Loopbaanontwikkeling totdat je erbij neervalt?

Vandaag de dag zijn er talloze mogelijkheden voor loopbaanontwikkeling. Voor sommigen komt loopbaanontwikkeling voort uit noodzaak: om beter aan te sluiten bij de vraag op de arbeidsmarkt. Voor anderen lijkt loopbaanontwikkeling – met voldoende passend werk – geen einde te kennen. ‘Het in jezelf investeren heeft met de tijdsgeest te maken; je vindt het terug in de hele samenleving’, vertelt Nico van der Voet, studentenpastor en docent pastoraat en ethiek aan de CHE. ‘Er is een permanente druk om voor de eerste prijs te moeten willen gaan.’

Wat is voor een christen de plek van loopbaanontwikkeling? En hoe kun je streven naar persoonlijke ontwikkeling zonder dat zelfverwerkelijking je alles wordt?

De plek van loopbaanontwikkeling

‘Soms is werk saai of niet leuk’, zegt Jannie van der Mark. Dat beseffen is belangrijk. Je werk is niet altijd voor de 100 procent leuk. Als je voor 70 procent van je werktijd het naar je zin hebt, mag je blij zijn. Er zijn altijd taken of bezigheden waar we tegen opzien. In haar dagelijkse werk bij RMU coacht Jannie mensen van jong tot oud met loopbaanvragen. ‘Het volmaakte geluk vind je ook niet in werk; er is altijd een stuk gebrokenheid in deze wereld.’

Nico ziet dat veel jongeren de lat hoog leggen. Ze verwachten direct een leuke baan na de studie en gaan steeds meer voor de uitdaging. ‘Ik roep tijdens de studie HBO theologie dat deze studenten als pastors heel hard nodig zijn in de ouderenzorg, maar dat vinden ze niet uitdagend genoeg. De meesten – maar niet allemaal - willen iets met jeugd doen of iets in buitenland.’

Werk in Gods verhaal

Werk hoort bij Gods verhaal met de mens. Alles wat God schiep was goed. In de tuin van Eden genoten Adam en Eva van al het goede, in die tuin werkten ze ook. Het was pas na de val van de mens dat werk moeizaam werd.

Hoe moet er dan vandaag de dag over werk worden gedacht vanuit een christelijk wereldbeeld? Kort gezegd: ons werk is een middel waardoor we God dienen en onze medemens liefhebben. Ons individuele werk is bedoeld tot zegen van de mensen die Hij geschapen heeft.

Werk voor God en onze medemens kan vele vormen aannemen. De automonteur die zijn werk goed doet, maakt vele mensen blij met het gemak van een goedlopende auto. Of denk aan de leidinggevende die juist het grote overzicht bewaart, zodat anderen zich kunnen richten op hun eigen werk.

Is zelfverwerkelijking je alles?

Toch kan eigenbelang de boventoon voeren in je carrièrekeuzes. En als je overtuigd bent dat dit aardse leven alles is dat er is, is enige gejaagdheid op carrièregebied beter te begrijpen. Zelfverwerkelijking kan gemakkelijk je alles worden. Wat je wel of niet bereikt, beïnvloedt je gevoel van zelfwaarde. En het is mens-eigen om te veel vertrouwen te stellen op gedachten en gevoelens over wat we van onszelf vinden. De Bijbel roept op om je te laten drijven door een hoger doel dan zelfgerichtheid.

‘Als christen moet je niet iemand willen worden, maar iemand willen zijn’, legt Nico uit. ‘Iemand willen worden maakt je vaak zo onrustig. In plaats van te denken ‘ik wil directeur worden’, kun je bij jezelf ook beweging creëren vanuit de wens om van betekenis te zijn. In plaats van te denken ‘Ik wil directeur worden’ kun je beter vanuit rust en tevredenheid nadenken over hoe je op de plek die je nu hebt van betekenis kunt zijn. Het kan, uiteraard, dat je van daaruit perspectief ziet om iets anders te gaan doen. Misschien kun je een carrièrestap maken. Maar doe eerst het werk dat je hebt zo goed mogelijk. Wees tevreden als dat lukt.’

Reële belemmeringen

Soms zijn er reële belemmeringen op je carrièrepad. Je hebt niet de nodige skills of ervaring. Werk is schaars of het is financieel krap. Werk lijkt niets meer dan een transactie. Jij geeft je tijd en energie in ruil voor een salaris. Het lijkt dan alsof je het enthousiasme voor een beter passende (droom)baan moet laten gaan en dat je beperkt bent in de mogelijkheden.

Jannie spreekt veel mensen die wel willen werken, maar door ziekte of vermoeidheid dat beperkt kunnen. ‘Ze denken: “ik schiet tekort”. Als christen mag je biddend je weg gaan en je talenten geven. Maar loop niet vast in de gedachte dat jij het moet maken. Als christen mag je biddend je weg gaan en je talenten geven.

‘Sommige mensen stimuleer je, sommige mensen moet je een zetje geven om doelen te stellen en kansen stap voor stap aan te pakken, als coach probeer ik daar eerlijk in te zijn. Maar niet alles is van jezelf te verwachten. Tegenwoordig hoor je vaak: Sta in je kracht! Er wordt dan een sterk gevoel van zelfmaakbaarheid aangesproken’, vertelt Jannie.

Je serieus inzetten voor je werk en hard werken is iets prijzenswaardigs, daar mag je best trots op zijn. Maar het is een hardnekkige mythe dat als je maar hard genoeg werkt, of graag genoeg wilt, je altijd persoonlijk succes zult ervaren. Die mythe doet een groot tekort aan alle mensen die jarenlang trouw hun werk doen zonder een bepaalde vorm van succes te ervaren of hoger op de maatschappelijke ladder te komen.

Stop met vergelijken

‘Wij hebben de neiging om alle mensen over één kam te scheren. Alsof ze allemaal ambitieus zijn. Dat is niet zo. Als iemand op zijn veertigste zegt zo gelukkig te zijn met zijn werk dat hij of zij het altijd wil blijven doen, noemen ze dat tegenwoordig ‘stilstaan’, vertelt Nico.

‘Sommige mensen kunnen meer dan anderen; maak je eigen keuzes en neem je eigen verantwoordelijkheden. Dit begint vaak dichtbij huis. Op een begrafenis loven kinderen hun ouders niet voor hun carrière, maar voor hun liefde, en de tijd die ze samen met hen met hen aan de ontbijttafel hebben besteed.’

‘Ik heb vrienden die het ver hebben geschopt op de carrièreladder. Ze hebben een hoog inkomen, als ik dat vergelijk. Maar van een afstand weet je niet altijd welk prijskaartje hangt aan hun keuzes. Je weet niet wat voor betekenis ze hebben gehad voor anderen in hun kerk of in hun privéleven.’

Succes is zeker niet de vijand, maar de omgang ermee vraagt de nodige waakzaamheid. Succes kan makkelijk je hele persoon beheersen, terwijl vanuit een christelijk perspectief succesvol werk uiteindelijk niet om jou draait, maar om iets groters dan jezelf: het dienen van God en liefhebben van je naaste.

Het is dus belangrijk om loopbaanontwikkeling om de juiste redenen na te streven. Als je van betekenis wilt zijn op een bepaalde plek, dan kan de verdere ontwikkeling van je talenten nuttig zijn en een waardig doel hebben. Maar hoe ziet je loopbaanontwikkeling er dan praktisch uit?

Geef persoonlijke ontwikkeling de tijd

‘Soms heeft loopbaanontwikkeling de tijd nodig’, zegt Jannie. ‘Krommingen op je weg zijn niet altijd verkeerd, maar niet makkelijk. Geef jezelf tijd in het ontwikkelen van wat nodig is voor passend werk. Van een praktisch ingestelde bouwvakker met versleten knieën kun je niet zomaar verwachten dat hij administratief werk kan doen. Het werk moet wel enigszins bij je passen.’

Jannie ziet mensen die hun werkleven op verschillende manieren inrichten. Sommige mensen hebben een pittige parttime baan en daarnaast een parttime baan die minder van hun vergt, zodat er meer balans voor hun ontstaat. Het komt ook voor dat iemand brood op de plank moet hebben en daarvoor het acceptabel vind om minder leuk werk te doen, maar dat weer combineert door bewust extra tijd te plannen voor schilderen of muziek, waar vaak moeilijk een betaalde baan in te verkrijgen is. ‘Een bepaalde nuchterheid rondom werk is op z’n plek.’

Realistische doelen

Nico benadrukt ook het belang van het stellen van realistische doelen. ‘Als ik zeg dat ik premier van Nederland wil worden, dan is dat onrealistisch. Doelen moeten dichtbij zijn: ze moeten op dit moment mogelijk zijn voor jou. Doe dit niet in vergelijking met anderen. Het gevoel van falen ontstaat wanneer je vergelijkt met anderen mensen, of met de mening van de massa.’

‘Veel mensen dromen ervan: opwerken vanuit de laagste positie naar de hoogste positie. Maar sommige van hen zijn niet altijd realistisch over hun loopbaanontwikkeling, onrealistische doelen geven eerder veel stress. Als je altijd een 6 haalt, dan kun je doorgaans beter niet gaan werken voor een 9, maar eerst voor een 7, want dat is voor jou haalbaar. Als je bijvoorbeeld werkt als schoonmaker, kun je als doel stellen dat je een coördinerende taak daarin krijgt. Net één stap hoger dus.’

Nico en Jannie geven aan dat loopbaanontwikkeling er voor elk persoon anders uitziet. Je werkt hard en stelt doelen enerzijds, en leert goed om te gaan met reële belemmeringen op je pad anderzijds. Je mag als christen biddend je weg gaan, je talenten geven en ontwikkelen waar mogelijk, maar laat je niet uit het veld slaan door krommingen op je pad; andere mensen of de massa bepalen niet wat mislukt is.

Of je nu jarenlang trouw werk doet in een relatief normale functie of juist in een bijzondere functie, op iedere plek geldt dat je van betekenis mag zijn, maar dat het uiteindelijk niet om ons draait. Het draait om iets veel groters. Dat besef haalt een last van je schouders.

Hoewel Nelleke geen jongere meer is maar een vijftigplusser, herkent ze een aantal zaken. “Als single ben ik kostwinner. Toen het bedrijf waar ik werkte dreigde om te vallen, kreeg ik de kans om met loopbaancoaching te kijken welke werkzaamheden echt passen bij mijn gaven en talenten. Het is als vijftigplusser toch moeilijker om een baan te vinden.”

“Nadenken over nieuwe stappen is best intensief. Als je er je hart op zet, kan je relatie met God in gevaar komen. Voor mij is werk niet alleen financieel belangrijk maar het geeft een mooie invulling aan je leven, de contacten doen mij goed en je mag groeien in wie je bent, bijleren en jezelf ontwikkelen.” Loopbaancoaching leerde Nelleke dat een aantal waarden erg belangrijk voor haar zijn. “Ik vind het belangrijk dat je jezelf mag zijn, je in een christelijke en fijne werkomgeving werkt, zinvol werkt doet en vrijheid, eerlijkheid, vriendelijkheid, samenwerking en betrokkenheid kent.” De druk om verder te kijken op het carrièrepad ervaart Nelleke niet zozeer vanuit haar omgeving, maar vanuit haar situatie. “Ik vind het erg moeilijk omdat ik niet zo van veranderingen houd en tegen studeren opzie. Ik durf niet zo goed een stap te zetten en los te laten wat vertrouwd is. Het zit niet zo in mij om dit te doen. Anderen doen dit wellicht makkelijker. Ik bid om vertrouwen op de Heere in het gaan en staan van een nieuwe stap op mijn levensweg. Psalm 25 vers 2 spreekt mij erg aan.”

Op eigen benen staan

De 29e jarige Aline Bluemink kwam afgelopen winter weer terug naar Nederland na een aantal jaren werkervaring in het buitenland. “Voor mij was het een moment om een nieuwe richting in te slaan. Dat heb ik samen met de loopbaancoach van de RMU uitgezocht. Er zijn voor mij persoonlijk veel dingen duidelijker geworden.”, vertelt Aline.

“Werk speelt een grote rol in mijn leven. Ik kan in mijn eigen levensonderhoud voorzien, maar het geeft je ook de mogelijkheid om op eigen benen te staan en niet afhankelijk te zijn van anderen. Het is positief als je nadenkt over een nieuwe loopbaanstap of hoe je je gaven die je ontvangen hebt op de carrièreladder of thuis in het gezin kunt inzetten. Het is goed als je dat doet als je ontevredenheid ervaart in je huidige werk en geen plezier meer hebt in je huidige werkzaamheden. Ik vind het niet kunnen als je dit doet met als doel om veel geld te willen verdienen voor eigen gewin. Ik zie in mijn omgeving dat leeftijdsgenoten wel druk ervaring uit het omgeving. Bijvoorbeeld dat een burn-out voortkomt uit het aan gaan van financiële verplichtingen. Zeker als je een huis wil kopen en de prijzen van huizen stijgen. Ook is er druk vanuit de maatschappij – tweeverdieners - en druk vanuit de werkgever om te presteren. Dan moet je als werknemer mentaal sterk zijn om nee te kunnen zeggen.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen