Foute vrouwen – handlangsters van de nazi’s in Nederland en Vlaanderen

In het onderzoek naar met de nazi’s collaborerende vrouwen stuitte de auteur op veel meer dan de 51 met de bezetter samenwerkende vrouwen dan in dit boek worden besproken. De auteur stelde drie criteria op waaraan de handlangsters moesten voldoen. Ten eerste de verschillende achtergronden en beroepen. Daarnaast een verscheidenheid aan collaboratievormen. Ten slotte zijn al deze vrouwen na de oorlog berecht (of hadden berecht moeten worden) voor collaboratie. Zowel zwaar als lichter gestrafte vrouwen kregen een plekje in het boek.

Bij de portrettering van de collaborerende vrouwen stelt de auteur zich steeds drie vragen. Wie waren deze vrouwen en hoe zag hun leven er voor en tijdens de bezetting uit? Waarom collaboreerden ze, en in welke vorm? Hoe verliep de naoorlogse rechtsgang en zijn er opvallende verschillen tussen mannen vrouwen?

Vijf van de in het boek besproken vrouwen werden na de oorlog op last van een gerechtelijk vonnis geëxecuteerd. In het eerste hoofdstuk staan deze vrouwen centraal.

Dubbelspel en volkswoede

Collaboratie kent verschillende gedaanten. Achtereenvolgens bespreekt de auteur de secretaresses, verraadsters, dubbelspelers, jodenverraadsters, verpleegsters, dubbelspelers, kampbewaaksters en de boegbeelden van de Nationaal-Socialistische vrouwenorganisatie in Nederland en Vlaanderen. Het is aangrijpend om te lezen hoe samenwerking met de vijand het leven kostte van duizenden onschuldige mensen. Hoe collaborateurs zich soms schaamteloos verrijkten over de rug van hun slachtoffers. De auteur houdt zich aan de feiten en schetst een zo objectief mogelijk beeld van de uiteenlopende beweegredenen van de vrouwen.

In het hoofdstuk ‘Volkswoede’ geeft de auteur een aantal gedocumenteerde voorbeelden van ‘straatrepressie’ oftewel ‘bijltjesdag’. De woede van het volk tegen ‘moffenmeiden’ of hen die collaboreerden ontaardde op veel plaatsen in een volksgericht. Niet alleen mannen maar ook vrouwen deden mee aan het kaalknippen, mishandelen en vernederen van ‘foute’ vrouwen. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de in het stadsarchief van Vlaardingen bewaarde verklaring van Wilhelmina L. Uit rehabilitatieberichten in na-oorlogse kranten blijkt dat ook onschuldige vrouwen het slachtoffer werden van deze volksgerichten.

Spijt

In het nawoord concludeert de auteur dat er naast grote verschillen in sociale achtergrond, leeftijd en intelligentie, ook overeenkomsten zijn tussen de collaborerende vrouwen. Allen verleenden diensten aan de bezetter, maar vrijwel niemand toonde na de oorlog spijt. De auteur doet sinds een aantal jaren onderzoek naar extreem gewelddadige mannelijke collaborateurs in Nederland en België tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tijdens zijn onderzoek stuitte hij ook op verschillende collaborerende vrouwen. De verschillen (onder meer in gewelddadigheid en de wijze van collaboreren) tussen deze groepen intrigeerde hem zodanig dat hij besloot nu ook een onderzoek aan deze vrouwen te wijden.

Een opmerkelijk verschil tussen collaborerende mannen en vrouwen is het relatief grote aantal vrouwen dat tijdens het gerechtelijk onderzoek psychiatrisch werd onderzocht. Ook werd bij vrouwen hun persoonlijke omstandigheden vaker meegewogen in het strafproces. Zo werd een moeilijke jeugd of lichamelijke ongemakken meegewogen in de mate van de straf. Ook blijken veroordeelde vrouwen in de naoorlogse jaren vaker te worden opgenomen in een psychiatrische kliniek dan mannen (10 procent tegen 3,5 procent).

‘Foute vrouwen’ bevat een lijst met afkortingen, noten, bronnenvermelding en illustratieverantwoording. Het boek bevat QR-codes met interviews, geluidsfragmenten en filmpjes. Een interessante aanrader!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen