Het weer op Goeree - Overflakkee (9)

Langdurige regenval kan niet alleen wateroverlast veroorzaken als ondergelopen kelders en riolen die het niet meer aankunnen, maar ook de landbouw ondervindt er hinder van. Zeker in een tijd, dat de gewassen

Zeker in een tijd, dat de gewassen gereed zijn om geoogst te worden en de boer niet met zijn machines op het land kan komen. Tot in de jaren vijftig zijn er meestal voldoende landarbeiders beschikbaar, die moeten ploeteren in de modder om nog zo veel mogelijk zien te redden. Na de Watersnoodramp van 1953 zeggen steeds meer landarbeiders het zware en slecht betaalde werk op het land vaarwel en vinden elders emplooi.

Het natte najaar van 1960

Eilanden Nieuws van 23 augustus I960 weet te melden, dat de vele regens van de afgelopen weken een groot deel van de landbouwproducten dreigt te doen mislukken. Door langdurige regenval zijn diverse landerijen compleet onder water komen te staan. Kan men eerst tussen de buien door nog wat dorsen, met de latere geweldige regens komt daar helemaal een eind aan. Vooral het op schoven te velde staande graan heeft zwaar te lijden. Het stro ziet zwart en het graan is voor het merendeel doorgeschoten, waardoor het waardeloos is geworden. Voor zover de erwten op de ruiters staan komt daar mogelijk nog wat van terecht, als er tenminste geen broeierig weer op volgt. In de aardappels wordt reeds kwaad geconstateerd. Wat de bloemenoogst betreft, ziet het er voor violen e.d. zeer slecht uit, ze zijn totaal verregend en er zullen weinig kilo's van worden geoogst. De gladiolen - die dan sinds enkele jaren volop worden geteeld - hebben een slecht beschot, omdat er te weinig zon is geweest. Mogelijk zal dit product de aanstaande winter, vooral de grotere bollen, zeer prijzig worden. Op het land tracht men door het graven van sleuven het water van het land af te drijven. In vele huizen zijn de kelders volgestroomd, omdat de riolen het vele water niet kunnen verwerken.

Het blijft dat najaar bijzonder nat. Het lijkt alsmaar erger te worden. De tweede helft van oktober is er sprake van ernstige wateroverlast. Niet aUeen draaien de poldergemalen dag en nacht, er moeten zelfs extra pompen komen om het water af te voeren. Polderbesturen uit de omgeving Middelharnis-Sommelsdijk laten in nauwe samenwerking met de beide gemeenten zware pompen komen. Ook bij het Dirkslandse Sas en nabij Stad aan 't Haringvliet worden pompen opgesteld. Mede door de inzet van extra pompkracht neemt het waterpeil in de meeste polders sterk af Daarbij helpt het wel, dat door de oostenwind het rivierwater sterk afvloeit, waardoor uit de havens snel en op natuurlijke wijze kan worden geloodst. De landbouwers zijn intussen (waar mogelijk) druk bezig met het rooien van de gewassen, met name suikerbieten. Door een tekort aan landarbeiders worden pogingen in het werk gesteld om een militaire oogstcolonne op het eiland te krijgen om aardappels, bieten en witlof te rooien.

In de krant verschijnt het volgende gedicht van Tijmen: Moment-opname Wat een water, wat een modder. Op ons winderig Flakkee. 't Zal ons vele jaren heugen, Maar 't valt voor de boeren niet mee. Natte zomer, dito herftstijd. Arbeidskrachten steeds te kort. Zodat het op vele plaatsen. Wel bijzonder tobben wordt Zie eens wat er in de grond zit. Hoe krijgt men er dat nog uit Toch een voorrecht, dat het water Nogal aardig kan gespuid. 't Regent bijkans slik en modder Denk dan aan verleden jaar. Nu is men ook in de landbouw. Heus nog niet zo spoedig klaar, 't Is ook voor de materialen. Niet een al te beste tijd. Want men kan aan alles merken. Dat de boel geweldig slijt. Zomer, herfst van het jaar '60, Waren wel bijzonder nat. Hebben we al sedert jaren. Zoveel regen ooit gehad? Maar toch gaat men hoopvol verder, In ons waterig gebied. Wat men daar zoal tot stand bracht. Dat is heus zo mis nog niet. Met ingang van dinsdag 25 oktober komen militairen helpen bij het aardappelrooien. Het Landbouwschap, dat om deze hulp heeft verzocht, heeft met het Ministerie van Defensie overeenstemming bereikt over de huisvesting en voeding van de militairen. Op het eiland wordt ongeveer 150 man ingezet afkomstig uit Arnhem, behorende tot de parate troepen van de genie en luchtdoelartillerie. Zij worden ondergebracht in de barakken te Oude-Tonge. Het is in eerste instantie de bedoeling grotere groepen op de bedrijven in te zetten voor de eerste inzet, later splitsing op kleinere bedrijven. Het aantal manschappen is in feite voor het vele werk dat er is, veel te klein. De regionale commissie van het

De regionale commissie van het Landbouwschap heeft in samenwerking met het Arbeidsbureau een lijst van gegadigden (73 bedrijven) op wiens akkers kan worden begonnen. In groepen van 20 a 30 man zwer-- men de militairen de eerste dag uit naar Herkingen, Dirksland en Stellendam. Anderen blijven meer in de omgeving van het oostelijk deel van het eiland. De landbouwers slaan de aardappelen met een machine uit de grond. Het werk van de militairen is de piepers op te rapen en in manden te doen om die daarna in zakken leeg te storten. "Er heerst een goede geest onder de jongens en de prestaties zijn - gezien het voor hen ongewone werk - zeer goed te noemen. Ook in het kamp te Oude-Tonge kunnen zij het best vinden; het eten is prima en er is een prettige stemming. Naar wij vernemen zijn de landbouwers zeer tevreden."

Aanmodderen in 1974

Er volgen meer natte najaren, maar in 1974 is het wel heel erg. Nu zijn het niet alleen militairen, maar ook scholieren die de handen uit de mouwen steken om nog wat van de oogst te redden. Op initiatief van de Gewestelijke Raad van het Landbouwschap te Goes wordt een beroep gedaan op de militaire autoriteiten en op de schooljeugd. Een groot deel van de landerijen in Zuidwest-Nederland zijn veranderd in een modderpoel. Het betreft tenminste duizend militairen en enkele honderden leerlingen van het vervolg- en hoger onderwijs die vanaf 6 november op de akkers van de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden aan het werk gaan. Eerst dienen de uien en gladiolen geborgen te worden, omdat deze producten de hoogste waarde vertegenwoordigen. De aardappelen worden weliswaar nog niet helemaal afgeschreven maar ... "Hoezeer de hulp oo^ wordt gewaar

"Hoezeer de hulp oo^ wordt gewaardeerd, het zal een druppel op een gloeiende plaat blijken te zijn wanneer men weet dat voor het met de hand rooien van één hectare gladiolen 50 mandagen nodig zijn, terwijl volgens de statistieken van het KNMI, november weinig meer dan tien werkbare dagen biedt. De militairen komen met alleen maar hun blote handen. De landbouwers zullen zelf voor manden en rieken moeten zorgen. Ook beschikken de militairen niet over laarzen waarom de Gewestelijke Raad de BB heeft gevraagd dat schoeisel in duizendvoud beschikbaar te stellen."

De Gladiolentelersvereniging Goeree-Overflakkee krijgt de beschikking over 300 militairen van het 45e Pantser Infanteriebataljon uit Steen- wijk, die met circa zeventig leerlingen van middelbare scholen uit Den Haag en Dordrecht aan de slag gaan. De vereniging zou het liefst zon 1500 militairen op de flakkeese landerijen zien, want er Ugt nog een gladiolenareaal van circa 350 hectare. De militairen worden over 41 gladiolentelers verdeeld, de leerlingen van de sociale academies over vier adressen.

De hulpactie zal minstens anderhalve week duren. Dan hoopt men de rest van het nog aanwezige areaal met machines te kunnen rooien, maar dat blijkt ijdele hoop. De militairen zouden ruim een maand blijven.

Begin november zitten nog zoveel producten in de grond dat het oogstseizoen op een catastrofe dreigt uit te lopen. Het aantal aanvragen om oogsthulp is inmiddels tot 300 gestegen, maar er gaan dagen voorbij waarop er geen ui of aardappel van het land komt. Er zitten nog 1500 hectare aardappelen en zo'n 400 hectare uien, samen met nog eens 150 ha gladiolen in de doorweekte flakkeese grond. In de tussentijd snakken tulpentelers naar een stukje droge grond. Van het voorgenomen areaal van 150 ha voor volgend jaar is er nog slechts twintig procent geplant, waarbij nog komt de mindere kwaliteit van het pootgoed omdat het te lang opgeslagen heeft gelegen. Op Goeree-Overflakkeé worden begin jaren zeventig in hoofdzaak bloeitulpen geteeld - bestemd voor extra vroege bloei - die voor 1 juli geleverd moet zijn.

Eind november ploeteren de oogsthelpers dapper voort. "Wie niet lijfelijk in de doorweekte polders is geweest kan bij benadering niet vermoeden hoe erg het er is. De oogsthelpers, honderden militairen en scholieren, wroetten doodmoe in de natte aarde ontiuisterd als ze zijn door harde wind, striemende regen en bijtende kou. Zo wankelt het legioen der doorzetters stapje voor stapje verder.

Van zo'n schouwspel waren we dezer dagen weer eens getuige in de Westplaat-polder, waar een groep militairen samen met leerlingen van het Rijksatheneum aardappels raapte.

De stemming zat er goed in maar we vermoeden dat het meisje dat met haar blote handen een hele dag in de modder schepte 's avonds wel een deuntje gedaan zal hebben. Maar dapper blijft het. Ook meisjes van de huishoudschool 'de Molenwiek' en leerlingen van de 3e en 4e klasse van de chr. Mavo te Middelharnis hebben zich dezer dagen verdienstelijk gemaakt."

Op 13 december keren de militairen 'erug naar hun legerplaatsen. Op Goeree-Gverflakkee blijven nog '^gio akkers met verdronken producten achter, aan het bergen waarvan nauwelijks meer te denken valt. De soldaten en overige helpers zijn moe maar niet onvoldaan omdat ze same toch voor zo'n tien mUjoen gulden aan gewassen uit het water hebben opgediept. Waardering is er bij de militairen voor de manier waarop de ''urgeri) heeft geprobeerd het naar de jntemaken. In Ouddorp heeft de ^ zich daarmee belast, maar daar •"oet geconstateerd worden dat het gros van de militairen zich niet op e ontspanningsavonden laat zien, •kennelijk omdat ze te vermoeid zijn om nog een avondje uit te zitten. In Uude-Tonge is het treffen tussen burger en militair al bijzonder prettig geweest.

"Buiten de ontspanningsavonden om was er - zo werd verklaard - 'helemaal niets' te beleven in de verregende dorpen. De meisjes op wier aanwezigheid menige oogsthelper toch wel had gehoopt hebben zich nauwelijks laten zien. Een Limburger wist zich de tolk van zijn companen toen hij de Flakkeese meisjes typeerde als 'steenharde maagden!' Al met al zijn ze er gelukkig mee dat de strijd gestreden is al is die maar zeer ten dele gewonnen. 'Wij zijn wel geschrokken van de modderpoel die we hier hebben aangetroffen!' verzekerden de soldaten.

Ze zijn blij dat de natte bemodderde plunje straks niet meer behoeft te worden aangetrokken en ze zijn naar de kazernes terug met de wetenschap dat ze zich nuttig hebben gemaakt." Half december zitten er op het eiland nog zo'n 1200 a 1300 ha aardappelen in de grond, circa 350 ha uien en zo'n honderd hectare gladiolen. Dat alles moet vrijwel zeker als verloren worden beschouwd.

In de kantine van de sporthal te Middelharnis wordt vanaf 6 november op elke werkdag vergaderd door vertegenwoordigers van de gladiolentelers, de land- en tuinbouwvoorlichters en militaire commandanten. Op 12 december nemen zij afscheid van elkaar. "We hebben het graag gedaan maar we hadden graag nog meer gedaan als het weer met zo tegen had gezeten!" laat kolonel Prins weten. "Wij militairen schijnen alleen op

"Wij militairen schijnen alleen op Flakkee te moeten komen als er water staat maar we komen volgende zomer graag een keer terug om te zien wat ervan terecht gekomen is (...) u moet weten, we zijn hier ware grondexperts geworden...!" Meer regen

In 1975 krijgt het eiland tweemaal te maken met een wolkbreuk. Voor de landbouw hebben die niet zoveel gevolgen, maar overlast is er wel. In de nacht van maandag 23 op dinsdag 24 juni is het Rotterdam en omgeving, dat te kampen heeft van een ware wolkbreuk met zware onweer en ongeveer 110 mm neerslag. Op het eiland krijgt vooral Middelharnis hier een staartje van mee, daar valt 65 mm. Wanneer de bevolking van Middelharnis die morgen ontwaakt, staan meerdere straten blank en zijn op laaggelegen plaatsen de kelders vol gelopen. In meerdere panden op de Westdijk heeft de bliksem ingeslagen, maar de schade blijft beperkt omdat er nergens brand ontstaat.

In de andere dorpen is het minder hevig: in Ouddorp en de oostzijde van het eiland gemiddeld 30 mm en in Dirksland 45 a 50 mm. Op veel plaatsen staan landerijen blank. Twee maanden later is het weer raak. Donderdagmorgen 21 augustus omstreeks tien uur wordt het zo donker, dat mensen in huis de lichten moeten aandoen. In het hevigst van de bui komt het verkeer stil te liggen. In amper drie kwartier komt 38 mm regen naar beneden. Verscheidene straten komen blank te staan, zo ook landerijen waardoor de oogst werkzaamheden tijdelijk moeten worden gestaakt.

Dat het ook anders kan, wordt het volgende jaar wel duidelijk. Begin juni 1976 klagen Ouddorpse boeren, dat de gewassen lijden van de voortdurende droogte. Vooral de sjalotten en vritlof staan er maar armetierig bij.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen