‘En langzaamaan, kindertjes’

Smaken verschillen, maar isoritmisch en gedragen psalmen zingen (dat is wat anders dan een versje zingen), dat mag best even tijd kosten. Er zijn van die gemeenten waar ze daar goed voor gaan zitten. Zeker als de organist in zijn tussenspel een toon omhoog gaat, bijvoorbeeld in Psalm 42 van F naar G, dan zetten ze zich schrap in de bank, doen ze de mond wagenwijd open en klimmen vervolgens vol overgave moeiteloos op naar een hoge e. Dan lopen de decibellen natuurlijk zomaar wat op, alsof de kerkmuren verwijd moeten worden. Soms rinkelen de glas-in-loodramen van zo veel volume.

Er zijn gemeenten waar ze gerust de pannen van het dak zingen. Het wordt dan een heel gedruis in ’s Heeren huis, zeker als Psalm 68 op het bord staat: ‘De Heer’ gaf rijke juichensstof, om Zijne wond’ren en Zijn lof, met hart en mond te melden.’ Dan zwelt ’t zomaar aan als de baren der zee. Of, als dominee opgeeft: ‘’k Zal zingen voor den Opperheer, ’k zal psalmen zingen tot Zijn eer’, och, dan lijkt de kerk wel te klein. Van zulk zingen, daar gaat een sprake vanuit. En ja, zo zingen, dat kost natuurlijk wel even tijd.

Dubbele ramen

A.J. Klei, wijlen de stukjesschrijver uit het dagblad Trouw, wist eens te schrijven dat de gereformeerden in het Zuid-Hollandse Oude en Nieuwe Wetering (iets ten noorden van Woubrugge) zó hard zongen dat hun kerk wel dubbele ramen moest hebben om de buren niet te hinderen.

In de Nieuwe Kerk in Katwijk aan Zee organiseren ze al jaren avonden met mannenzang. De grote kerkbak aan de Voorstraat zit dan echt mudjevol mannen en zelfs opvallend veel jongens. Als ze op zo’n avond met meer dan tweeduizend mannen de lofzang zingen, vaak ook nog eens met een bovenstem, dan klinkt dat als een stem van vele wateren. Dat kan zomaar een oceaan van klank worden.

Ds. B.H. Weegink bezocht ook eens zo’n avond in Katwijk en schreef toen in de Elisabethbode dat, als je wat zit te ‘verenkelen’ met je geloof, en als je stilletjes denkt dat het met de kerk een aflopende zaak is, dat je aan zulke massale avonden weleens behoefte hebt: ‘Tjonge, dat dit nog kan! Het is medicijn tegen de mismoedigheid van een Elia, die ook dacht dat hij alleen was overgebleven. Nee hoor, d’r ís nog wel wat in de breedte van het volk.’

Kamper Bovenkerk

Willem Hendrik Zwart, een half leven lang organist van de Bovenkerk in Kampen, bespeelde zijn orgel eens op een zaterdagmiddag, mei 1977. Het was een zendingsdienst. Ds. Tj. de Jong werd uitgezonden naar het zendingsveld in Rhodesië. In een interview zei Zwart: ‘Ik zal het nooit vergeten. Man, man, wat langzaam, ik wist niet wat me overkwam. Ze hadden me er voor gewaarschuwd. Het organiserende comité heeft me vooraf wel een keer of tien gebeld: ‘Meneer Zwart, wij zingen heel langzaam, hoor.’ Ik zei: ‘Meneer, dat komt in orde.’ Twee dagen later: ‘Meneer Zwart, wij zingen echt veel langzamer dan u denkt.’

Ik zei: ‘Meneer, dat komt allemaal dik voor mekaar.’ Drie dagen later: ‘Meneer Zwart, zo langzaam als wij zingen, heeft u nog nooit gehoord.’ En het wás ook langzaam, die zaterdagmiddag, maar er werd wel gezongen. Zo’n Bovenkerk zongen ze mudvol, uit volle borst, uit beleving.’

Langzaamaan

In de Vrije Oud Gereformeerde Gemeente te Oldebroek ging in de beginjaren vijftig van de vorige eeuw eens ds. E. du Marchie van Voorthuysen voor. Hij gaf Psalm 4 vers 1 op: ‘Wil mij, wanneer ik roep, verhoren, o God, Die mijne rechtszaak redt.’ Maar voordat de organist aan z’n voorspel kon beginnen, zei de predikant: ‘En langzaamaan kindertjes. In Puttershoek zingen ze zo langzaam, daar zou een mens onder bekeerd kunnen worden.’

Vervolgens gaf hij het voorbeeld door zelf maar met luide stem in te zetten. De organist kon niet anders doen dan gehoorzaam volgen.

De Hervormd-gereformeerde dr. A. van Brummelen preekte eens in een gemeente waar ze voor het psalmen zingen uitgebreid de tijd namen. Hij schreef later in het blad De Hervormde vrouw: ‘De kerkeraad kwam in ganzenpas binnen. De dominee kwam op stoel, gaf de psalm op. En toen begon het… Krachtig zette het orgel in, in langzaam tempo en toen volgde de gemeente in machtige zanggalm.’

Ze zongen daar geen ritmische zangwijze, schreef ds. Van Brummelen, ‘maar op de manier als van een zeilschip dat met volle zeilen de haven verlaat. Het geluid kwam van verre, het geluid steeg hoger en hoger, totdat het dakgebinte één en al muziek was. Het was alsof de bazuinblazende beelden op het orgel meededen.’

Ds. Van Brummelen wist natuurlijk ook wel dat muziekcritici op zulk zingen veel aanmerkingen zouden maken: Veel te langzaam, veel te massaal, allemaal zware woorden op zwaarmoedige melodieën, en wat al niet meer. Van Brummelen schreef: ‘Het kon mij niet schelen.’

Meer psalmen zingen

We zouden minder moeten praten, minder moeten redetwisten, minder moeten kibbelen over theologische punten en komma’s, en meer psalmen zingen: ‘En mijn hart, wat mij moog’ treffen, tot de God mijns levens heffen.’ Daar gaat de duivel zelf voor op de loop, wist Luther al.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen