Het verhaal van verzetsheld Aart Hendrik Alblas

Aart Hendrik Alblas werd op 20 september 1918 geboren in Middelharnis, als zoon van Cornelis Alblas en Maria Adriana van der Pas. Hij was de zevende van 11 kinderen in een gereformeerd gezin, waarvan er vier werden geboren in Middelharnis. Vader Cornelis Alblas staat in de burgerlijke stand van Middelharnis vermeld als reiziger. In 1913 was het gezin vanuit Barendrecht naar Middelharnis gekomen. De familie Alblas woonde eerst aan de Eendrachtstraat, later verhuisde het naar de Hobbemastraat. In 1920 vertrok het gezin van Middelharnis naar Dordrecht, maar van 1922 tot 1930 stond Aart met zijn familie ingeschreven in Papendrecht. Als gevolg van een conflict met de NSBburgemeester van Papendrecht Van Rees vond in1930 weer verhuizing plaats naar Dordrecht.

Daar bezocht Aart de Christelijke HBS en slaagde hij in 1936 voor het diploma. Daarna volgde hij in Den Helder gedurende een jaar de opleiding tot marineofficier. Hij maakte de opleiding daar niet af en vervolgde zijn studie aan de hogere zeevaartschool in Rotterdam om een jaar lang bij de VNS (Verenigde Nederlandse Scheepvaartmaatschappij) als stuurmansleerling reizen te maken naar China en Japan. In april 1940 was hij weer terug in Nederland om zijn leerlingentijd af te sluiten met het examen voor derde stuurman. Een maand later werd Nederland bezet. Aart Alblas was toen 21 jaar oud.

Verzetswerk, ontsnapping naar Engeland en opleiding tot geheim agent

Al spoedig na het begin van de bezetting begon Aart samen met een vriend, J. A. Idema, inlichtingen te verzamelen over de Duitse troepen in Nederland. Daarnaast hielp hij in Frankrijk Britse militairen het land te ontvluchten, die daar waren achtergebleven na de evacuatie via Duinkerken in juni 1940. In de nacht van 18 op 19 maart 1941 slaagde Aart er samen met A. M. Westerhout in vanuit de haven van Hellevoetsluis met een raceboot te ontsnappen. Daartoe hadden zij Duitse officierspetten en een hakenkruisvlag gestolen. De Duitse kustwacht trapte er in: beide mannen werden vriendelijke uitgezwaaid. In Engeland aangekomen kon Aart de door hem verzamelde militaire inlichtingen uit bezet gebied afgeven. Het liefst zou hij weer terug zijn gegaan naar de marine, waar hij later alsnog werd bevorderd tot luitenantter-zee der derde klasse van Speciale Diensten der Koninklijke Marine Reserve. Maar na een gesprek met koningin Wilhelmina, die er op stond met alle Engelandvaarders een gesprek te hebben, kreeg hij een taak als geheim agent in bezet Nederland. Het was de bedoeling dat hij vanuit Nederland met een geheime zender sabotageopdrachten zou doorgeven aan verzetsgroepen en voor de geallieerden interessante militaire berichten zou doorsturen naar Engeland. Hij kreeg de gebruikelijke training van vier maanden voor geheim agenten van de Britse geheime dienst MI6, waarbij hij oefende in parachutespringen en een opleiding kreeg in seinen en opnemen van morse tekens via de radio en het coderen van geheime berichten. Overigens voelde Aart zich in Engeland niet thuis in het milieu waarin hij verkeerde. Hij beklaagde zich over de losse zeden die daar heersten, die niet overeen kwamen met zijn christelijke achtergrond. Het is ook bekend van hem dat hij altijd een zakbijbeltje bij zich had.

Geheim agent en radiotelegrafist van een geheime zender In de nacht van 5 juli 1941 werd Aart Alblas per

In de nacht van 5 juli 1941 werd Aart Alblas per parachute gedropt boven Groningen, waar hij neerkwam in de buurt van Nieuweschans. De daar patrouillerende marechaussees bleken uit het goede hout gesneden en stelden hem in staat zijn opdracht als geheim agent verder uit te voeren. De door Alblas begraven zendontvanger kon later met behulp van zijn vriend Jacques Batenburg en diens verloofde Gré Hoogervorst weer worden opgegraven. Spoedig begon Aart onder de schuilnaam Klaas de Waard vanuit verschillende adressen naar zijn opdrachtgevers geheime berichten te zenden. Hij had voor zijn in een koffer verborgen zendontvanger twee zendkistallen meegekregen, die hem in staat stelden op de korte golf met de roepletters TBO berichten te zenden naar het radiostation van de geheime dienst MI6 in Engeland. Men had hem in England de onwaarschijnlijke mededeling gedaan dat zijn zender niet uit te peilen zou zijn. Later zou blijken dat de Duitsers met hun peilstations hem al spoedig op het spoor waren. Zo moest hij telkens weer uitwijken van het ene schuiladres naar het andere. Achtereenvolgens kwam hij daarbij terecht op adressen in Den Haag, Loosdrecht, Huis ter Heide en Zandvoort. Twee maal werd hij door toedoen van de Duitse peilwagens bijna gearresteerd, eerst op het adres van de familie Hoogervorst in de Paulinastraat in Den Haag en later op een boerderij in Loosdrecht. In beide gevallen wist hij met behulp van anderen ternauwernood te ontsnappen.

Aart had in de woning aan de Laan van Poot van de Haagse familie Hueting een gastvrij adres gevonden. Hoewel hij vanuit dit adres geen berichten verzond, kwam hij er in aanraking met informanten die hem van waardevolle militaire berichten voorzagen, die hij kon doorzenden naar zijn Engelse opdrachtgevers. Vader R. Hueting, voor de bezetting kapitein in geheime dienst van het Nederlandse leger, zou later wegens verzetswerk geëxecuteerd worden. Hij en zijn 17-jarige zoon Gerard Hueting, leerling op een radioschool, stonden Aart met raad en daad ter zijde. Belangrijker nog was de kennismaking met de dochter des huizes, Pum Hueting. Al spoedig ontstond tussen Pum en Aart een serieuze liefdesrelatie.

Arrestatie door de Sicherheitsdienst

Op 16 juli 1942, dus bijna een jaar nadat Aart Alblas, als enige niet door de Duitsers gecontroleerde geheime zender, actief was geweest met zijn geheime zender TBO, klapte de val dicht. Zijn Duitse tegenspelers, de Duitse Kriminalrat Joseph Schreieder en chef Abwehr majoor Hermann Giskes waren er zeer op gebrand deze uitzonderlijke geheim agent, die hen telkens weer was ontsnapt, te pakken te krijgen. Tenslotte was Schreieder tot de ontdekking gekomen dat Aart een relatie had met een verpleegster in Den Haag. Hij wist Pum met de list dat er iets mis was met haar legitimatiebewijs naar een adres aan de Haagse Oude Scheveningse weg te lokken. Daar werd zij gearresteerd en vervolgens in haar huis op laffe wijze als lokaas in haar bed gelegd, geboeid en in verband gewikkeld. Pum werd daar door een Nederlandse typiste, die werkzaam was voor de SD, ‘verpleegd’. Schreieder liet het gerucht verspreiden dat Pum na een ongeluk met de fiets verwondingen had opgelopen. Ondanks waarschuwingen kon Aart het niet laten haar te bezoeken. De ontmoeting met zijn geliefde was echter van korte duur. Meteen toen hij in haar kamer verscheen, werd hij van achteren door twee SD’ers besprongen en neergeslagen. Na een verhoor van 72 uur, de marge die hij nodig had om anderen te laten onderduiken, de eis dat niemand anders gearresteerd zou worden, en zijn mededeling dat hij alle schuld op zich nam, werd Aart overgebracht naar het seminarium in Haaren, waar ook andere geheim agenten betrokken bij het Englandspiel gevangen werden gehouden. .

Het Englandspiel

Het Englandspiel, door de Duitsers ook wel aangeduid als Unternehmen Nordpol, dat zich afspeelde tussen 1942 en 1944, was een geraffineerd ‘radiospel’ van de Britse en Duitse geheimdiensten. Vanuit Engeland werden Nederlandse vrijwilligers, die als Englandvaarders waren overgestoken in bezet Nederland ingezet om als geheimagenten militaire inlichtingen te verzamelen. Tientallen geheim agenten werden per parachute gedropt om als radiotelegrafist geheime berichten te ontvangen en verzenden van en naar de Britse geheime dienst. Anderen hadden als taak voor hen inlichtingen te verzamelen of opdrachten uit te voeren die van belang konden zijn voor de geallieerde oorlogsvoering. Nu deed zich het merkwaardige verschijnsel voor dat reeds spoedig alle gedropte geheim agenten meteen door de Duitsers werden opgewacht en gearresteerd. De als radiotelegrafist in te zetten geheim agenten werden dan door de Duitse officieren die belast waren met contraspionage, Schreieder en Giskes, ingezet om onder supervisie van de Duitsers de verbindingen met Engeland te onderhouden. Zoals bij handgeschreven berichten hebben telegrafisten een eigen karakteristiek seinschrift, zodat zij niet door Duitsers konden worden vervangen. De radiotelegrafisten die in het kader van het Englandspiel onder Duitse controle seinden, mochten wel onder dwang hun code afgeven, maar niet de bijbehorende security check. Zo zou men aan de andere kant van de Noordzee kunnen vaststellen of de uitgeseinde berichten al dan niet door de Duitsers werden gecontroleerd. Van Engelse zijde was wel zeer slordig omgegaan met de voorbereiding en uitrusting van de geheim agenten. Bovenal, er werd geen acht geslagen op het weglaten van de security check. Aanvankelijk gingen naoorlogse onderzoekers uit van grove fouten door de Britse geheime dienst. Later is men tot de conclusie gekomen dat de gedropte geheim agenten pionnen waren in een strategisch-militair schaakspel van de Britse en Duitse geheime diensten. In april 1944 beëindigden de Duitsers het Englandspiel, omdat zij inzagen dat de Engelsen, met opoffering van de Nederlandse geheime agenten, ook met hen een spel speelden. De rol van Aart Alblas valt eigenlijk buiten het bestek van het Englandspiel, omdat hij bij zijn arrestatie had geweigerd voor de Duitsers te seinen. Toch moest hij met zijn collega’s die dit wel hadden gedaan hetzelfde afschuwelijke lot ondergaan. Na enige omzwervingen in andere gevangenissen werd hij samen met hen, zoals in de inleiding omschreven, in het Oostenrijkse vernietigingskamp Mauthausen om het leven gebracht.

Ontvangen eerbetoon

Na de oorlog heeft de Koninklijke Marine haar helden geëerd met de naamgeving van enige nieuwe schepen. In 1959 is een ondiepwatermijnenveger te water gelaten met de naam ‘Hr. Ms. Alblas’. In zijn latere woonplaats Dordrecht is een brug over een zijtak van het Wantij naar Aart Alblas genoemd. Hij werd postuum geëerd met de volgende onderscheidingen: de Militaire Willemsorde, de Bronzen Leeuw, het Bronzen Kruis, het Oorlogsherinneringskruis, het Verzetsherdenkingskruis en de Britse King’s/Queen’s Commendation for Brave Conduct.

In zijn geboorteplaats Middelharnis is geen herinnering aan deze verzetsheld, die zijn moed en idealisme zo tragisch moest bekopen met een gruwelijk einde in de steengroeve van Mauthausen. Nu vele dichters en prozaschrijvers inmiddels zijn herdacht met straatnamen in Middelharnis/ Sommelsdijk, zou een brug of viaduct dat nog een naam moet krijgen een waardig eerbetoon zijn aan een van Nederlands meest gedecoreerde verzetsmensen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen