”Klederdracht hoort bij cultureel erfgoed”

De Urker klederdracht is in het dagelijks leven niet meer te zien. Alleen nog bij speciale gelegenheden, zoals Urkerdag, op de zaterdag voor Pinksteren. Ook steken verschillende Urker koren zich bij optredens in klederdracht. En grootouders willen hun kleinkinderen nog weleens ”voor de sier” aankleden.

Klederdracht verdwijnt, is het gevoel. Maar niets is minder waar. Op zaterdag 7 september organiseert Museum Het Oude Raadhuis in Urk voor de tweede keer de Nationale Dag van de Klederdracht rondom het museum. Klederdrachtgroepen uit het hele land, van Zeeland tot Friesland, komen naar Urk om hun kleding te laten zien. De dag biedt presentaties, shows, rondwandelingen en als afsluiting een parade van de verschillende klederdrachtgroepen door het oude dorp en over de haven.

Twee jaar geleden werd de Nationale Dag van de Klederdracht voor het eerst georganiseerd. Om te laten zien dat „klederdracht hoort bij het cultureel erfgoed van een gemeenschap en een traditie is die we moeten bewaren voor de toekomst”, aldus mede-initiatiefnemer Eef de Vries. Hij noemde het destijds „logisch” dat de dag in Urk plaatsheeft. „Klederdracht en visserij, dat is toch waar Urk om bekend is. De toeristen die hier komen, willen graag mensen in klederdracht zien. En dan niet alleen in een museum, maar daadwerkelijk op straat. Klederdracht is ook bedoeld om gezien te worden.”

KARWEI

Dat het aantrekken van een Urker kostuum voor vrouwen een tijdrovend karwei is, laat Grietje- Marij (26) graag zien. De jonge vrouw is fan van de klederdracht van haar geboortedorp. Eerst de witte onderrok en de zwarte onderborstrok met korte mouwen van (gebloemde) zijde. Hierover komt het spectaculairste kledingstuk: het middelde (milde), een corset van blauw damast, afgezet met geeloranje koord dat het bovenlichaam geheel omsluit. Het geeft kleur aan het kostuum. Het corset zorgt voor stevigheid. Als het goed is, is het op maat gemaakt.

Aan de voorkant is het milde voorzien van koperen ringen, waardoor een blauw koord wordt gehaald. Het milde heeft aan de voorzijde twee naar onderen uitlopende punten, die tippen heten. Het geheel is opgevuld met (in apart genaaide zakjes in de voering) Spaans riet of bamboe. Vroeger was dit walvisbalein.

Een belangrijk en in het oog lopend onderdeel van het kostuum is de kraplap, die over het middelde heen gaat. Deze is gemaakt van gekleurde effen zijde met een geborduurd werkje of van allerlei soorten goud- of zilverbrocaatachtige stoffen. Grietje-Marij kiest deze keer voor een lichtblauwe kraplap. De kleuren van de kraplap geven de persoonlijke voorkeur van de draagster weer.

De kraplap sluit aan op de schorteband. De zijkanten van de kraplap worden met gekleurd koord afgezet en ingerimpeld. Door het (dikke) middelde eronder is er het verhoogde schoudereffect. Over de onderrok gaat een zogenaamde boezel, een schort. De boezel is doordeweeks wit met kleurige strepen en op zondag zwart. In de rok zitten aan de zijkant twee gaten. Hiermee kan de vrouw bij haar diezuk, een zakje dat op de onderrok hangt. Daar kan wat geld in of een snoepje.

MODE

Klederdracht is, hoe gek dat misschien klinkt, aan mode onderhevig. Er zijn duidelijk verschillen te constateren tussen de dracht van de 20e en de vorige eeuw. Een vrouw die ging trouwen, moest beschikken over een groot aantal rokken: een rooie baaien rok, een zevenkleurige rok, een zwart met wit gestreepte rok (die bij overlijden gedragen werd), een zwarte lakense rok (najaarsdracht), een teebee-rok (voor de zomer), een gebloemde lusterrok (voor zeer warme zomerdagen), een duffelse rok (voor de winter), een paarsblauwe rok (voor de lijdenstijd) en een geplisseerde rok, het zogenaamde skort (bij zware rouw en plechtige kerkgang).

Het is tijd voor de hulle, het hoofddeksel van de vrouw. De muts heeft een geelgekleurde kanten voorstrook, een tussenstrook van gaas en een wit linnen kop (de bol van de muts). De muts wordt door een zilveren oorijzer op zijn plaats gehouden en met lange gouden spelden met gefacetteerde knoppen aan het oorijzer vastgespeld. Doordat knoppen en spelden op de wangen drukken, krijgt iedere Urker vrouw in klederdracht kuiltjes in de wangen.

Over de bol van de muts wordt een zwart zijden dessien (dasje) gespeld, dat een wit rondje achter op het hoofd openlaat. Aan het dessien is te zien of de vrouw getrouwd is. Handig voor de jongens. Het geheel wordt afgemaakt met een granaatsnoer, een ketting van rood granaat met een gouden sluiting aan de achterkant.

www.touristinfourk.nl

HET IS TIJD VOOR DE HULLE, HET HOOFDDEKSEL VAN DE VROUW. DE MUTS HEEFT EEN GEELGEKLEURDE KANTEN VOORSTROOK, EEN TUSSENSTROOK VAN GAAS EN EEN WIT LINNEN KOP (DE BOL VAN DE MUTS). DE MUTS WORDT DOOR EEN ZILVEREN OORIJZER OP ZIJN PLAATS GEHOUDEN EN MET LANGE GOUDEN SPELDEN MET GEFACETTEERDE KNOPPEN AAN HET OORIJZER VASTGESPELD. DOORDAT KNOPPEN EN SPELDEN OP DE WANGEN DRUKKEN, KRIJGT IEDERE URKER VROUW IN KLEDERDRACHT KUILTJES IN DE WANGEN.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen