De plaag doen ophouden

In vijf hoofdstukken wordt door de schrijver, L. Vogelaar, beschreven en geïllustreerd, hoe de cholera-epidemie zich verspreidde. Onder de volgende kopjes heeft de schrijver e.e.a. onderzocht en te boek gesteld:

De Spaanse griep kreeg in zes hoofdstukken de aandacht:

Het geheel wordt gecompleteerd met een plaatsnamenregister en een persoonsnamenregister, zodat de lezer zelf kan onderzoeken over welke plaats of persoon het gaat.

De auteur schrijft in zijn Woord vooraf over de vergeten Spaanse griep en wijst de lezers erop dat rond 1820 het choleravirus heerste, rond 1920 de Spaanse griep, rond 2020 het coronavirus. Het waren en zijn diepingrijpende gebeurtenissen.

Vergeten?

Een eeuw na de Spaanse griep is het opmerkelijk hoe weinig erover bekend gebleven is. In 1947 en 1958 overleden wereldwijd ongeveer een miljoen mensen aan de Aziatische griep, net als bij de gelijknamige epidemie 65 jaar eerder. Een zelfde aantal slachtoffers was er bij de Hongkonggriep in 1968 en 1969. De omvang van deze epidemieën was veel kleiner dan bij de Spaans griep. Om dat die pandemie uit het collectieve geheugde is verdwenen, konden mensen zich nauwelijks voorstellen dat zo’n ramp zich kon herhalen en welke omvang die in korte tijd zou kunnen krijgen. Er werd wel voor gewaarschuwd. ‘Griepvirussen uit Azië kunnen overal toeslaan’, luidde een krantenbericht in februari 2004. En in september 2005: ‘Het is niet de vraag óf er een grote, wereldwijde uitbraak van influenza komt, alleen wanneer. ‘Waar we bang voor zijn, is er weer een ‘Spaanse griep’ zal uitbreken', zegt Ab Osterhauw, viroloog aan het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. Later was er vrees voor de vogelgriep. Tussen april 2009 en oktober 2010 stierven naar schatting tussen de 123.000 en 203.000 mensen aan de Mexicaanse griep. Vooral in Noord- en Zuid-Amerika hield het virus huis. Het dodental van deze pandemie was echter eerde vergelijkbaar met een normale seizoenepidemie dan met de Spaanse griep. Wel viel de leeftijd van de slachtoffers op: er overleden veel mensen onder de 65 jaar dan bij een ‘gewone’ griep.

De coronapandemie die de wereld vanaf het begin van 2020 trof, kreeg een veel grotere omvang. Zij deed de gedachten vaak teruggaan naar ziekten in vroeger tijden. Is die Spaanse griep destijds verdwenen, en hóe dan? Muteerde het virus naar een minder gevaarlijke variant? Die vraag werd nogal eens gesteld wanneer zich weer een nieuwe golf in de coronapandemie aandiende en de vrees werd uitgesproken dat het virus nooit meer weg zou gaan.

Gevolgen in de kerk

Dat een pandemie ook voor het kerkelijk leven grote gevolgen heeft, weten we inmiddels. Hoe was dat vroeger? De schrijver heeft in dit boek geput uit een groot aantal bronnen en gegevens bijeenbracht over twee ziekten, die ingrijpend gevolgen hadden: de cholera en de Spaanse griep. U vindt in dit boek veel sprekende citaten, rechtstreeks uit de bronnen van die tijd. Vanwege de leesbaarheid en eenduidigheid is de spelling veelal aangepast. De gebeurtenissen werden in schrille bewoordingen getekend: er heerste een geduchte plaag, schrikkelijke ziekte, een vreselijke geselroede, er was een slaande engel, de engel der verwoesting. Velen stierven op jonge leeftijd.

Het boek dat voor u ligt laat bijzondere getuigenissen zien. Al is dit boek niet volledig, wel geeft het een indruk van de gebeurtenissen in die veelbewogen tijd en van de invloed ervan op het kerkelijk en geestelijk leven. Al lezend kan het doen denken aan overeenkomsten en verschillen met was er tijdens de coronacrisis gebeurde of nog gebeurt. Lessen uit het verleden zijn er ook nu nog volop te trekken. Als we maar leren en luisteren willen, aldus L. Vogelaar.

Het boek is uitstekend gedocumenteerd, maar laat ook duidelijk zien hoe mensen in de pandemie leefden. Deze bespreking laat niet toe om volledig te zijn, daar moet u het boek zelf voor aanschaffen en lezen. Nu in de nadagen van het coronavirus is het goed om ook de lessen vanuit het verleden zeker mee te nemen.

Voorbeeld: zoveel zieken, zoveel sterfgevallen

Twee weken later verzuchtte Vrolijk dat de ziekte een lange nasleep had. Hij herstelde echter en schreef op 23 december:

'Het is vreselijk zoveel mensen als er hier zijn gestorven, en veel jonge mensen. Ook nog een vrouw en een man drie uren na elkander, die zijn gelijk begraven en laten 7 kinderen achter. Ach, wat is het een voorrecht als wij die kwade dag van verre mogen zien en dan nog verberging mogen zoeken en vinden.'

Koos Vrolijk heeft niet lang meer geleefd. Hij overleed op 13 februari 1919 op 62-jarige leeftijd aan een hartaanval. Of er enig verband is met de eerdere ziekte, is niet duidelijk. |

Wie vanuit de bronnen en getuigenissen meer wil weten over pandemieën, kan ik dit boek van L. Vogelaar van harte aanbevelen. Het is niet direct opbeurende stof, maar wel eerlijk beschreven. Neem en Lees!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen