over de Achterhoek. Het bekendst is wel de 'Cycloon van Borculo', die op 10 augustus 1925 een spoor van vernieling achterlaat. Dat is allemaal ver weg van Goeree-Overflakkee, maar de lokale kranten berichten er wel uitvoerig over.

Reeks stormen

In de tweede helft van november 1928 krijgt ons land te maken met drie zware stormen, twee zuidwesters (16-17 en 23) en een noordwester van 24 op 25 november. De stormen hebben voor nogal wat ellende gezorgd. Niet alleen is een aantal schepen vóór de Hollandse kust vergaan, maar hebben ook hier en daar dijken het begeven met als gevolg enkele overstromingen. Op het Haringvliet bereikt het water zondagavond 25 november een buitengewone hoogte. Sinds 1905 heeft de peilschaal aan het Havenhoofd van Middelharnis niet meer zo'n hoge stand aangegeven. Daar raakt een deel van de buitendijk beschadigd, maar dat kan de volgende dag weer worden hersteld. In Den Bommel heeft deze storm minder schade aangericht dan die van enkele dagen eerder, die van de 16e. Wel staat door de aanhoudende regenbuien veel water in de polder, zodat het nieuwe watergemaal goede diensten kan doen. Het buitenwater stijgt maandagnacht de 26e zo hoog, dat de vloedplanken gezet moeten worden. Bij veel bewoners komt het water in de huizen. In Ooltgensplaat is het water die nacht tot de kruin van de dijken gestegen, 's Nachts om half twee wordt de bevolking gewaarschuwd door het luiden van de noodklok, het blazen op de brandhoorn en het geroep in de straten. Door het gemeentebestuur worden maatregelen genomen het water zolang mogelijk uit het dorp te houden. Het water bereikt uiteindelijk een hoogte van 3.63 meter boven NAP, dat is twee cm hoger dan bij Kerstmis 1894, waarbij de Grote Adriana Theodorapolder is ingevloeid. Een enkele maal slaan de golven over de Dorpsdijk en het water loopt over de Voorstraat. Gelukkig is het weer die nacht betrekkelijk kalm, waardoor • een overstrommg achterwege blijft. Onder Herkingen heeft de Zeedijk van de polder Oud-Herkingen tengevolge van de stormen van die laatste dagen behoorlijke schade opgelopen. Op tal van plaatsen zijn breuken in de dijk, waaronder twee bij een volgende hoge vloed groot gevaar zouden opleveren. Met ongeveer zestig man wordt gewerkt beide breuken te dichten. De bewoners van de Kaaidijk hebben in de nacht enige angstige uren doorgemaakt als het water al hoger en hoger stijgt. "Bij verscheidenen stond het water in de gang en liepen de kelders vol. De meeste regenbakken dezer bewoners zijn ook totaal bedorven door het binnendringen van het zeewater."

Kade Stellendam

Onder Stellendam is de kade, die juist enkele maanden eerder is aangelegd op het gors ten oosten van de haven, om bij hoge vloeden te beschermen, op verschillende plaatsen doorgebroken en grote gedeelten ervan zijn weggeslagen, zodat het gehele bekade gedeelte is ondergelopen. Ook is het water (weer) over de zomerkade van de Scharrezeepolder deze polder binnengelopen. Door het plaatsen van vloedplanken weet men te voorkomen dat ook de Spuipolder, waarin enkele woningen staan, vol kan lopen. Maandagmiddag komt de motorblazer SL 54, schipper W. de Jager, in de haven aan. Van dit vaartuig is in de storm van vrijdag de 23e op de Zuiderzee de mast gelijk • het dek afgebroken. De stuurloze vissersboot is door een ander schip naar Amsterdam gesleept. Door het stormweer van zondag op

Door het stormweer van zondag op maandag wordt het zeewater bij Goedereede opgestuwd tot 3.10 meter boven NAP. Langs de haven worden straten en sloppen door vloedplanken afgezet. Rondom Ouddorp heeft de storm die zondagnacht het water "tot een schrikbarende hoogte" opgestuwd. Aan de haven komt het water tot aan de koppen van de meerpalen ^ en bijna tot aan de kruin van de dijk. Bij de Kilhaven verzakt een stuk dijk. Langs de duinen heeft de zee over een aanzienlijke breedte de duinen verkleind en grote verwoestingen aangericht onder de versterking van de duinen. De palen van het strandpaviljoen van Flohil zijn geheel losgewoeld en een eind verderop langs de duinen teruggevonden.

Verontrustende berichten

Het voorgaande zijn 'slechts onge makken' waar onze voorouders bijna jaarlijks mee te kampen hebben. Verontustendere berichten komen uit Oude-Tonge: "In den nacht van Vrijdag is onder deze gemeente in het z.g. nieuwe vaarwater een schip gezonken vermoedelijk afkomstig uit Kamperland (Z). Van de opvarenden man, vrouw en drie kinderen is nog niets vernomen, zoodat zij vermoedelijk allen den dood in de golven hebben gevonden."

Vrijdagavond de 23e liggen vanwege het stormweer enkele vrachtschepen op het Volkerak voor anker. Op ongeveer een kilometer afstand van de sluis van de Roosendaalse en Steenbergse Vliet ligt de met 115 ton bieten geladen tjalk 'Nieuwe Zorg' van schipper Meijer. Een andere schipper ziet om halfeen 's nachts nog licht aan boord branden, maar een half uur later steekt alleen nog een klein stuk van de mast boven water. Wat er precies is gebeurd, zuilen we nooit te weten komen. Op 11 december is het schip door het bergingsbedrijf van WA. van der Tax gehcht. In de roef worden vier lichamen aangetroffen, de schippersvrou« en de drie kinderen van resp. vijf, drie en anderhalfjaar oud. De kinderen zijn gekleed in hun nachthemal^' de vrouw is (nog) geheel gekleed met het jongste kind in haar armen gekneld. Van de schipper ontbreekt ieder spoor. Omdat de roeiboot weg is, wordt verondersteld dat hij hulp is gaan halen, maar tevergeefs. De lichamen worden nog dezelfde dag begraven op de begraafplaats van Steenbergen.

U oktober 1933

Op 11 oktober 1933 raast er een zware zuidwesterstorm over het eiland. In Middelharnis waait die woensdagmiddag op het Zandpad een drietal bomen omver. Eén erva" komt terecht op het markies van de joud- en zilverwinkel van E. Hartogs, waardoor die gedeeltelijk verbrijzeld wordt. In Stad aan 't Haringvliet worden verscheidene bomen ontworteld en bij landbouwer C. Arensman waait een hoek van een rieten dak m de schuur. Op de Oudelandseèikvan Oude-Tonge worden twee wmen ontworteld, terwijl enige stroklampen en vele boonstaken daar ajn omgewaaid. In Stellendam slaan een paar zeilen van de korenmolen van J. Nagtegaal aan flarden en van de woning van RW.R. Blokland gaan enkele dakpannen de lucht in. Goedereede heeft weinig schade. Het leewater loopt wel zo hoog dat de uiterwaarden blank komen te staan, iiiaar de bieten op de kaden blijven droog.

Op het water spookt het meer. Zo •aait van het ter garnalenvisserij iitgevaren vaartuig SL 2, schip- ?erL. Roon, het zeil aan stukken, «aardoor het vaartuig stuurloos •aakt. De schipper laat het anker Jtwerpen doch die houdt het niet. \a enige verdere pogingen en het ipsteken van een lange tros en het olaan draaien van de motor weet de shipper het vaartuig voor stranden iebehoeden. Gelukkig is de SL 44, schipper A. Brinkman, in de buurt. Deze neemt de SL 2 op sleeptouw inbrengt het scheepje veilig in de 4iiishaven. Een ander vaartuig, ^oefenende de botvisserij op het

^oefenende de botvisserij op het Haringvliet en voor anker liggend ïven ten noorden van de haven van Mendam, slaat los en komt vast te Men tegen de voor de haven liggeni« zandbank. Nadat de schipper om kiilp heeft geseind, vaart de SL 49, ïlupper B. de Blok, uit om hulp te liieden en weet verbinding tot stand ïêbrengen. Met bijstand van de SL 56, schipper H. Brinkman, wordt het- Sstrande Thoolse vaartuig de haven liinnengebracht. öit loopt allemaal goed af. Echter op iift Krammer-Volkerak zijn schepen t (ie storm gebleven.

Hachelijke avonturen 

^^Mnsdagmiddag is de sleepboot Hannover' met twee sleepkasten op *^van Rotterdam naar Ant-wer- Pöi. als ter hoogte van de Galatheese wen ten gevolge van de storm de 'Ifepboot, de sleepkast 'Rosmale' *t meer kan houden. In ieder geval ••reekt de tros los en wordt de kast migegeven aan de wilde baren en "^^ De bemanning wordt overge- ""men door de sleepboot 'Hannover', Jf daarna met de andere kast naar ''fvluchthaven van Dinteloord wil ''len. Ook de andere kast kan het '"«t meer houden en bij het zwen- ^n zinkt ook dit schip. Met moeite "^i de bemanning, een schipper, ^)n vrouw en twee kinderen en een ^scht, zich redden in een roeiboot. H* over kop moet het schip met *n lengte van ruim tachtig meter *orden verlaten. "De vrouw en de bndi Wen waren hevig overstuur en doc isangsten werden uitgestaan. Tw, '^ uren lang hebben de schipper ^ zijn knecht tegen de ziedende pen gekampt en eindelijk kon men pPnat de Galatheese haven binnen ^ pen, waar men bij een boer een J^ge schuilplaats vond." Per auto Q j schipper en zijn familie naar JJgensplaat overgebracht, waar ze °^el Vmke van droge kleding zijn •^•en en waar zij overnacht heb- ben. De schipper en de knecht zijn 's avonds nog naar Dinteloord gegaan, de vrouw en de kinderen de volgende morgen. Bergingsmaat-schappij Van der Tak is reeds de andere dag aanwezig om de schepen te lichten.

Oorlogsstorm

Gedurende de Tweede Wereldoorlog is de plaatselijke berichtgeving in de kranten zeer beperkt. Woensdag 7 april 1943 woedt er een zware noordwesterstorm, waarbij meldingen zijn van vallende schoorstenen en dakpannen. In Herkingen hebben de bewoners van de Kaaidijk veel last en schade van het hoge water ondervonden. Het water loopt er de woningen binnen en tuintjes, schuurtjes en de weinige voorraad kolen, hout enz. worden door de golven uit de schuurtjes meegesleurd. Dijkwerkers en toeschouwers helpen in allerijl spongen in orde maken en bieden bewoners verdere hulp. Ook in Goedereede moeten de vloedplanken worden gezet.

Storm, van 1 maart 1949

Op 1 maart 1949 raast er een orkaan over de Wadden. Een groot deel van het land gaat gebukt onder een zware noordwester. Herkingen krijgt te maken met een zeer hoge waterstand. Bewoners van de Kaaidijk zijn genoodzaakt hun vee op veiliger plaatsen te brengen. De visbank moet ondersteund worden, om te voorkomen dat dit monument in zou storten. In Oude-Tonge staat heel de Kaai blank. Door de Duitsers is de keersluis opgeblazen en die is nog niet hersteld. Vanuit Goedereede wordt gemeld, dat vele daken het hebben moeten ontgelden. "Verscheidene dakpannen werden er afgerukt en het water sloeg zo hoog dat de vloedplanken moesten worden gezet zowel in de gemeente als bij de inwoners, want het water stond aan weers zijden tegen de huizen." In Ouddorp is sprake van een verbazend hoge waterstand van 3.10 meter boven NAP. Nabij de Val is een gat van tien meter geslagen. Tot laat in de nacht van dinsdag op woensdag wordt hard gewerkt het gat te dichten, waarbij meer dan vijftig auto's grond zijn aangevoerd. De noordkant heeft het zeer zwaar te verduren gehad. De steenglooiing is zwaar beschadigd en van een dam is een stuk van vijftig meter weg. Aan het strand is van de strandtent 'De Zeester' de fundering weggeslagen. Een klein gedeelte heeft men nog kunnen redden. De duinen aan het strand zijn weer sterk afgenomen.

Onweer met hagelstenen

We laten nu Eilanden Nieuws van 29 augustus 1950 aan het woord: "We leven in een periode van verbazend zwak weer. Woensdag de 23e was boven Middelharnis zulk een hevig onweer, zoals in geen jaren voorgekomen. Om 5 uur, dus op klaarhchte dag moest het hcht aan. Een soort wolkbreuk brak los, zodat bij vele mensen de kelders vol water liepen en op laag gelegen plaatsen, het water uit de kamer moest worden geschept. Zaterdag de 26e ongeveer 6 uur was er weer hevig onweer, wat gepaard ging met vreseüjke hagelbuien. Vooral boven de Zuidzijde en de gemeente Den Bommel barstte deze bui los, waarbij complete stukken ijs uit de lucht vielen. De hagelstenen waren zo groot dat vele ruiten werden vernield. Ook in de omgeving van SteUendam werd zware hagel waargenomen. Te ongeveer kwart voor negen kwam in de richting Stellendam een zware onweersbui over, die met een vreselijke hagelval gepaard ging. In hoofdzaak ontlastte deze bui zich over de hofstede van de heer W Blokland en trok zo - net het dorp Stellendam mis - dwars het eiland over. Hagel stenen waren het eigenlijk niet, het waren compleet stukken ijs. Aan de gewassen is een ontzettende schade toegebracht. Vele gemeten uien die nog in de grond stonden zijn waardeloos geworden. Ze waren aUe beurs. Van de nog groene te velde staande aardappelen hagelde al het loof af, evenzo van de koe- en suikerpeen. Er zijn boeren, die voor duizenden guldens schade hebben. De totale schade onder Stellendam wordt op meer dan 100.000 gulden geschat. In de boomgaard van de landbouwer Blokland, waar veel mussen en ander gevogelte 's avonds in de bomen zetelt, zijn er talloze dood gehageld. De mussen en andere vogels lagen bij honderdtallen als met afgehakte kop op de grond." (Wordt vervolgd)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen