Kijk me in de ogen

Zuid-Afrika, 1950. Katryn Jonis, een ongeletterde plattelandsvrouw uit het Richtersveld, kan praten als Brugman. Dat heeft ze ook wel nodig, want ze staat terecht voor moord op de zoon van haar aartsvijand en buurman Abraham Klink.

Katryn voert haar eigen verdediging en heeft maar een wapen: de waarheid! Maar haar vonnis lijkt al geveld: er zijn geen getuigen en al het bewijsmateriaal pleit tegen haar. Al jong heeft Katryn kennisgemaakt met de tegenstelling tussen blank en zwart in haar thuisland, Zuid- Afrika. Voor de kleine Katryn zat er geen scholing in; haar blanke leeftijdsgenootjes gingen naar school maar zij bleef met de andere kleurlingen achter om het vee te hoeden en het land te bewerken. Stukje bij beetje wordt het tragische verhaal van Katryn ontrafeld. Ze groeide op bij haar blanke grootvader die geen gelegenheid overliet om haar achter te stellen bij zijn andere (blanke) kleinkinderen. De beschrijving van de rechtszaak tegen Katryn wordt afgewisseld met flashbacks uit het verleden.

De levensverhalen van rechter Te Doorn, oom Abraham Klink en Katryn Jonis blijken meer overeenkomsten te hebben dan in eerste instantie gedacht. Het proces tegen Katryn kent veel spannende gedeelten. Ze neemt bepaald geen blad voor de mond als het om haar verdediging gaat. Overigens heeft ze haar eigen verdediging op zich genomen omdat haar pro-Deo advocaat niet in haar onschuld geloofde. Het kwaad dat grootvader Goosen in het verleden aanrichtte lijkt door te werken in de geslachten. Dit thema speelt een belangrijke rol in het boek. Daarbij speelt de niet aanwezige communicatie tussen Abraham en Katryn een rol. Beiden zijn nooit naar elkaar toe gegaan om uit te praten wat er tussen hun families speelde. Allerlei vooroordelen maken dat de haat tussen beiden juist aanwakkert. Het getreiter van Abraham Klink worden door niemand serieus genomen en de politie weigert te komen wanneer Katryns luzerne oogst wordt verwoest door brandstichting of wanneer haar schapen worden mishandeld door de familie Klink. Een racistisch motief speelt een betekenisvolle rol in het verhaal.

‘Op praten’

Onwillekeurig raak je gaandeweg het verhaal onder de indruk van de moed van deze eenvoudige vrouw, die vecht voor haar leven en voor de waarheid. Van Katryn wordt een evenwichtig beeld geschetst. Ze is zeker geen heilige, zo blijkt uit het boek. Ze weigert de hulp van het ‘op praten’ te verlenen aan het zwaargewonde kleindochtertje van Abraham Klink. Het ‘op praten’ was een vermeende gave van de god van de Nama’s. Deze gaf aan een vrouw van het volk de gave van het ‘op praten’, een voorbeeld van de vermenging van religies. Katryn is een gelovige vrouw en een trouwe kerkganger die deelneemt aan het heilig avondmaal, maar ook zij ondervindt de invloeden van het volksgeloof van de Nama’s, de bevolkingsgroep waartoe ze behoort.

Verder is Katryn erg scherp van tong tegen haar ‘schoonzoon’, de vriend van haar dochter Fluitjie. Zou ze hem hiermee van meet af aan, voordat de grote problemen kwamen, van zich hebben afgestoten? In de rechtbank getuigt hij met graagte tegen zijn schoonmoeder Katryn.

Het ontroerende verhaal van Katryn is het lezen waard. De talentvolle verteller neemt je op meeslepende wijze mee naar het Zuid-Afrika in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Daarnaast weet Huisamen goed weer te geven hoe Katryn steun vindt in haar geloof. “Het is ijskoud in de cel onder de rechtbank en de kou verergert Katryn’s angst. Ze moet voortdurend slikken, zo misselijk is ze. Al vanaf de vroege ochtend herhaalt ze de tekst waarover dominee Schmidt zo vaak heeft gepreekt: Roep mij aan ten dage der benauwdheid en Ik zal u uitredden.” ( p. 66)

Een opmerking bij het boek van Jan Huisamen (1925-2011) is dat - waarschijnlijk samenhangend met een zo waarheidsgetrouw mogelijke schets van de beschreven personen - het taalgebruik soms van het kaliber ‘ruwe bolster, blanke pit’ is. De roman van de Zuid-Afrikaanse onderwijzer is in zijn thuisland postuum vol lof ontvangen. Een stamboom, landkaart en een lijst met geraadpleegde literatuur gaan vooraf aan het nawoord van Johann Huisamen, de zoon van de schrijver.

Voor meer informatie: www.uitgeverijmozaziek.nl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen