Petrus Dathenus.

Van 's Prinsen aanslag om Gent en Dendermonde den Prins van Parma in handen te stellen heeft dan ook Oranje aan Datheen niets medegedeeld.

Dathenus kon alzoo naar waarheid aan een zijner vrienden te Utrecht schrijven: «Ik danke God dat ik niet alleen eene goede consciëntie hebbe, maar dat er niemand in de gansche Nederlanden is, die mij mijn leer of mijne levenshalve in 't geringste weet te straffen, gelijk het getuigenis 't welk mij de gemeente van Gent heeft medegedeeld met zich brengt. Alleen ben ik in ongenade des Heeren Prince van Oranje gekomen, daar ik geen oorzaak van weet, dan deze, dat ik met geheelen harte Gods eere zocht te vorderen en het rijke des Anti-christs, 't welk door Gods wonderbare werking was uitgeroeid, nooit heb kunnen noch willen helpen of wederom oprichten. Daar beneven, dat ik van harte gezocht hebbe, dat het Vaderland mocht verlost worden niet alleen van de Spaansche, maar ook van de Fransche en alle andere Tirannen».

In 1579 is toen uit naam der synode der Vlaamsche kerken «een liefelijken en smeekenden brief» aan Dathenus geschreven om zich wat te matigen en om «vredemaking» met den Prins. Echter vruchteloos.

Dathenus is uit Gent naar Holland gevlucht, is te Vianen gevangen gezet, daarna op een kasteel te Utrecht en eindelijk werd hij uit zijn Vaderland verbannen en ontzet uit zijn leeraarsambt. Hij is het, die 't gezegd heeft, dat de sluipmoord op den Prins van Oranje, in Juli 1584, een rechtvaardig gericht Gods was over 's Prinsen verdraagzaamheid en toegevendheid tenopzichte van Rome.

Men heeft Dathenus bij den priester Abjathar vergeleken, die eerst, met David gevlucht, hem in zijne ballingschap gevolgd was, maar later om zijn misdadigen handel in den opstand van Adonia door den Koning Salomo werd verwijderd van het priesterdom des Heeren en teruggewezen werd naar zijn akker te Anathot, ofschoon hij in het leven werd gespaard, omdat hij de arke des Heeren gedragen had en in alles was verdrukt geweest in hetgeen waarin Koning David verdrukt was.

Ik geloof niet, dat dat vergelijk juist is. Temeer — waar het optreden van den Prins, van Bijbelsch standpnntbezien,ook niet altoos onze bewondering heeft.

Maar wie onzer zal oordeelen?

De richtlijnen van iemands leven worden niet altijd bepaald door allerlei gebeurtenissen, maar 't meest wel door bepaalde momenten, waardoor eensklaps de luiken der ziel worden opengestooten en een blik gegund wordt in 't verborgene des harten.

Dathenus was een prediker der gerechtigheid, maar bleef mensch. 'n Brutale mond tegen den Prins van Oranje was hem niet vreemd. Maar 't was Dathenus nooit te doen om zichzelf, maar om de eere Gods en 't heil der Kerke Christi.

De Prins van Oranje was een scherpzinnig Staatsman, die meer slag geleverd heeft door zijn staatsmanskunst en vernuft, dan menig dapper oorlogsheld met zijn zwaard. Berekening, overleg, gevaarlijke toegevendheid soms tot aan het uiterste grenzende, goedgeloovigheid en verdraagzaamheid tegenover Rome, zijn dikmaals deugdzame ondeugden van hem geweest. Maar als we zijn Apologie lezen, als we hem in bepaalde moeilijke oogenblikken hooren getuigen van zijn rotsvast geloof in den Heere zijnen God, als we er aan denken hoe hij, biddende voor zijn arme ziel en 't volk, gestorven is, — dan zeggen we eveneens : 't was den Prins van Oranje nooit te doen om zichzelf, maar om de eere Gods en 't heil van Kerk en Volk. En de naam «Vaderdes Vaderlands» komt met eerbied en liefde over onze lippen, als we aan hem denken en van hem spreken. God had met Oranje een Verbond gesloten en Hij heeft bem willen gebruiken in Zijn dienst tot onberekenbaren zegen onzer natie, evenals Dathenus prediking dit is geweest voor het door God gereformeerde en bevrijde volk. Een vergelijk van Josafat en Elisa zou o. i. beter passen.

's-Gr. /Wordt vervolgdj G. N.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen