Preken in het dorp van Kamperveen

Kamperveen, gelegen tussen de stad Kampen en de dorpen Oldebroek en Oosterwolde, bestaat uit drie buurtschappen: De Zande, Hogeweg en Zuideinde. De Hervormde kerk van Kamperveen staat omringd door weilanden in de buurtschap Hogeweg, aan de gelijknamige weg: Hogeweg.

Op 29 april 1906 werd kandidaat Zandt – lang, slank, blond en met grijsblauwe ogen die vaak in de verte keken – predikant van Kamperveen. Hij werd daar bevestigd door zijn vriend en studiegenoot ds. F.G. Hospers. Deze sprak toen over het woord van Paulus: ‘En Hij heeft tot mij gezegd: Mijn genade is u genoeg; want Mijn kracht wordt in zwakheid volbracht’ (2 Kor. 12:9a). In de intrededienst sprak ds. Zandt over Openbaring 20:12a: ‘En ik zag de doden, klein en groot, staande voor God; en de boeken werden geopend; en een ander boek werd geopend, dat des levens is.’

De profeet Haggaï

De kerk waarin ds. Zandt zijn intrede deed, dateerde uit 1719 (andere bronnen noemen het jaar 1748). Vanwege grote bouwvalligheid werd die kerk in 1961 samen met de pastorie gesloopt. Op vrijwel dezelfde plek verrees daarna de huidige kerk. Die werd in gebruik genomen door ds. J. Vroegindeweij, die toen in Kamperveen stond. Hij preekte bij die gelegenheid over Haggaï 2 vers 10: ‘De heerlijkheid van dit laatste huis zal groter worden dan van het eerste, zegt de HEERE der heirscharen; en in deze plaats zal Ik vrede geven, spreekt de HEERE der heirscharen.’

Links van het kerkgebouw staat ‘het predikantenhuis’ (uit 1970), rechts staat een kleine schooltje met de Bijbel, ‘De Zaaier’.

Ouderling J. Plender (70) steekt de sleutel in het slot van de kerkdeur. In de hal staat een eenzame kerkbank, meegekomen uit de oude kerk. Achter de hal bevindt zich de kerkenraadskamer. Aan een van de wanden hangen twee tekeningen van de oude kerk, een parmantig gebouw met een torentje midden op de daklijn. In de consistorie hangt ook een tegeltje van Delfts blauw met de huisregel van de gemeente: ‘Waar geloof is, daar is liefde’.

Onrust gestild

Kamperveen is altijd een echte kandidaatsgemeente geweest, vertelt Plender. ‘We hebben vaak proponenten gehad, die na enkele jaren weer verhuisden naar een grotere gemeente.’

Van 1903 tot 1906 was de gemeente vacant. In die drie jaar werd er tienmaal een proponent beroepen. Ze bedankten allemaal. Waarschijnlijk was verdeeldheid in de gemeente de oorzaak ervan.

Toen in 1906 ds. Zandt in Kamperveen kwam, lag er dus wel wat werk op hem te wachten. Plender: ‘Er was veel onrust in de gemeente. Er was nog maar één dienst per zondag. En er stonden ook nogal eens gezangen op het bord. Verontruste leden vonden dat ze zondags stenen voor brood kregen en gingen ergens anders kerken, zowel ter linkerzijde als ter rechterzijde. Velen gingen in die tijd zondags naar Noordeinde, dat onderdeel was van de gemeente in Oosterwolde. Maar ds. Zandt stelde in Kamperveen weer orde op zaken. Sommige gezinnen die vertrokken waren, kwamen weer terug. De middagdienst werd weer ingevoerd en gezangen werden steeds minder gezongen. Als de dominee voor de lieve vrede toch eens een gezang opgaf, zei hij er achteraan: “Een kleintje dan”. En meestal was het dan ook nog een versje van Van Lodenstein.’

Plender: ‘Onder ds. Zandt zat de kerk al gauw weer helemaal vol. In 1907 vroeg de kerkenraad zelfs aan de kerkvoogdij of er binnen het doophek extra stoelen mochten worden bijgeplaatst. Het moet voor de gemeente een goede tijd zijn geweest.’

In het boek Als een vogel uit een boom geschoten (over het leven en werk van ds. P. Zandt) schrijft de auteur H. Hille over de tijd van ds. Zandt in Kamperveen: ‘Vanaf het begin van zijn ambtsbediening gevoelde hij betrekking op het bevindelijk volk uit de gezelschappen. Hij zocht ze op en verkeerde in het midden van hen. Wederkerig gevoelde dat volk ook betrekking op ds. Zandt. Ze kwamen bij hem naar de kerk, stuurden hun kinderen bij hem op catechisatie en vonden met hun noden de weg naar de pastorie.’

In 1909 nam ds. Zandt een beroep aan naar Loon op Zand. Op 26 juni van dat jaar nam hij afscheid van Kamperveen. Hij sprak bij die gelegenheid over Numeri 6 vers 24 tot 26: ‘De HEERE zegene u en behoede u; de Heere doe Zijn aangezicht over u lichten en zij u genadig; de Heere verheffe Zijn aangezicht over u en geve u vrede.’

Stenen op een plankje

In de kerkzaal hangt de stilte van een doordeweekse dag. Bruine lopers bedekken de planken vloer. Ruim 230 mensen kunnen hier een plaats vinden. Aan de muur is de tekst ‘God is liefde’ aangebracht. Op de preekstoel ligt de oude kanselbijbel, opengeslagen bij ‘De Propheet Jesaia’. Links van de kansel hangt het predikantenbord, met ook de naam van ds. P. Zandt. Vóór hem stond de bekende ds. H.Th. Obbink hier, na hem kwam ds. K.J. van den Berg. Andere predikantsnamen zijn bij voorbeeld die van ds. J.C. Terlouw (de vader van de politicus Jan Terlouw), ds. H. Talsma en ds. J. Vroegindeweij.

Bij de uitgang hangt een bordje aan de muur met zes stenen op een plankje. Op die stenen staan zes namen. Ze zijn van gemeenteleden die kortgeleden de weg van alle vlees gingen. Bij elk nieuw sterfgeval wordt de oudste van de zes stenen vervangen door een nieuwe. De mens is maar een voorbijganger. En de tijd vliegt.

Gebruikte bronnen:

Geschiedenis van de Hervormde Gemeente te Kamperveen, ds. A. den Besten (Kampen, 1988).

Als een vogel uit een boom geschoten; leven en werk van ds. P. Zandt, H. Hille (Houten, 1997).

‘W. Woudwijk handelde in het begin van de twintigste eeuw in potten en pannen en trok er van ’s maandags tot zaterdags met zijn handelswaar op uit. Op een van zijn reizen kwam hij ook in Kamperveen bij ds. Zandt aan de deur. Nadat hij aangebeld had, deed mevrouw Zandt open en zei dat ze niets nodig had. Woudwijk antwoordde daarop: ‘Mevrouw, ik heb alles nodig, want ik ben God kwijt.’ Dat hoorde ds. Zandt in zijn studeerkamer. Hij riep naar zijn vrouw dat ze die man binnen moest laten en in zijn kamer brengen. De dominee wist wat het was om God kwijt te zijn. Woudwijk bleef de hele verdere dag bij ds. Zandt. Hij verkocht veel van zijn handelswaar, omdat ds. Zandt verschillende mensen liet halen. Het voornaamste was echter dat hun harten ineensmolten bij het spreken over de wegen die de Heere met hen wilde houden.’

Later werd Woudwijk, de handelaar in potten en pannen, predikant.

Uit: Als een vogel uit een boom geschoten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen