Voor(u) gelezen

Jodenjacht

De onthutsende rol van de Nederlandse politie tijdens de Tweede Wereldoorlog Ad van Liempt Jan H. Kompagnie 2012, Uitgeverij Balans, Amsterdam Paperback, 352 pagina's, € 19,95 Wat had de Nijmeegse Nathan de Vries in 1943 gemeen met alle andere gedeporteerde Nederlandse Joden in de Tweede Wereldoorlog? Hij en de andere meer dan 100.000 uit Nederland weggevoerde Joden waren onderdeel van een goed geolied wegvoeringssysteem waarin een deel van de Nederlandse politie een dubieuze en fanatieke rol speelde. Met behulp van informanten waren overwegend nationaal-socialistische agenten systematisch op zoek naar ondergedoken Joden. Ruim 9000 Joden werden tot 1945 door de Nederlandse politie gearresteerd en gevangengezet. Hierop volgde hun deportatie naar de verschillende concentratiekampen. Niet zelden werden zij tijdens hun arrestatie mishandeld en beroofd door hun belagers. Het opsporen en arresteren van ondergedoken Joden in Nederland was hiermee voor de Nederlandse politie een belangrijk onderdeel van hun werk geworden. Sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde een deel van de rechercheurs bij de politie zich tot fanatieke Jodenjagers die hun werk met volle overtuiging en inzet verrichten. Hierbij werden opgepakte Joden zwaar onder druk gezet en met de dood bedreigd om namen en adressen van andere onderduikers te noemen. De gevangenen probeerden op deze

manier het vege lijf te redden maar werden vaak alsnog weggevoerd en vermoord. In het eerder verschenen boek 'Kopgeld, Nederlandse premiejagers op zoek naar Joden', beschrijft van Liempt de aanloop naar de bevoegdheid van speciale eenheden bij de politie om Joden te arresteren. Omdat er stagnatie dreigde in het

Omdat er stagnatie dreigde in het gewenste aantal uit Nederland gedeporteerde Joden nam de Nazi-top in Den Haag in 1943 een kordaat besluit.

Intensieve jacht op Joden Er kwamen in de grote steden speciale afdelingen van de politie in aanmerking om de jacht op Joden te intensiveren. En in Amsterdam was daarnaast nog de recherche-afdehng van de HausraterfassungssteUe, de club mannen die tot dan toe op jacht ging naar niet aangegeven Joodse goederen, vooral edelmetaal, bont en kunst. Ook zij mochten vanaf nu op mensen jagen. Het tarief voor een opgepakte Jood was 7,50 gulden. Als er een strafgeval werd gearresteerd kon dat bedrag worden verdubbeld. De politieagenten die deze speciale

De politieagenten die deze speciale bevoegdheid kregen, hebben deze bijverdienste behouden tot de herfst van 1944, de premies waren toen inmiddels opgelopen tot veertig gulden per joodse arrestant. (Bron: Kopgeld, 2002).

Het is handig enige voorkennis paraat te hebben bij het lezen van 'Jodenjacht', om zodoende te kunnen plaatsen hoe de rol van de Nederlandse politie tot stand kwam. Het lezen van 'Kopgeld' is daarom mede aan te raden. Voor 'Jodenjacht' onderzochten zes historici de strafdossiers van 250 politieagenten die hierbij betrokken waren. Veel schokkende details komen aan het licht; zoals de drie Utrechtse politieagenten die met succes de jacht openden op een vijfjarig Joods jongetje. Een vijfkoppige poHtiemacht uit het korps van Eindhoven spoort in Tienraay een groepje van vijf joodse kinderen op. "De kinderen, de achtjarige Floortje de Pauw en haar zevenjarige broertje Wim, de zevenjarige Louis van Wezen en zijn tienjarige broertje Dick, worden allemaal in de zelfde nacht door de Eindhovense politieagenten opgepakt.'(blz.92) 'De vier kinderen en de negentienjarige Rebekka Aldewereld gaan op transport naar Westerbork. Alleen Rebekka overleeft de oorlog.'(blz. 96) Via politie-infiltranten in het verzet werden 'goede resultaten' behaald om het deportatiequotum te behalen. De politie werd bij hun speciale

De politie werd bij hun speciale opdracht geholpen door burgers die zich geroepen voelden 'die staatsge-Jolanda Driesse-Bosland

vaarlijke Joden' te verraden.

Geweld en geld De zeer ernstige mishandeling tijdens zijn arrestatie van de 34-jarige Nathan de Groot is een schrijnend voorbeeld van het buitenproportionele geweld dat een deel van de politie gebruikte. 'Officieel was het gebruik van geweld tijdens arrestaties en verhoren verboden, behalve in uitzonderlijke gevallen.'(blz.ll9). Uit de strafdossiers van veroordeelde

Uit de strafdossiers van veroordeelde politiebeambten blijkt; 'Niet vragen, maar slaan: het meeste Nederlandse politiegeweld tegen Joodse onderduikers en hun onderduikgevers was bedoeld om informatie los te krijgen.' Mishandeling bleek in veel gevallen

Mishandeling bleek in veel gevallen een effectieve opsporingsmethode. In hoeverre financieel gewin een rol speelde verklaart een gedeelte uit blz. 152; 'Direct nadat het besluit was genomen om per gearresteerde jood tien gulden uit te keren besloot Johan Meijer, de Apeldoornse commissaris van politie en lid van de SS, om vijf van zijn agenten vrij te stellen van al hun overige werk. Ze hoefden zich uitsluitend nog bezig te houden met het opsporen van joden. Deze Jodenploeg, zoals de nieuwe afdeling van de Apeldoornse pohtie werd genoemd, bestond uit de NSB'ers Jannes Doppenberg, Jan Lamberts, Cornells van den Berg, Huibertus Oosterdijk en Johqnn Pelk.' Na hun arrestatie werden de huizen van de opgepakte Joden systematisch leeggeroofd.

Drijfveren? Wie waren die paar honderd Nederlandse agenten die zich tijdens de oorlog ontpopten als fanatieke en niet zelden gewelddadige jodenjagers? Waren het antisemieten, opportunisten, werden zij door de bezetter gedwongen of waren zij door de omstandigheden in dit werk gerold? Een conclusie die de onderzoekers bij het naspeuren van de strafdossiers trekken springt alvast in het oog; 82% van de in het onderzoek opgenomen daders was lid van de NSB. Een andere conclusie die te trekken valt is dat er in de oorlog een criminele bende binnen de Nederlandse politie blijkt te zijn ontstaan. 'Gedreven door geld, macht en antisemitisme gingen zij in hun gewelddadig en roofzuchtig optreden soms zo ver, dat het af en toe zelfs de Duitsers te gortig werd.'(blz. 192) Tijdens het proces en de berechting van de verdachten varieerden de reacties van de ondervraagden in meerdere gevallen van selectieve vergeetachtigheid tot het grif toegeven van antisemitisme en gewelddadigheid. Hiertussen werd oprecht berouw van een aantal verdachten gevonden. Zoals te lezen is in het dossier van Hagendoorn dat hij 'feitelijk al vanaf 1943 rondloopt met gewetenswroeging.' Ook Maarten Spaans toont berouw. Hij schrijft dat hij zich 'blind staarde op misdadige idealen.' Het heeft zijn vonnis niet verzacht.

De straffen varieerden van enkele (tientallen) jaren gevangenisstraf tot levenslang en de doodstraf Vermeldenswaardig zijn de 'gratiegolven' in het naoorlogse Nederland. "In maar liefst zes gratiegolven werden de opgelegde straffen verminderd of omgezet (bijvoorbeeld van doodstraf naar levenslang)"(blz. 329). Achterin vindt de lezer noten, een literatuuroverzicht en register. Het boek is toegankelijk geschreven. De overzichtelijke hoofdstukindeling maakte het makkelijk afzonderlijke detail op te zoeken. Het behartigenswaardige boekwerk stemt niet tot vrolijkheid. 'Een gitzwarte bladzijde in de Nederlandse oorlogsgeschiedenis.'(tekst achterflap) Na het lezen ervan kun je alleen nog maar stil zijn....

Kruis van vrede

Abigail J. Hartman 2012, Uitgeverij de Banier Paperback, 304 pagina's, €18,95 ISBN 9789033631061 Dat oorlog van alle tijden is wordt duidelijk in 'Kruis van vrede'. Het is 1415 en Fiona woont in het Engelse Wales op het landgoed van haar vader. Ze is vijftien jaar als haar broer Giovanni zich als zeventienjarige aansluit bij de Engelse invasie in Frankrijk. Fiona blijft eenzaam achter bij haar oude vader. Kort na het overlijden van haar vader komt het bericht dat Giovanni gesneuvelc is. Fiona is radeloos nu ze het liefste dat ze bezat verloren heeft. Als haar broer thuis gebracht wordt voor zin begrafenis ontdekt ze dat het zilveren kruisje dat altijd om zijn nekhfflj verdwenen is. Giovanni vertelde haar altijd dat het kruis vrede geef. Fiona zet alles op aUes om de kettins terug te vinden. De vraag of dit voot werp echt vrede kan geven brengt haar tot het besluit het landgoed te verkopen en in Engeland op zoek te gaan naar het zilveren voorwerp.Her zwerftocht vol ontberingen volgt. In Frankrijk aangekomen is ze voortdurend op de vlucht, als Engelse is ze immers staatsgevaarlijk. Volslagen berooid komt ze terecht in Gallandon waar ze voor een periode van drie jaar gedwongen als dienstbode aaiiislag gaat op het landgoed van Leah en Pierre Charles. De landheer is gewond geraakt bu dt

De landheer is gewond geraakt bu dt Slag om Agincourt, de plaats waar Giovanni het leven liet.

Ware vrede Fiona heeft als dochter van een edel man nooit lezen of schrijven geleerd Leah leert haar deze vaardigheden en gebruikt hierbij de Bijbel. Steeds meer vragen en onzekerheden drin gen zich aan Leah op. Ze voelt zich eenzaam en onzeker. Desondanks voelt ze een groeiende genegenheid voor haar meesteres Leah. Dan doet Fiona een gruwelijke ontdekking. Ze blijkt onder één dak te wonen met de moordenaar van haar broer. Hil draagt immers het zilveren kruisje dat eens haar broer toebehoorde.

Toch lijkt Pierre Charles in niets op een moordenaar. Hij is vriendelijk voor Fiona en beschermt haar zelfs tegen zijn zwager Christopher die het ook al op de hanger gemunt blijkt te hebben, 's Nachts vlucht Fiona, vastberaden het eigendom van haar broc terug te halen, Christopher achterna Haar verplichte dienstjaren bij de familie Charles zijn dan nog met voorbij. Onderweg wordt ze liefdevol opgevangen in een klooster. Hief leert ze gedurende haar verblijf ware vrede kennen en haar vijanden te vergeven. Ze weet dat ze terug moet keren naar Leah en Pierre Charles in Gallandon. Daar valt alles op z')" plek. De 16-jarige Abigail Hartman schree'

De 16-jarige Abigail Hartman schree' met 'Kruis van vrede' haar debuutroman. Een vlot geschreven boek met een positieve boodschap is net resuhaat. Abigail Hartman ontving thuisonderwijs en heeft twee passie*' hteratuur en geschiedenis.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen