Speuren naar helden

De poort naar het huis van Tweede-Kamerlid Bisschop gaat open en Niels loopt de tuin in. Via de achterdeur stapt hij het huis binnen, waar meneer Bisschop en zijn vrouw hem hartelijk welkom heten. In de deftige kamer krijgt Niels een glas appelsap en chocolaatjes. Alles is klaar om te beginnen aan het eerste gesprek over helden. In totaal gaat Niels bij drie Veenendalers op bezoek.

De eerste, meneer Bisschop, zit voor de SGP in de Tweede Kamer. Niels valt direct maar met de deur in huis. „Kunt u zich voorstellen dat mensen u een held vinden?” Meneer Bisschop moet hartelijk lachen. „Dat heb ik eigenlijk nog nooit bedacht. Je begint met een goede vraag.”

Lef

Meneer Bisschop denkt even na. „Als je als Kamerlid de Bijbelse boodschap wilt uitdragen, weet je dat je op een enorme weerstand stuit. Je moet een stap naar voren durven zetten als het er op aan komt. Als je dat niet kunt, moet je geen Kamerlid willen zijn.” Hij zwijgt even. „Maar ben je dan een held? Ik doe gewoon mijn werk.” Niels knikt. „Maar gebeurt het weleens dat iemand in uw werk een heldendaad verricht?” Meneer Bisschop knikt. „Het is anders wat mijn collega Van der Staaij soms doet. Hij neemt deel aan praatprogramma’s waarbij gasten zitten van wie je bij voorbaat weet dat ze je belachelijk gaan maken. Het getuigt van lef om dat te doen. Hij kan ook denken: Ik krijg zoveel over me heen, ik doe dat maar niet. Het hoort bij zijn werk, maar er is wel moed voor nodig.”

Joden

„Wanneer is iemand dan een held?” vraagt Niels.

„Als iemand meer doet dan de plicht voorschrijft”, antwoordt meneer Bisschop. „Mensen die in de Tweede Wereldoorlog Joden verborgen hielden met gevaar voor eigen leven. Een dominee die vanaf de kansel bleef waarschuwen tegen het Duitse regime. Hij nam zijn verantwoordelijkheid en deed wat de Heere van hem vroeg. Dat zijn heldendaden.” Vanuit de geschiedenis noemt meneer Bisschop twee voorbeelden van helden. „Michiel de Ruyter werd gevraagd om met een vloot naar de Middellandse Zee te gaan. Hij was op dat moment niet in functie als admiraal. Toch zei hij: „Mensen, ik zie er niets in, maar als jullie willen, zal ik gaan. In Gods kracht.”

Een ander voorbeeld is Florence Nightingale. Zij was de eerste persoon die zich inzette voor hulp aan gewonde soldaten, terwijl haar omgeving daar niets in zag. Haar familie vond het maar vreemd wat ze wilde, maar toch ging ze door; ze ging verder dan wat er van haar werd gevraagd.”

Niels heeft nog een laatste vraag. „Wat staat er in de Bijbel over helden?” Daar heeft meneer Bisschop direct een antwoord op. „Helden in de Bijbel deden hun daden in vertrouwen op God. „Denk aan David...”

„…bij Goliath bijvoorbeeld”, maakt Niels zijn zin af. Meneer Bisschop knikt. „Hij was moedig, niet omdat mensen dat van hem vroegen, maar omdat God het van hem vroeg.” Niels heeft nog geen slok gedronken als het gesprek klaar is. Hij drinkt zijn appelsap op, eet een chocolaatje en neemt afscheid. Meneer Van Dort, die een paar straten verder woont, wacht hem op.

Uniform

In uniform opent meneer Van Dort de deur. Hij werkt als militair en is uitgezonden geweest naar het Afrikaanse land Mali. Niels stapt binnen en al snel zijn hij en meneer Van Dort in gesprek.

„Wat is voor u een held?” vraagt Niels. „Iemand die iets bijzonders doet in een bijzondere situatie”, antwoordt meneer Van Dort. „Omdat ik bij de technische dienst op de achtergrond werkte, zie ik mezelf niet als held. Maar ik heb wel gezien dat andere militairen een heldendaad verrichtten.

Voorbeelden van helden in het leger vind ik bijvoorbeeld majoor Kroon en overste Tuinman. Zij hebben heel dappere dingen gedaan waarbij ze bereid waren zichzelf op te offeren om anderen te redden. Ze hebben daar de Militaire Willemsorde voor gekregen. Dat is de hoogste dapperheidsonderscheiding die Nederland kent.”

Opoffering

Ook meneer Van Dort vertelt wat er in de Bijbel staat over helden. „In de Bijbel staat 121 keer het woord ”held”. Dan gaat het vaak over helden in de oorlog, bijvoorbeeld over een ”strijdbare held”. „Ik denk dat het woord in de Bijbelse tijd veel dieper was dan wat het nu bij ons betekent. Eigenlijk was de Heere Jezus ook een held. Hij offerde Zichzelf op voor anderen, terwijl Hij dat niet hoefde te doen.”

Angst

Meneer Van Dort heeft ook op een heel andere manier te maken met helden. „Soms maken militairen heftige dingen mee. Zo heftig, dat ze daar grote angsten en nachtmerries door krijgen. Bijvoorbeeld doordat iemand van dichtbij heeft meegemaakt dat andere soldaten omkwamen. Deze grote angst noemen we een posttraumatische stressstoornis. Mensen die dit hebben, voelen zich allesbehalve dapper. Omdat deze mensen heel moeilijk te helpen zijn, hebben we, samen met een universiteit, iets nieuws opgezet: het programma Horse Power. Door mensen met paarden te laten werken, kunnen ze hun angsten soms overwinnen, want paarden voelen meer aan dan mensen. De veteranen komen tot rust door het borstelen, knuffelen en paardrijden. Het is prachtig om te zien dat mensen hun angsten overwinnen, maar het is wel hard werken. Deze mensen vind ik helden. Want wie zichzelf overwint, is sterker dan wie een stad inneemt, zegt de Bijbel.”

Oude kerk

Als laatste bezoekt Niels meneer Van den Heuvel, geschiedenisleraar op het Ichthuscollege in Veenendaal. Hij heeft Niels uitgenodigd in de Oude Kerk op het Marktplein. Onder pianomuziek komt Niels met meneer Van den Heuvel de kerk binnen en samen nemen ze plaats in de kerkbanken. Meneer Van den Heuvel draait de rollen om. „Niels, wat vind jij eigenlijk een held?” Niels weet het antwoord wel. „Iemand die mensen helpt, die anderen redt. Zoals Frits de Zwerver bijvoorbeeld.” Meneer Van den Heuvel veert direct op. „Die is hier ook geweest, wist je dat?” Frits de Zwerver is de bijnaam van dominee Frits Slomp, een verzetsheld uit de Tweede Wereldoorlog. „Hij preekte hier in Veenendaalse Brugkerk onder een andere naam en is toen bijna gearresteerd. Na de kerkdienst zei iemand in de kerkenraadskamer tegen hem: „Ha, daar heb je warempel Frits de Zwerver!” Hij smeerde hem toen direct.”

Zendeling

Maar voor Frits de Zwerver is Niels vandaag niet gekomen. Meneer Van den Heuvel wil Niels een ander verhaal vertellen en dat begint hier in de Oude Kerk.

„Zie je daar die preekstoel? Meer dan honderd jaar geleden, in 1913, werd in deze kerk de eerste zendeling uitgezonden voor de Gereformeerde Zendingsbond. Het ging om dominee Van de Loosdrecht. Wel tweeëndertig predikanten legden hem de handen op, want het was een bijzonder moment.”

Meneer Van den Heuvel heeft oude foto’s en teksten meegenomen. Niels en hij lezen de woorden die dominee Van de Loosdrecht sprak over zijn bekering. „Mijn doel was echter mijzelf te handhaven voor de Heere, doch door Zijne genade leerde ik eigen werk en eigen deugd verliezen, en vond, Gode zij dank, vrede in Jezus Christus.” Het is even stil in de kerk. „Weet je wat het is, Niels?” zegt meneer Van den Heuvel. „Weet je wat een geloofsheld is? Iemand die inziet dat hij een lafaard is, een mislukkeling. Als je inziet dat de Heere Jezus alles heeft gedaan, dan kan de Heere je gebruiken.”

Gevaar

Meneer Van den Heuvel vertelt over de lange reis naar Indonesië. Samen met zijn vrouw kwam dominee Van de Loosdrecht aan in Torajaland op Sulawesi. Via een gevaarlijke bergtocht, langs diepe ravijnen en door brede rivieren arriveerde hij op de plaats waar hij zijn moest. „Over helden gesproken!”, verzucht meneer Van den Heuvel.

Een aantal jaar werkte dominee Van de Loosdrecht als zendeling. Hij zette een schooltje op en begon voor de mensen op het eiland te preken. En toen? Meneer Van den Heuvel houdt Niels een blad voor.

Niels leest: „Met diepen weemoed zijn wij vervuld. Onze ziel is bedroefd, want broeder Van de Loosdrecht is van ons heengegaan.” Niels kijkt meneer Van den Heuvel aan. „Een overlijdensbericht”, zegt hij. Meneer Van den Heuvel knikt. „Hij werd vermoord na maar een paar jaar werken. Wat denk je nu? Is dit het nou? Hij heeft een handje vol mensen gedoopt en nog maar zo weinig kunnen doen. Is dit nu een held?”

Niels haalt zijn schouders op.

Standbeeld

Meneer Van den Heuvel glimlacht. „Soms gaat het anders dan wij denken. Na zijn dood is de kerk op Sulawesi groot geworden. Er wonen nu een half miljoen christenen in Torajaland. Voor hen is dominee Van de Loosdrecht een held en ze hebben een standbeeld voor hem opgericht. Zelfs één van zijn moordenaars is jaren later tot bekering gekomen. Dominee Van de Loosdrecht had dat nooit gedacht.” Niels luistert aandachtig. Hij moet alles wat hij heeft gehoord, eerst even verwerken. Wat voor hem in ieder geval duidelijk is: een held kun je zijn op veel manieren.

Niels krijgt een rondleiding door de kerk. Al een paar keer heeft hij verlangend naar het orgel gekeken. „Mag ik er eens op spelen?”, vraagt hij hoopvol. Organist van Es knikt en even later klinkt psalm 116 door de kerk. Niels speelt een lied over de grote Held die iedereen nodig heeft: „Hij schenkt mij hulp, Hij redt mij keer op keer”.

Terugblik

Een paar dagen na de tocht door Veenendaal kijkt Niels terug op zijn bezoeken. „Ik vond het echt een superleuke dag. Ik heb veel geleerd over helden. Eigenlijk zijn er twee soorten. De held zoals ik eerst dacht, iemand die iets dappers doet. Maar het kan ook anders, als iemand zichzelf overwint of wanneer iemand iets doet dat door niemand wordt opgemerkt. De dag heeft veel indruk op mij gemaakt.”

Wat zijn helden?

Niels wil weten wat helden zijn en bezoekt drie inwoners van Veenendaal.

1. MENEER ROELOF BISSCHOP

Als Tweede-Kamerlid voor de SGP laat hij een christelijk geluid horen in de landelijke politiek.

2. MENEER EWOUT VAN DORT

Bij het begeleiden van soldaten die traumatische gebeurtenissen meemaakten, ziet hij helden die zichzelf overwinnen.

3. MENEER CONSTANT VAN DEN HEUVEL

Deze geschiedenisleraar weet veel van de geschiedenis van Veenendaal. Hij vertelt hoe zendeling Van de Loosdrecht veel zegen zou ontvangen op zijn werk in Indonesië.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen