De actualiteit van de Dordtse Leerregels in zowel prediking als pastoraat (2)

Een actuele stem

Dr. W.J. Ouweneel zegt in het Reformatorisch Dagblad (van 17 november 2018) het volgende in antwoord op de vraag: ‘Het ging [op die synode] toch om zaken van eeuwigheidsbelang, namelijk het genadekarakter van het heil?’ Ouweneel zegt dan: ‘Dat geloof ik helemaal niet. Ik heb de Remonstrantie nog eens grondig bestudeerd. En dan lees ik, kort samengevat: Je moet je bekeren, maar áls je bekeerd wordt, dan kan dat alleen door het werk van de Heilige Geest. Mijn ogen vielen uit mijn kassen toen ik het las. De remonstranten waren dus gereformeerd! Het enige punt waar je hen op zou kunnen aanvallen, is dat wat we tegenwoordig algemene verzoening noemen…’ Ouweneel zegt verder in antwoord op de vraag: ‘Waar ligt dan de knoop?’: ‘Die ligt bij de soevereiniteit van God. De contraremonstranten stelden dat de soevereiniteit van God impliceert dat de mens geen enkele bijdrage aan zijn heil heeft. En dat is niet zo’ [sic!]. God heeft op soevereine wijze besloten de mens te betrekken in het proces. Hier komt de oude spanning tussen de Goddelijke soevereiniteit en de menselijke verantwoordelijkheid om de hoek kijken. Dat die tegenstrijdig zouden zijn, zoals men in die tijd dacht, is simpel een denkfout.

Is Dordt een denkfout?

De Dordtse vaderen leden dus aan een denkfout. Ik lijd ook aan die denkfout. Mijns inziens is er nog veel meer aan de hand. Het gaat niet om een verschil in dénken, maar om een wezenlijk verschil in het geloof in de soevereiniteit van God en in het gezag van de Heilige Schrift! In de ogen van Ouweneel ‘hebben de Dordtse vaderen toch een soort van compromis bereikt, ook al hebben ze de remonstranten eruit gegooid. Zo spreken zij terughoudend over een eenzijdige soevereiniteit van God en meer in de zijlijn over het eeuwig besluit van de verwerping. Alsof dat er eigenlijk met tegenzin in moest.’ Hij zegt dat het standpunt van Gomarus, die volhield dat de soevereiniteit van God elke inbreng van de mens uitsluit, een fout standpunt is. Hij noemt het zelfs het tegendeel van de Schrift. In dezelfde krant zegt doctor W.H.Th. Moehn, hoogleraar namens de Gereformeerde Bond binnen de Protestantse Kerk in Nederland: ‘Arminius had het ook steeds over genade. Dat was voor hem een onopgeefbare kernovertuiging.’ Maar dan is het punt toch: ‘De genade is bij de Remonstranten te weerstaan’, zo zegt professor doctor W. van Vlastuin terecht.

Tenslotte zegt Ouweneel dan in dit verband: ‘Ik ben zelf evangelisch, maar ik vind zowel de Remonstrantie als de Dordtse Leerregels heel mooi. En als er nog heethoofden over deze zaken willen vechten, moeten we ze maar met de koppen tegen elkaar slaan. Mijn voorstel is: We accepteren beide geloofsdocumenten met wat mij betreft een vermelding van een voetnootje over de algemene verzoening en daarna omhelzen we elkaar. En laten we vooral verder gaan. Het gaat nu om de kern van het Evangelie in deze tijd.’ Zo wordt de aanval op de Dordtse Leerregels dan via het Reformatorisch Dagblad onder onze aandacht gebracht.

Dordt en de onveranderde Augsburgse Confessie

In de recente geschiedenis van onze kerk spelen de Dordtse Leerregels ook een grote rol. Bij de vorming van de Protestantse Kerk in Nederland heeft de Onveranderde Augsburgse Confessie als document een officiële plaats gekregen in de kerkorde van de PKN. In artikel XII van dat geschrift staat letterlijk: ‘Vervloekt (!) worden de Anabaptisten die ontkennen dat degenen die eenmaal gerechtvaardigd zijn de Heilige Geest kunnen verliezen’. Deze leer uit de Augsburgse Confessie is lijnrecht in tegenspraak met hetgeen ons geleerd wordt in hoofdstuk V van de Dordtse Leerregels. In feite plaatsen de grondleggende artikelen van de kerkorde van de PKN waarheid en leugen op gelijke hoogte naast elkaar. Diametrale waarheden zijn beide éven waar. In de plurale kerk hebben innerlijk tegenstrijdige belijdenisgeschriften evenveel waarde, naar het schijnt. De ene belijdenis zegt dat het geloof onverliesbaar is, het andere belijdende geschrift beweert exact hetzelfde wat de remonstranten beweren, namelijk dat men het geloof eerst echt kan bezitten en het daarna toch weer kan verliezen. De Protestantse Kerk in Nederland is, anders dan de Roomse Kerk die één leer heeft, feitelijk een onkerk, een platform van meningen waarin voor elk wat wils is te vinden.

Dordt en de Leuenberger Konkordie

De kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland (de PKN) erkent vervolgens de betekenis van de Leuenberger Konkordie (LK). Deze erkenning houdt een breuk in met alle Nederlandse kerken met een gereformeerde grondslag. Ons bezwaar richt zich op hetgeen dit geschrift leert. Wij denken met name aan hetgeen zij stelt inzake de erkenning van de moderne Schriftkritiek. In het bijzonder denk ik aan de daaruit voortvloeiende distantie ten aanzien van wat men noemt de beslissingen der vaderen in [bij voorbeeld] de leer der uitverkiezing. Ik lees in artikel III,25 van de Leuenberger Konkordie zwart op wit: ‘Het getuigenis der Schrift aangaande Christus maakt het ons onmogelijk een eeuwig raadsbesluit Gods tot uiteindelijke verwerping van bepaalde personen of van een volk te aanvaarden’. Hier is regelrechte strijdigheid met de huidige belijdenis onzer kerk! Onze vaderen kwamen op grond van het gereformeerde Schriftverstaan overeenkomstig de artikelen 2 tot en met 7 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis tot de tegenovergestelde conclusie. In Dordtse Leerregels I,6 spreken zij eerbiedig van ‘die diepe, barmhartige en evenzeer rechtvaardige onderscheiding der mensen, zijnde in evengelijke staat des verderfs of het besluit van verkiezing en verwerping’. Ik kan onmogelijk anders concluderen dan dat de Protestantse Kerk officieel de belijdenis van Dordt relativeert. De werkgroep Kerkorde van de drie synoden die in het kerkelijke eenwordingsproces van 2004 betrokken waren, schreef dan ook eerlijk in de toelichting op artikel I,5 van de Kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland: ‘Dat de Leuenberger Konkordie wordt vermeld, geeft aan dat in de kerk (lees: in de PKN) de Dordtse Leerregels niet gelden als de enige adequate vertolking van Gods verkiezend handelen, ook al worden zij door belangrijke groepen in de kerk wel als zodanig beschouwd. Overigens is dit niet het enige geschilpunt, dat in de Konkordie ter sprake komt.’

Eens met Dordt

Er is gelukkig ook een andere kant. In de tijd, waarin het vierhonderdjarige bestaan van de Dordtse Leerregels allerwegen is belicht, moet enerzijds met droefheid worden vastgesteld dat Dordt momenteel door menigeen wordt gerelativeerd. Er gaan zelfs stemmen op die roepen dat het de hoogste tijd is om als kerk verontschuldigingen aan te bieden aan de remonstranten. Er zou te hard met hen zijn gehandeld. Anderzijds zijn er ook die beseffen dat de Dordtse Leerregels een adequate vertolking en een puur Schriftuurlijke verwoording zijn van de leer van de Heilige Schrift. Er is in onze tijd bepaald niet minder aanleiding om Dordt te onderschrijven. Er zijn nog genoeg hele en halve Remonstranten te vinden, helaas niet alleen buiten onze kerk. Doctor C.A. van der Sluijs schrijft terecht: ‘Er wordt gezegd dat de Remonstranten van nu niet meer dezelfde zijn als de Remonstranten van toen. Dit zal waar zijn. Ze zijn nog vrijzinniger geworden. Maar het probleem is dat de Remonstranten van toen zich nu bevinden onder de gereformeerden van vandaag. De vijand is binnen de poorten!’

Harskamp, ds. A. Vlietstra

Lezing, gehouden op de Toogdag van de Hersteld Hervormde Mannenbond in het kerkgebouw van de HHG te Lunteren op zaterdag 19 oktober 2019

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen