Het Protestantisme in Oostenrijk.

Prof. Dr. Adolf Keller schrijft aan het Ned. Chr. Persbureau:

Het geestelijk hoofd der Protestantsche kerken is superintendent Joh. Heinzelmann te Villach, die reeds lang evangelisch bisschop van Oostenriik zou zijn, als de kerk haar kerkwet tijdig onder dak gebracht had. Hij wordt voor de Gereformeerden in de Oostenrijksche kerk (die A. B. en H. B. is, dat wil zeggen de Augsb'jrsche Belijdenis en de Helvetische Belijdenis, Luthersch en Gereformeerd, vereenigt) ter zijde gestaan door dr. Gustav Zwernemann. Kerkrechtelijke en bestuursaangelegenheden, zoo mede de behandeling van de relatie tusschen kerk en staat, zijn toevertrouwd aan den voorzitter van den Evangelischen opperkerkeraad den Protestantschen jurist dr. Capesius, die die ook lid van den Oostenrijkschen staatsraad is en dus alle gelegenheid heeft te bevoegder plaatse zijn stem te verheffen.

De Protestanten worden beschuldigd nationaal-socialisten te zijn. Een tiental predikanten werd vervolgd wegens begunstiging van het Duitsche nationaalsocialisme. De beschuldigingen tegen hen worden door Heinzelmann «overtuigend weerlegd», ook al is het waar, dat een Oostenrijksch Protestant, die politieke belangstelling heeft, zich allicht liever aansluit bij een partij met welke hij zich in cultuur en religie verbonden voelt, dan bij een uitsluitend Roomsch-Katholieke of socialistische partij. Men schat tegenwoordig de sterkte van elk dezer drie politieke richtingen (nationaal-socialistische, Roomsch-Katholieke en socialistische) op een derde der bevolking, zoodat alle 3 politieke richtingen ondersteld worden even sterk te zijn. Bedenkt men, dat de Protestanten slechts ongeveer 5 % van de bevolking uitmaken, dan is het duidelijk, dat het nationaal-socialisme in Oostenrijk niet op de Protestinten drijft, maar deze voorzoover zij politieke interessen hebben, ook van deze partij slechts een fractie uitmaken.

Of er in Oostenrijk een vervolging is? Als iemand tot de Protestantsche kerk wil overgaan komt de gendarme sabelrinkelend in huis en neemt een hot gst pijnlijk verhoor af. Dan volgen eindeloos vele moeilijkheden: men weigert de papieren, laat wachten, vindt politieke gronden om den religieusen overgang te verhinderen, paste in Salzburg gevangenisstraffen en geldboeten toe, onderzoekt menschen op hun geestestoestand, zet ze achteruit bij benoemingen en dreigt met maatsch^ppelijken boycot. De Protestant is in Oostenrijk, althans in de provincie, tot een burger van den tweeden rang geworden. Wat in Zwitseland plaats vindt, dat n.1. in Zurich, Bazel en Bern met Protestantsche meerderheden Roomsch- Katholieken in tal van leidende function benoemd worden, is in het tegenwoordige Oostenrijk niet meer mogelijk. De Prote-stanten vreezen dat hun «gelijke rechten» weer allengs tot een «tolerantie» afdalen, zoo niet erger.

Het Protestantsche buitenland blijft hierbij niet onverschillig. Op het Continent, in Groot-Brittannië, Amerika, worden comité's in het leven geroepen. Het buitenlandsche Protestantisme geeft aan bondskanselier Schuschnigg gaarne toe, dat hij een vanuit het buitenland politiek geleid Protestantisme afwijzen moet. Ook in Zwitserlan'd heeft men sympathie voor den strijd van het kleine Oostenrijk tegen het groote nationaal-socialistische Duitschland. Maar — ook de buitenlandsche Roomsch-Katholieke priester is geen Oostenrijker. Voorts, wie stelt vast, wat potitiek Protestantisme is ? De bondskanselier, die verklaart niemand om zijn geloof te willen onderdrukken,of de sabelrinkelende gendarme, die de verhooren afneemt? Het ware van veel waarde indien van boven af nadruk op de «gelijke rechten» gelegd werd. Het schijnt echter dat juist daaraan toch twijfel gerechtvaardigd is. Want het Roomsch-Katholieke hoofddagblad de Reichspost vBn 8 December j.l., over het bezoek van prof. dr. Adolf Keller aan Oostenrijk schrijvende, blijkt van Protestantsche bezwaren, die men in het buitenland heeft niets te weten, maar verklaart alles te houden voor slechts Oostenrijk schadende en kwaadwillige propaganda. Tegenover zulke opvattingen, die dan op den rug van het Protestantisme in Oostenrijk nieuwen druk laden, is het des te noodiger, dat het Centraal bureau voor kerkelijk hulpacties te Geneve «op den electrischen knop drukt, waarop in een rij van andere landen, met name in Engeland en Amerika de alarmschel zal gaan».

Ook in Nederland zal hiervan wel iets gemerkt worden. Reeds zijn hier te lande prof. dr. F. M. Th. Böhl en prof. dr. J. A. Cramer leden van het Centraal bureau voor kerkelijke hulpacties in Geneve. In 1922 werd hier te lande een Vereeniging «Het Evangelie in Oostenrijk» opgericht, voorzitter wijlen dr. F. van Gheel Gildemeester te 's Gravenhage, secretaris dr. H. W. van der Vaart Smit, thans te Zwijndrecht, penningmeester prof. dr. J. W. Pont te Bussum, bestuurleden prof. Dr. F. M. Th. Böhl en ds. C. Koenekoop, welke vereeniging provinciale en locale afdeelingen had (heeft). Een bedrag van f 11000.— werd toen voor hulpactie in Oostenrijk besteed. Deze vereeniging vergaderde in langen tijd niet. In haar naam verscheen indertijd ook een boekje «Het Evangelie in Oostenrijk» van de hand van den secretaris, uitgegeven bij de firma D. A. Daamen te 's Gravenhage.

N. B. Al heeft Heinzelmann zich daarna nog wel eens gunstiger over den toestand uitgelaten, we zien niet, dat hij de geschiedenis van den sabel-rinkelenden gendarm heeft herroepen. Red.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen