Een merkwaardig gedicht uit de Hervormingstijd

Ik keer mij vrijwillig af

van Luther, de bekende leraar.

Ja, ik verlaat in alle vorm

Luther en zijn hervorming.

Ik zal altijd bestrijden

Luther en zijn geschriften.

Het is hoognodig, dat ik uitroei

Luther en zijn leer.

God bestemt voor de hel

de kinderen van Luther.

Van de Paus en zijn rijk

wil ik mij geheel laten vervullen.

De ruis en haar orde

hebben alle heerschappij over mij.

De vlammen van het vagevuur

bereiden mij voor op de heerlijkheid.

De Paus en zijn hof

wil ik van harte liefhebben.

Rome en zijn aanhangers

komen altijd in de hemel.

In de omgeving van Le Havre aan de kust van Noord-Frankrijk werd een aantal jaren geleden een manuscript uit de tijd van de Kerkhervorming gevonden, dat een „fop"-gedicht bevat. In vroeger tijden waren dergelijke gedichten zeer geliefd. Door een andere schikking van de coupletten en versregels komt een heel andere of zelfs tegenovergestelde betekenis voor de dag.

Bij de Protestanten in Frankrijk, die in de tijd van de Kerkhervorming onder hevige vervolging te lijden hadden, ontwikkelde zich het godsdienstige „fop"-gedicht. Ieder wilde toentertijd graag reformatorische geschriften bezitten. Bij de huiszoekingen liep men echter gevaar, als er iets verdachts in huis was. Daarom kwam men op de gedachte, de teksten in „fop"- vorm te schrijven. Bij het „fop"-gedicht, dat in de omgeving van Le Havre werd ontdelft, waren de beide coupletten evenals hierboven onder elkaar geschreven en in deze vorm volkomen onverdacht. Ook de roomse politie-organen konden hierop niets aan te merken hebben. Zodra men echter de beide coupletten naast elkaar plaatste — zoals hieronder is gedaan — kwam, doorgaans van links naar rechts gelezen, de tegenovergestelde betekenis voor de dag:

Ik keer mij vrijwillig af van de Paus en zijn rijk.

Van Luther, de bekende leraar, wil ik mij geheel laten vervullen.

Ja, ik verlaat in alle vorm de mis en haar orde.

Luther en zijn hervorming hehhen alle heerschappij over mij.

Ik zal altijd bestrijden de vlammen van het vagvuur.

Luther en zijn geschriften bereiden mij voor op de heerlijkheid.

Het is hoognodig, dat ik uitroei de Paus en zijn hof.

Luther en zijn leer wil ik van harte liefhebhen.

God bestemt voor de hel Rom,e en zijn aanhangers.

De kinderen van Luther komen altijd in de hemel.

Bovenstaand artikel publiceerde ik in het oktobernummer van,,Protestants Nederland". Zonder enige pretentie door mij geschreven, kreeg deze kleine bijdrage een interessant vervolg. Het stukje werd namelijk door drs. N. Scheps overgenomen in „Kerknieuws" van 2 november 1.1. Een reactie hierop van de hand van ds. W. de Graaf, emeritus-predikant te Zaltbommel, verscheen in ,,Kerknieuws" van 16 november 1.1.; ik mag wel zeggen: tot mijn grote verrassing, waarin ik nu de lezers van ons „Kerkblaadje" heel graag wil laten delen. Hieronder volgt de reactie van mijn mede-emeritus:

Met belangstelling las ik in „Kerknieuws" van 2 nov. 1979 het „merkwaardig gedicht", dat door ds. D. van Heyst werd vertaald en meegedeeld, en dat door u werd overgenomen uit „Protestants Nederland".

Dit gedicht is ook te vinden in het tweede deel van „Calvijns beginsel voor de zang in de Eredienst", van ds. H. Hasper, dat door mij voor de druk werd bewerkt. Het komt voor op blz. 130 en 131, zowel in de oorspronkelijke Franse tekst als in een vertaling van ds. Hasper.

J'abjure de bon Coeur

Luther, ce grand docteur.

Oui, i'abandonne en forme

Luther et sa réforme.

Je combattrai toujours

Luther et ses discours.

Il faut que j'extermine.

Luther et sa doctrine.

Dieu destine a l'enfer

les enfants de Luther.

Le pape et son empire

est Vobjet qui m'attire,

et la messe et sa loi

sont tout pouvoir sur moi.

Les feux du purgatoire

me préparent la gloire, et le pape et sa cour

et le pape et sa cour

est mon plus grand amour.

Rome et ceux qui la suivent

au ciel toujours arrivent.

Hasper voegt hieraan toe: „Dit liedje was niet anders dan een grapje van een humoristische Hugenoot. Wie het tweede gedeelte naast

J?c zweer van harte af

èn Luther én zijn staf.

Ik zal voortaan verzaken

wat Luthers vrienden spraken.

'k Bestrijd ook evenzeer

de kern van Luthers leer.

't Is nodig af te breken

wat Luther ons kwam preken. God laat ter helle gaan

God laat ter helle gaan

wie volgt een Lutheraan.

Den paus en 't rijk van Rovfien

heb ik nu aangenomen,

de mis en wat zij leert

wordt door mij hoog i)ereerd,

het vagevuur, zijn lijden, zal troost en rust bereiden.

zal troost en rust bereiden.

Het ganse Roomse hof

verdient slechts eer en lof. Een ieder kind van Romen

Een ieder kind van Romen zal in den hemel komen.

zal in den hemel komen.

het eerste legt en dan doorleest, zal bespeuren, dat de 10 Alexandrijnen geen afzwering van Luther, maar van Rome bevatten".

J'abjure de hon Coeur le pape et son empire.

Luther, ce grand docteur, est Vobjet qui m'attire.

Oui, j' ahandonne en forme et la m,esse et sa loi.

Luther et sa réforme sont tout pouvoir sur moi.

Je combattrai toujours les feux du purgatoire.

Luther et ses discours me préparent la gloire.

Il faut que j'extermine et le pape et sa cour.

Luther et sa doctrine est mon plus grand amour.

Dieu destine a l'enfer Rome et ceux qui la sui- Ivent. Les enfants de Luther au ciel toujours arrivent.

Les enfants de Luther au ciel toujours arrivent.

Ik zweer van harte af den paus en 't rijk van IRomen,

èn Luther èn zijn staf heb ik nu aangenomen.

Ik zal voortaan verzaken de mis en wat zij leert;

wat Luthers vrienden spraken wordt door mij \_hoog vereerd,

'k Bestrijd ook evenzeer hetvagevuur, zijn lijden;

de kern van Luthers leer zal troost en rust be- Vreiden.

't Is nodig af te breken het ganse Roomse hof;

wat Luther ons kwam preken verdient slechts Veer en lof.

God laat ter helle gaan een ieder kind van Roimen.

Wie volgt een Lutheraan zal in den hemel komen.

Niet alles wat hier wordt beweerd kunnen we als waarheid aanvaarden, maar het „merkwaardig gedicht" is wel een literair kunststukje.

Tot zover ds. De Graaf.

Of dit gedicht „niet anders was dan een grapje van een humoristische Hugenoot", zoals ds. Hasper beweert, meen ik te moeten betwijfelen. Het stamt uit de tijd, waarin de hervormingsgezinden aan hevige vervolgingen van de kant van de roomse overheid waren blootgesteld, en is dus uit grote nood geboren.

Uit de reactie van ds. De Graaf op mijn bijdrage in „Protestants Nederland", waarvoor ik hem heel dankbaar ben, blijkt duidelijk, dat ds. Hasper tijdens zijn leven méér dichterlijk talent bezat dan waarover ik beschik. Mijn lezers moeten genoegen nemen met eenvoudig proza!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen