Goereese Gemeenschap wil het licht op de toren terugbrengen

De stichting heeft de toren niet in bezit. Ze is ‘slechts’ onderhuurder. Eigenaar van het eeuwenoude gebouw, dat tot begin vorige eeuw als vuurtoren diende, is de landelijke Stichting Monumentenbezit. Die verhuurt de toren aan de gemeente Goeree-Overflakkee. En de Stichting Goereese Gemeenschap is weer huurder van de gemeente. Overigens behelst de huursom niet meer dan een symbolisch bedrag. Een ooit verordonneerde verdubbeling van de huur – van 45 eurocent naar 1 euro – had dan ook niet meer dan marginale invloed op de financiële positie van de stichting.

Doorzonwoningen?

Nu concentreren de werkzaamheden van de Goereese Gemeenschap zich vooral op de toren. Maar in de beginjaren hield de stichting zich vooral bezig met het behoud van het historisch aangezicht van Goedereede. “Onder anderen wethouder Lourens Visser en Kees van der Bok richtten de stichting op in 1971”, vertelt voorzitter André Kastelein. “De aanleiding waren de voortvarende plannen van de toenmalige burgemeester om Goedereede te moderniseren. Hij wilde bijvoorbeeld in de Pieterstraat de historische bebouwing laten slopen en vervangen door doorzonwoningen.”

De plannen leidden tot veel discussie. In het heetst van de strijd kreeg Lourens Visser zelfs een spreekverbod in de raadszaal. Alle ophef had, niet lang nadat de Stichting Goereese Gemeenschap was opgericht, tot gevolg dat het met veel rijksmonumenten gezegende Goedereede de status van beschermd stadsgezicht kreeg.

Kleinschalig museum

Doel bereikt, zou je denken. Maar dat was voor de stichting geen reden om zichzelf op te heffen. Er ontstond een gelieerde stichting – Stad Goedereede geheten – die vervallen panden met behulp van rijkssubsidie redde door ze op te kopen en te laten restaureren. Een andere aan de Goereese Gemeenschap verbonden stichting wist een carillon in de toren te realiseren en zorgde later ook voor uitbreiding van het aantal klokken.

Kastelein: “We bleven ons inzetten voor de leefbaarheid in de toenmalige gemeente Goedereede, maar in de loop der tijd kwam de focus steeds meer op de Goereese toren te liggen. Tijdens de restauratie van de toren in de jaren zeventig ontstond het idee om er een kleinschalig museum in onder te brengen. Dat idee is in 1977 vanuit de stichting gerealiseerd.”

De toren trekt veel bezoekers. De entree die ze betalen – momenteel 3 euro – is voor de Goereese Gemeenschap de belangrijkste inkomstenbron. “Zodoende maken we een kleine winst”, aldus de voorzitter. De stichting telt circa tweehonderd donateurs, die ook nog geld in het laadje brengen. Tegenover de inkomsten staan alleen de uitgaven aan de ‘betaalde vrijwilligers’ in de toren.

Tentoonstelling onderweg

Wie de toren bezoekt, krijgt niet alleen een prachtig uitzicht voorgeschoteld, maar kan onderweg ook de permanente tentoonstelling van de Nederlandse Vuurtoren Vereniging bekijken. Ook is er in het museum het een en ander te zien van historische vereniging De Motte én een wisseltentoonstelling, die in 2021 gewijd was aan het werk – woestijnfoto’s – van Nelleke van Nieuwenhuijzen. Een tweejaarlijkse expositie van de Quiltkring Goeree-Overflakkee maakt dit jaar het kleinschalige museale aanbod in Goedereede compleet.

De toren is bovendien een redelijk populaire trouwlocatie. Met het oog daarop heeft de Goereese Gemeenschap gezorgd voor een mooie, hardstenen trouwtafel. Ook is de toren verluchtigd met een kroonluchter en heeft de stichting een optische verbindingen tussen de toren en het hoofdgebouw – de kerk – weten te realiseren.

Paus Adrianus

In 2012, toen het zevenhonderd jaar geleden was dat Goedereede stadsrechten kreeg – kwam er op initiatief van de Goereese Gemeenschap onder aan de toren een sculptuur van paus Adrianus te staan. “Jammer dat de bronzen plaquette – door koperdieven? – eraf is gesloopt”, zegt Kastelein.

Adrianus was pastoor van Goedereede, maar het is onzeker of hij ooit daadwerkelijk in het stadje is geweest. Wel is er nog altijd een pausenkamer in Goedereede. Hij had dus de mogelijkheid om er te verblijven. In Utrecht, waar Adrianus ter wereld kwam, staat een paushuis. 2022 is het Adrianusjaar omdat het korte pontificaat van de tot nu toe enige ‘Nederlandse’ paus vijfhonderd jaar geleden begon. Reden waarom het Torenmuseum een door Adrianus geschreven stuk gaat tentoonstellen. In dit origineel neemt hij stelling tegen mensen die de spot drijven met de heilige mis.

Nog een toren

Dat de Goereese Gemeenschap verder kijkt dan de toren in Goedereede, blijkt uit de inspanningen die de stichting zich nog altijd getroost om ook de vuurtoren in Ouddorp open te stellen voor het publiek. Kastelein: “We willen open gaan op woensdag en zaterdag. De toren is op deze twee dagen al onbemand, dus zonder vuurtorenwachters. Maar er is een omwonende die bezwaar maakt. De bezwaren spitsen zich toe op de vermeende parkeerproblematiek en uitstoot van stikstof. Onderzoek door een professioneel bureau – betaald door de gemeente – wijst uit dat de bezwaren niet relevant zijn. Maar het is nog geen gelopen race. We zijn overigens heel blij dat Bram Cornelissen, advocaat bij Den Hollander, ons zijn diensten pro deo aanbiedt.”

Gasboeilantaarn

Terug naar de andere toren: die van Goedereede. Kastelein laat een foto zien van een eeuw geleden. Boven op de toren poseren een paar vuurtorenwachters bij het licht. Dat was toen – tussen 1912 en 1924 – een gasboeilantaarn, de vervanger van het grote licht dat was verhuisd naar de toen nieuwe vuurtoren in Ouddorp. Een vuurtoren overigens, die de Duitsers op de laatste oorlogsdag in 1945 opbliezen en een opvolger heeft die de Goereese Gemeenschap nu dus toegankelijk wil maken voor het publiek. Het grote licht kwam uiteindelijk terecht in de vuurtoren van Ameland, waar het nog altijd schepen de weg wijst.

“We zijn bezig om de opbouw met het licht terug te laten keren op de Goereese toren. De eigenaar, Stichting Monumentenbezit, heeft al groen licht gegeven.”

Beeld van toen

De voorzitter verwacht dat het nog wel even zal duren voordat de boeilantaarn – dan niet gevoed door gas, maar door elektriciteit – weer in volle glorie op de toren staat te pronken. Op dezelfde plaats als honderd jaar terug: in de noordwestelijke hoek. Het geleidelicht in de zuidoostelijke hoek verdwijnt dan.

Het gaat om een replica, gemaakt door vakmensen uit Goedereede, die het beeld van de jaren twintig terugbrengt. Nog even geduld, dan stuit je boven – na 217 treden, die André Kastelein één keer per jaar stuk voor stuk stofzuigt – niet alleen op boeiende vergezichten, maar ook op het boeilicht van toen.

Meer informatie: www.torenmuseum.nl.

Dit is deel 7 van de serie over eilandelijke stichtingen, verenigingen et cetera die een rol spelen op het gebied van cultuur, historie en erfgoed op Goeree-Overflakkee. Eerder verschenen artikelen over Stichting Podium, de Stichting tot Bescherming van het Dorpsgezicht, historische vereniging De Motte, WO2GO, het Genealogisch Centrum Goeree-Overflakkee en de Kunststichting Goedereede.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen