Tatoeages: Verantwoord?

Circa tien procent van de bevolking heeft inmiddels een tatoeage en naar verluidt stijgt dit aantal nog steeds. Tevens is de gemiddelde omvang van de tatoeages toegenomen. Een tatoeage die een groot deel van de arm bedekt, de zogenaamde sleeve (mouw), is in. Een deel van de mensen die zich ‘Christelijk’ noemen, doet nu ook hieraan mee. Zij kiezen alleen vaker voor een Christelijk symbool als tattoo. De vraag is hoe onze opstelling dient te zijn tegenover het tatoeëren. Vorig jaar heeft het RD er aandacht aan geschonken in onder meer een tweeluik, maar die artikelen brachten eerder verwarring dan duidelijkheid. ¹ Daarom lijkt het ons zinvol om hieraan een artikel te wijden. Temeer daar er in dit blad nog vrijwel niet over geschreven is.

Van heidense oorsprong

Tatoeëren is geen uitvinding van de laatste decennia of van de laatste eeuw. In de Alpen is in 1991 een ijsmummie van een man gevonden die voor de tijd van Christus geleefd heeft. Deze bleek 59 tatoeages te hebben. Ook op oude Egyptische mummies zijn tatoeages aangetroffen. En heidense volken als de Kelten, de oude Grieken, Romeinen en Germanen waren ermee bekend, evenals de indianen en diverse bevolkingsgroepen in Azië en Afrika. Zolang ze niet tot het Christendom bekeerd werden, zijn veel heidense volken blijven tatoeëren, waarvan het Japanse volk een voorbeeld is. De Christelijke keizer Constantijn (ca. 280-337) heeft een verbod op gezichtstatoeages ingesteld, die toen onder slachtoffers, soldaten en gladiatoren gewoon waren. Na verloop van tijd werd het geheel afgeschaft. Overal waar landen gekerstend werden, verdween het tatoeëren. Tot de 19e eeuw kwam het tatoeëren dan ook nauwelijks voor in de Christelijke wereld. 2

Bij de heidenen kwam het tatoeëren vaak uit bijgeloof voort. Men dacht dat een bepaalde tatoeage de kwade geesten zou afweren, de getatoeëerde persoon een magische kracht zou geven of aanvallen van roofdieren zou voorkomen. ‘Natuurvolken’ tatoeëerden wel dieren op hun lichamen in de veronderstelling dat ze dan de kracht van die dieren tot hun bescherming zouden ervaren.

Het leidt dus geen twijfel dat het tatoeëren een heidense oorsprong heeft en veelal in verband staat met bijgeloof. Deze feiten en het feit dat het tatoeëren verdween waar het Christendom verscheen, zouden voor ons al redenen genoeg moeten zijn om van het tatoeëren afstand te houden.

Occult

Ook in onze dagen hangt nog steeds rond in ieder geval een deel van de tatoeagefiguren een waas van bijgeloof of van occultisme. Hedendaagse tatoeagefiguren die tot doel hebben te beschermen, zijn bijvoorbeeld klavertjesvier, hoefijzers en allerlei religieuze en spirituele symbolen uit het heidendom, boeddhisme of uit andere Oosterse godsdiensten.

Met dergelijke symbolen op zijn of haar lichaam te laten tatoeëren wijdt men zich feitelijk toe aan de afgoden. Dat is strijdig met het eerste gebod. Het wordt ook in Leviticus 19 vers 28 uitdrukkelijk verboden. In dat vers lezen we onder andere dat de Israëliet om een dode geen schrift van een ingedrukt teken in zich mocht maken, waarmee tatoeëren wordt bedoeld. De heidenen in die tijd deden dat wel. Zij tatoeëerden de namen van hun afgoden op hun handen of voorhoofden als teken dat ze hun afgoden toebehoorden. ³ Zij dachten daarmee hun afgoden te bevredigen en gunstig te stemmen en tussen hun afgoden en een bevriende overledene een verzoening tot stand te brengen. ⁴ Maar de Heere laat op de genoemde woorden in vers 28 volgen: Ik ben de HEERE (Lev. 19:28b). Met andere woorden: Ik ben uw Schepper en Onderhouder, Ik heb recht op u. Verwacht hulp en heil van Mij, niet van iets buiten Mij, niet van de afgoden! De Heere wil dan ook niet dat we een teken van een afgod op ons lichaam zetten. Ons lichaam behoort Hem toe!

Volgens De Tattoogids hebben daarnaast de tatoeages niet zelden ook een seksuele lading, wat strijdig is met het zevende gebod. ⁵

Lichaamsverfraaiing

Door de kerkvaders, maar ook door de gereformeerde theologen uit de zeventiende en achttiende eeuw werd het gebruik van make-up afgewezen. Eén van de belangrijkste redenen die zij daartegen aanvoerden, was dat als wij ons lichaam - dat God als een groot Kunstenaar kunstig ontworpen heeft - menen te moeten verbeteren en verfraaien met make-up, wij dan Gods werk trachten te verbeteren en doen alsof Hij ons niet kunstig genoeg gemaakt heeft, wat een zondige vermetelheid is.

Als wij als een bekwaam kunstschilder een schilderij gemaakt zouden hebben en een leek zou op een gedeelte daarvan een andere kleur verven, wij zouden daarover terecht zeer verontwaardigd zijn. Met make-up op ons lichaam aan te brengen doen we als het ware hetzelfde als die leek.

Dit is evenzeer van toepassing op tatoeages. Want een van de belangrijkste redenen waarom men een tatoeage plaatst, is - zo denkt men - het lichaam te verfraaien. Men plaatst echt geen tatoeage om er lelijker uit te zien. Als wij ons lichaam zo met een soort van permanente graffiti willen verfraaien, is dat dus op te vatten als een vermetel protest tegen onze Schepper alsof Hij ons lichaam niet fraai en niet kunstig genoeg gemaakt heeft, alsof Hij hierin tekortgeschoten is. Dan zijn we ontevreden met het door God aan ons geschonken lichaam, wat zonde is.

We moeten hierbij ook bedenken dat ons lichaam Hem toebehoort. Ons lichaam behoort Christus’ eigendom te zijn en een tempel van de Heilige Geest (1 Kor. 6:19). In Andermans eigendom mogen we niet zomaar vervormingen of verminkingen aanbrengen, wat met tatoeage wel gebeurt.

Verder is het zo dat we met het aanbrengen van tatoeages de aandacht van anderen op ons (verfraaid) lichaam willen vestigen. Ons versiersel dient echter niet zozeer te zijn hetgeen uiterlijk is, (…) maar de verborgen mens des harten, in het onverderfelijk versiersel van een zachtmoedigen en stillen geest, die kostelijk is voor God (1 Petr. 3:3-4). Het met ‘getatoeëerde versieringen’ aandacht voor onszelf en ons lichaam vragen, wringt bovendien met de Bijbelse opdracht tot nederigheid, bescheidenheid en ingetogenheid (1 Tim. 2:9).

De wereld niet navolgen

In het RD werd erop gewezen dat in de afgelopen jaren in diverse tv-programma’s het tatoeëren voor het voetlicht is gebracht. Tal van bekende voetballers en tv-bekendheden hebben de laatste jaren tatoeages op het lichaam laten aanbrengen. ⁶ Iedereen die enige sterrenstatus heeft in de mode-, film- of sportwereld heeft inmiddels tatoeages. ⁷ Fans deden en doen dit na. “Wanneer een popster of een sporter een tattoo zet, ontlokt dat navolgingsgedrag. Mensen willen zich identificeren met hun idolen”, aldus socioloog en filosoof dr. B. van Stokkom. 8

Dit alles heeft de populariteit van het tatoeëren geen windeieren gelegd. De opmars lijkt niet meer te stuiten. Het past ook in de hedendaagse trend van veel aandacht voor en verheerlijking van het lichaam en het uiterlijke. Met deze wereldse trend moeten en mogen we niet meegaan. En wordt dezer wereld niet gelijkvormig, maar wordt veranderd door de vernieuwing uws gemoeds, opdat gij moogt beproeven welke de goede en welbehagende en volmaakte wil van God is (Rom. 12:2). Hebt de wereld niet lief, noch hetgeen in de wereld is; zo iemand de wereld liefheeft, de liefde des Vaders is niet in hem. Want al wat in de wereld is, namelijk de begeerlijkheid des vleses en de begeerlijkheid der ogen en de grootsheid des levens, is niet uit den Vader, maar is uit de wereld. En de wereld gaat voorbij en haar begeerlijkheid; maar die den wil van God doet, blijft in der eeuwigheid (1 Joh. 2:15-17).

Gezondheidsrisico’s

De menselijke huid is grofweg opgebouwd uit drie lagen, de opperhuid, de lederhuid en het onderhuids bind- en vetweefsel. Tatoeages worden aangebracht door met van inkt voorziene tatoeage-naalden door de opperhuid te prikken, waardoor de kleine inktdruppels in het bindweefsel van de daaronder liggende lederhuid terechtkomen. De lederhuid schrikt als het ware van die tatoeage-inkt omdat het een onbekende, lichaamsvreemde stof is. De lederhuid wil het lichaam tegen die vreemde stof beschermen en kapselt de inktdruppeltjes daarom in. Daardoor blijft de inkt permanent op dezelfde plaats zitten. Een en ander is niet zonder gezondheidsrisico’s. Bij onvoldoende hygiëne in de tatoeageruimte of bij gebruik van besmet gereedschap of besmet tatoeagemateriaal kunnen infectieziekten overgebracht worden en ontstekingen optreden. De ingebrachte inkt kan ook zorgen voor allergische reacties. Met name bij gebruik van rode tatoeage-inkt. Per slot van rekening worden lichaamsvreemde stoffen ingebracht. Het VUmc in Amsterdam heeft een speciale poli opgericht waar mensen terecht kunnen met huidafwijkingen of huidklachten als gevolg van een tatoeage (13 januari 2017). ⁹ Dat dit nodig is, is op zich al veelzeggend!

Verder bleek in 2015/2016 meer dan de helft (57%) van de 52 onderzochte zwarte tatoeage- en permanente make-up-inkten niet te voldoen aan de veiligheidseisen van de NVWA. In een derde van de gebruikte zwarte inkten waren zogenaamde polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) aanwezig, die kankerverwekkend kunnen zijn. Ook werden in een deel van de inkten zware metalen vastgesteld. 10 Daarnaast is het zo dat relatief veel mensen op latere leeftijd spijt krijgen van hun tatoeage(s). Een tatoeage verwijderen is mogelijk, maar kostbaar en tijdrovend. Meestal wordt een laserbehandeling toegepast die ervoor moet zorgen dat de ingekapselde inkt in de bloedbaan terechtkomt en vervolgens via de urine het lichaam verlaat. Ook dit is niet zonder gezondheidsrisico’s.

Kortom, wie tatoeages laat zetten, loopt gezondheidsrisico’s. Al zijn dan die risico’s niet heel groot, toch is het onnodig (alleen ter verfraaiing van het lichaam) nemen van gezondheidsrisico’s niet te verantwoorden.

Ten besluite

We hebben een aantal bezwaren tegen het tatoeëren genoemd: tatoeëren is van heidense oorsprong, is vaak niet los te zien van bijgeloof en afgoderij, is een vermetel vervormen van het door onze Schepper kunstig ontworpen lichaam, is een navolgen van de wereld en de mode en levert onnodige gezondheidsrisico’s op. Een deel van deze bezwaren is ook van toepassing op het gebruik van Christelijke tatoeagefiguren. Daarom behoren wij en onze kinderen ons in het geheel niet met het tatoeage-gebeuren in te laten. Laten we eenvoudig blijven!

Noten:

1) J. Visscher, ‘Steeds meer tatoeages met Christelijke teksten en symbolen’, in: RD, 16 september 2017; J. Visscher, ‘SP-Kamerlid Kwint: Mijn tattoo heeft een link met Psalm 57’, in: RD, 16 september 2017 (hierna: ‘SP-Kamerlid Kwint’); J. Visscher, ‘Ds. Hofland: Mijn tatoeages leiden tot geloofsgesprekken’, in: RD, 18 september 2017.

2) V. Hemingson, De Tattoogids, Kerkdriel 2011, p. 69 (hierna: De Tattoogids)

3) Zie ook: A. Seibel, ‘Tatoeage teken van afgoderij’, in: RD, 20 augustus 1998; G. Roos, ‘Piercing en tattoo’, in: RD, 22 april 2006; W. Hoek, ‘Tatoeages, een on-Bijbelse trend!’, in: Magazine Bijbel & Onderwijs, jrg. 16, nr. 4, december 2016, p. 7-9

4) M. Henry, Letterlyke en Prakticale verklaring over Moses derde boek genaamt Leviticus, dl. 2, Delft 1753, p. 888-891

5) De Tattoogids, p. 12-13

6) Zie: ‘SP-Kamerlid Kwint’

7) E. de Boo, ‘Tatoeages’, in: ND, 19 augustus 2016 8) Zie: ‘SP-Kamerlid Kwint’

9) Zie: https://www.vumc.nl/verwijzers/nieuwsberichten/ opening-tattoopoli/

10) Zie: Zwarte tatoeage- en PMU-inkten in 2015/2016. Onderzoek chemische stoffen, steriliteit en beoordeling etiket, Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, februari 2017.

Fotoverantwoording:

a en b: Depositphotos

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen