Zwanger, tegen alle verwachting in

Allebei zijn ze de jongste in een gezin van zes kinderen. De families samen tellen bijna dertig neefjes en nichtjes. Oom Christian en tante Anneke zijn voor hen een fijn logeeradres. Omgekeerd geniet het jonge stel ook volop van kinderen en de gezelligheid die ze met zich meebrengen. Zo groeit bij het stel ook een kinderwens. „Ik zag mezelf al samen met hen achter een bal aan rennen. Heerlijk een potje voetbal, daar geniet ik altijd erg van”, zegt Christian. Maar de uitkomst van die droom leek december 2018 verder weg dan ooit.

In hun gezellig ingerichte woonkamer, brandende kaarsjes op tafel, blikken Christian (25) en Anneke (22) Schaddelee uit Driebruggen terug op de moeilijke periode die achter hen ligt. „In het voorjaar van 2018 kwam ik bij de huisarts terecht vanwege menstruatieproblemen”, zegt Anneke. „Ik bleek PCOS te hebben en dat kan voor problemen zorgen bij een kinderwens.”

Ruim een halfjaar later hoorde het stel dat ook Christian vruchtbaarheidsproblemen had en dat de kans op een zwangerschap medisch gezien vrijwel uitgesloten was. Anneke: „De enige optie die de gynaecoloog nog voor ons zag was ICSI, een vorm van ivf.” (Zie kader ”Wat betekent ivf”, red.) Even valt er een stilte in de kamer. „Ja, dat was moeilijk”, erkent Anneke. „Onze toekomstdroom spatte uiteen. Onvruchtbaarheid raakt ook je identiteit als vrouw. Ik voelde me een minder goede vrouw dan vrouwen die wel ‘gemakkelijk’ kinderen krijgen. Ik was ook best vaak teleurgesteld in mijn lichaam. En ik vond het moeilijk in mijn relatie tot God. Kinderen zijn een zegen van Hem. Zegent Hij ons huwelijk niet?”

„Jij wilde er het liefst over praten”, merkt Christian op. „Die behoefte had ik minder. Ik probeerde de tegenslagen en spanningen het liefst in mijn eentje te verwerken.”

NIET UIT INTIMITEIT

Anneke en Christian hebben niet lang geaarzeld voordat ze aan vruchtbaarheidsbehandelingen begonnen. „Het zag er voor ons zo slecht uit, hoe jonger je aan de behandeling begint, hoe meer kans je hebt op slagen. Wel moesten we erg aan het idee wennen dat ons kindje niet uit lichamelijke intimiteit zou ontstaan”, zegt Anneke. „Maar emotioneel gezien beleefden we het juist wel heel intiem. Het was een intensief traject dat we samen doormaakten.”

Bezwaren tegen ivf zag het stel niet. Anneke: „Wel vonden we dat er beslist geen embryo mocht worden vernietigd omdat dat menselijk leven is.

Psalm 139 vers 15 en 16 heeft ons in onze keus voor ivf bevestigd. Daarin staan die bekende woorden dat God David al als „ongevormden klomp” zag. Op welke manier een baby ook ontstaat, God weet van elk leven af.”

Bij de behandelingen die Anneke onderging, kreeg ze hormonen toegediend. Die moesten ervoor zorgen dat er eitjes gingen rijpen. „Dat ging niet goed. Er was meerdere keren sprake van overstimulatie, een nare bijwerking die maar bij zo’n 2 procent van de vrouwen optreedt. In plaats van de benodigde 6 tot 12 eitjes, rijpten er wel 34. Je kunt daar erg ziek van worden, gelukkig had ik weinig lichamelijke klachten en kon ik gewoon mijn werk blijven doen. Wanneer er sprake is van overstimulatie mag je beslist niet zwanger raken, waardoor de behandeling twee keer een aantal maanden heeft stil gelegen. Mijn lichaam had de tijd nodig om hiervan te herstellen. Tijdens de eerste overstimulatie werd de behandeling zelfs helemaal stopgezet. Op dat moment hebben we zelfs overwogen het hele traject te stoppen. Misschien was dit wel Gods manier om ons te laten weten dat Hij een ander plan met ons had.”

PIJNLIJKE OPMERKINGEN

Ook Gerben (27) en Elise (25) Wensink uit Kampen kwamen in een soortgelijke situatie terecht. Het stel is ruim vijf jaar getrouwd. Knusjes tegen elkaar aan op de bank doen ze hun verhaal. Terwijl ze praat, aait Elise Zoë, de kortharige chihuahua die op haar schoot ligt, over haar kopje. Noa, een langharige soortgenoot, ligt op Gerbens knieën te snurken. „We wilden zo graag iets over de vloer, daarom is Noa vier jaar geleden als pup bij ons komen wonen”, zegt Elise. Zoë volgde twee jaar later, want die kon niet langer bij haar baas blijven. „Vanaf het begin van ons huwelijk keken we uit naar de komst van een kindje”, vertelt Elise. „Toen ik na twee jaar nog niet zwanger was, zijn we naar een arts gegaan. We kwamen in de medische mallemolen terecht, maar een lichamelijke oorzaak werd niet gevonden. Vanaf het begin zijn we tegen familie, vrienden en collega’s open over onze situatie geweest.” „Je schept dan meteen duidelijkheid”, vult Gerben aan. „Omstanders dachten regelmatig dat wij eerst nog aan onze carrière wilden werken. Dan kwamen ze erachter dat we toch anders in het leven staan en het voorkwam ook veel pijnlijke opmerkingen. Het moeilijkst vonden we het als mensen tegen ons zeiden: „We verwachten een kindje, maar eigenlijk komt het nog wat te vroeg voor ons.” Zulke opmerkingen kwamen keihard aan.”

Een ziekenhuistraject van tweeënhalf jaar volgde. Gerben: „Toen we eraan begonnen was ivf voor ons not done. Dat vonden we een brug te ver.”

Elise: „In het begin was het ook niet zo intensief. Ik slikte pilletjes. Maar gaandeweg vielen de behandelingen ons steeds zwaarder en hadden ze meer impact. Ondertussen is het moeilijk om uit die trein te stappen. Want de wens is groot en iedere nieuwe behandeling leek iets meer kans van slagen te hebben.”

Gerben: „Het traject trok een grote wissel op onze relatie. Er is weinig romantisch aan als de arts tijdens zijn spreekuur tegen je zegt: Steek de kaarsjes vanavond maar aan.” „Bovendien deden de hormonen ook veel met mij”, knikt Elise. „Mijn stemmingen wisselden enorm.”

En elke maand volgde er weer een teleurstelling. Gerben: „Dat vond ik nog het moeilijkst. Het deed mij veel om iedere keer mijn vrouw weer zo verdrietig te zien. Het kostte mij moeite om me daarin niet mee te laten slepen.”

Begin dit jaar begon het stel, na hormoongebruik en niet-geslaagde iui-behandelingen (Zie kader ”Wat betekent ivf”, red.), toch aan ivf. Elise: „Daarvoor moest eerst mijn cyclus beginnen, maar die bleef maar uit. Wij sloegen toen aan het twijfelen. Is dit wel de weg die God voor ons op het oog heeft? Maar dankzij medicatie kwam mijn cyclus toch weer op gang. Na de injectie om eicellen te laten rijpen, ging het echter helemaal fout. Door de overstimulatie rijpten er meer dan vijftig eitjes. Ik voelde me heel beroerd, moest vreselijk overgeven. Uiteindelijk heb ik drie weken op bed en op de bank gelegen om mijn lichaam te laten herstellen. Wij zagen dit als een teken van God: dit is niet de weg die wij moeten gaan.”

TEGENSLAG

Hoewel Christian en Anneke dezelfde aarzeling ervoeren, kozen zij ervoor om de behandeling toch door te laten gaan. Anneke: „We vonden het soms best moeilijk waar de juiste balans lag tussen vertrouwen op God en vertrouwen op de behandelingen. Toen we onze twijfels uitspraken, zei iemand tegen ons dat we bepaalde wegen ook mogen proberen. Je hoeft niet meteen Gods afkeuring te zien in de eerste tegenslag. Zelf vonden wij ook rust in het feit dat wij mogen weten dat God alles in Zijn hand heeft. Of de behandeling zou slagen of niet, alleen God kan leven inblazen in twee cellen.”

Eind juni gingen Christian en Anneke op vakantie naar Israël. Ze hadden toen juist weer een teleurstelling achter de rug. Anneke: „Onze trouwtekst komt uit de geschiedenis van de Emmaüsgangers: „En het geschiedde (...) dat Jezus Zelf bij hen kwam en met hen ging.” Daarom leek het ons mooi om de historische overblijfselen van dit plaatsje te bezoeken. Toen we op die plek liepen, zei ik tegen Christian: „Het voelt soms helemaal niet of God bij ons is.” In het Emmaüsmuseum werd het hele Bijbelgedeelte voorgelezen. Ook de zin die volgt op onze trouwtekst: „En hun ogen werden gehouden dat zij Hem niet kenden.” Dat raakte ons toen zo. We waren ons helemaal niet zo bewust van die zin. Maar God is erbij, ook al ervaren of zien wij dat soms niet zo.”

GEEN DAG GEHEIM

In augustus mogen Christian en Anneke hun embryo laten terugplaatsen. Anneke: „Onze familie en vrienden hebben veel voor ons gebeden. Dat hebben wij als bijzonder ervaren. Er zat maar één nadeel aan dat onze directe familie en beste vrienden zo met ons meeleefden. Door de tegenslagen in het voortraject hadden we er nooit op durven hopen dat de eerste terugplaatsing meteen zou slagen.

Maar dat was wel zo. Al na vijf dagen had ik een positieve test in handen! Iedereen vroeg natuurlijk hoe het ging. Daardoor hebben we de zwangerschap nog geen dag geheim kunnen houden.”

Helaas krijgt Anneke de eerste weken van haar zwangerschap bloeding na bloeding. In het ziekenhuis blijkt dat er niets aan de hand is met de baby. Bij zes weken zien Christian en Anneke voor het eerst een hartje kloppen. De opluchting is maar van korte duur. Vlak nadat het stel het huis weer binnenstapt, volgt er zo’n heftige bloeding dat Anneke direct weer naar het ziekenhuis moet. Dit keer vermoedt de gynaecoloog dat er gezien de heftigheid van de bloedingen en de symptomen wel sprake is van een miskraam. Een echo om de miskraam te bevestigen wijst uit dat er wonder boven wonder toch niets aan de hand is met het kindje. Het heftige vloeien is een gevolg van de medicatie en de behandelingen. Anneke: „De eerste weken was angst onze grootste vijand, we verloren onszelf in de angst onze baby te verliezen.” „Ja”, blikt Christian terug. „Zo ervoer ik dat ook. Het hele traject was spannend en bij tijden zwaar, maar deze gebeurtenissen vond ik het heftigst. We kijken terug op een pittig traject, maar er waren gelukkig ook veel mooie momenten, zoals de eerste echo en de echo waarop we het hartje zagen kloppen.”

Inmiddels is Anneke ongeveer vijftien weken in verwachting en heeft het stel afscheid genomen van de fertiliteitsartsen. „De zwangerschap lijkt voorspoedig te gaan en daarom mag ik nu naar de gewone verloskundige”, glundert Anneke. „Maar de band met de fertiliteitsartsen was hecht. Ze hielden veel rekening met onze gevoelens, ze leefden mee bij teleurstellingen en waren blij voor ons toen de terugplaatsing geslaagd bleek.”

Over het team van het Groene Hart Ziekenhuis in Gouda heeft het stel dus niets dan lof. „Bij het Medisch Centrum Kinderwens in Leiderdorp, waar de punctie van de eicellen en terugplaatsing van onze embryo plaatsvond, voelden wij ons veel minder thuis”, merkt Christian op. „Alleen al wat onze leeftijd betreft, vielen we daar enorm op. Ook hing daar toch een wat naar sfeertje, vonden wij.”

Er waren weken dat Anneke zich om de dag in het Groene Hart Ziekenhuis moest melden. Van haar werkgever kreeg de communicatiemedewerker alle ruimte. Voor Christian lag de aanwezigheid bij en de controleafspraken doordeweeks een stuk lastiger. „Ik werk als hovenier en ben zzp’er. Afspraken met het ziekenhuis konden vaak niet van tevoren worden gepland, en kwamen soms op heel ongelegen momenten. Bij de cruciale momenten zoals de punctie en de terugplaatsing ben ik uiteraard wel aanwezig geweest.”

GROTE INVLOED

Ook voor Elise hadden alle ziekenhuisbezoeken grote invloed op haar baan. Haar werkzaamheden in een winkel werden er zelfs door beëindigd. „Ik had zo vaak onderzoeken, dat viel gewoon niet te combineren. Ik ben toen bij een aantal mensen uit de kerk in de huishouding gaan werken. Zij wisten ervan en vonden het geen probleem als ik weer een afspraak had staan.”

Nadat de overstimulatie was ontstaan, ging bij Elise de knop het eerst om. „Ik was helemaal klaar met alle behandelingen.” Gerben stond achter haar besluit. Elise zocht weer werk in een winkel. Algauw kon ze voor drie dagen per week aan de slag.

Het echtpaar nam een halfjaar de tijd om alles te laten bezinken. „We wilden toch graag voor een kindje zorgen. Daarom zochten we in mei en juni via internet informatie op over adoptie of pleegzorg”, zegt Elise. „Ook spraken we met mensen die we goed kennen over deze twee opties. We twijfelden over adoptie of pleegzorg. Maar de keus is voor ons gemaakt.” Eigenlijk dacht Elise dat haar cyclus in september weer vreemd ging doen. Totdat ze half september een zwangerschapstest deed. Ze bleek zes weken in verwachting te zijn. Gerben: „Ik kon het niet geloven dat de test positief was.

Je houdt er totaal geen rekening meer mee dat we tegen alle verwachtingen in, toch via de natuurlijke weg een kindje zouden krijgen.”

OOGGKLEPPEN

Gerben wil één ding benadrukken. „Neem, als je in een traject zit, de tijd om te bedenken of je een volgende behandeling ook wel weer echt wilt. Als ik naar de afgelopen jaren kijk, denk ik: we hadden oogkleppen op. Je moet uitkijken dat je om je doel te bereiken geen dingen gaat doen die je achteraf gezien liever niet had gedaan. Vraag omstanders en mensen die ook vruchtbaarheidsbehandelingen hebben ondergaan hoe zij het ervaren hebben. Dat wij er nooit geheimzinnig over gedaan hebben, gaf mij bovendien tegelijk ook een uitlaatklep. Het zorgde ervoor dat mijn emmer niet overliep.”

Op het letterbord –onder de tekst „De Heer’ is mijn Herder, het ontbreekt mij aan niets”– prijkt een echo-foto. Het mooiste exemplaar na al de echo’s van de afgelopen jaren. Elise: „Het hartje klopte, dat luchtte me zo op. We kunnen het nieuws wel van de daken schreeuwen.” Gerben: „Afgelopen zaterdag liepen wij met goede vrienden bij de schaapskooi in Heerde. Ze draaien een beetje om de hete brei heen, maar toen zeiden zij: „We weten dat jullie het moeilijk vinden, maar we moeten jullie toch wat vertellen. Wij verwachten een kleintje.” Toen hebben ook wij ons nieuws gedeeld. Dat zijn onvergetelijke momenten.”

Volgende keer: een protestantse en een rooms-katholieke docent ethiek oVer iVf.

WAT BETEKENT IVF?

IUI: staat voor intra-uteriene inseminatie. Bij iui worden de beste zaadcellen van de man kunstmatig in de baarmoeder ingebracht op het moment van de eisprong.

IVF: staat voor in-vitrofertilisatie. Bij ivf vindt de bevruchting buiten het lichaam van de vrouw plaats. De zaadcel van de man en de eicel van de vrouw worden in een laboratorium onder de juiste omstandigheden bij elkaar gebracht, waardoor er bevruchting van de eicel plaatsvindt. Daarna wordt de bevruchte eicel ingebracht bij de vrouw, in de hoop dat er een zwangerschap ontstaat.

ICSI: staat voor intra cytoplasmatische sperma-injectie. Icsi is een vorm van ivf die vooral wordt gebruikt als de man (sterk) verminderd vruchtbaar is. De zaadcel wordt rechtstreeks in het plasma van de eicel geïnjecteerd.

TWEE UITGANGSPUNTEN

De NPV (Nederlandse Patiënten Vereniging) krijgt met enige regelmaat vragen over ivf en andere vruchtbaarheidsbehandelingen, meldt Ali van Dijk, beleidsadviseur van de afdeling Advies en Toerusting. „Voor de meeste echtparen speelt de vraag of een bepaalde behandeling wel of niet is toegestaan.”

De NPV wil stellen telefonisch of in een gesprek van informatie voorzien. Bovendien belegt de vereniging, samen met andere personen en organisaties, twee keer per jaar een avond waarop ze informatie deelt over vruchtbaarheid en (hulp bij) zwanger worden. Tijdens zo’n bijeenkomst komen maximaal tien echtparen bij elkaar. „We houden de groep bewust klein.” Deelnemers krijgen algemene informatie, bijvoorbeeld over hoe de cyclus van een vrouw in elkaar steekt. Ook geeft een gynaecoloog uitleg over oorzaken van en behandelmogelijkheden bij onvruchtbaarheid. Verder passeren ethische vragen bij verschillende vruchtbaarheidsbehandelingen de revue.

Twee uitgangspunten zijn heel belangrijk, benadrukt Van Dijk. „Kinderen ontvang je in een huwelijksrelatie tussen man en vrouw. Om die reden zien wij geen ruimte voor eicel- of zaadceldonatie. En we gaan ervan uit dat er vanaf de conceptie sprake is van menselijk leven dat beschermd dient te worden.”

Onder christenen wordt verschillend gedacht over vruchtbaarheidsbehandelingen, merkt Van Dijk. „Een deel van hen wil de bevruchting niet loskoppelen van de liefdesgemeenschap binnen het huwelijk. Voor behandelingen die de natuurlijke vruchtbaarheid herstellen, bestaat vanuit die visie wel ruimte, denk bijvoorbeeld aan hormoonstimulatie om de vruchtbaarheid te vergroten.”

Anderen zien wel ruimte voor vruchtbaarheidsbehandelingen die verder van de natuurlijke situatie af liggen. „Er zijn meer situaties waarbij wij te maken hebben met de gebrokenheid van het leven en waarbij we middelen gebruiken die in zichzelf niet natuurlijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan een ziekte als diabetes, waarbij de patiënt gebruikmaakt van een insulinepomp. Waarom zou je in het geval van vruchtbaarheidsproblematiek geen gebruik mogen maken van een dokter en/of moderne technieken? Deze groep ziet –onder strikte voorwaarden– wel ruimte voor geassisteerde voortplantingstechnieken. Maar ook binnen deze groep zijn er weer verschillen van inzicht. Een deel van hen vindt iui nog wel acceptabel. Bij die techniek vindt de bevruchting binnen de baarmoeder plaats, maar zodra het laboratorium om de hoek komt kijken, is voor hen de grens bereikt.”

Hoe de verhouding tussen en binnen deze groepen is, durft de beleidsadviseur niet te schatten. „Bij mijn weten is daar nooit onderzoek naar gedaan. Wel merken wij dat de acceptatie van ivf binnen de reformatorische gezindte groter is dan twintig jaar terug. Dat is vermoedelijk vooral omdat er tegenwoordig mogelijkheden zijn om maar één embryo te laten ontstaan. In het verleden ontstonden er meerdere embryo’s. Dat leidde per definitie tot selectie en vernietiging van menselijk leven. Maar dat argument speelt inmiddels dus in mindere mate.”

Een paar overwegingen wil Van Dijk echtparen die behandelingen overwegen graag meegeven. „Laat je goed informeren. We krijgen af en toe vragen van stellen die hebben gekozen voor het invriezen van embryo’s, maar bij wie om medische redenen terugplaatsen niet meer mogelijk is. Dat zijn heel verdrietige situaties, waarbij je voor grote dilemma’s wordt geplaatst. Neem de tijd om na te denken over wat je wel en niet wilt. Het is niet eenvoudig om een grens te stellen aan een verlangen dat heel diep is. Maak samen een weloverwogen keus voor Gods aangezicht.

Denk ook aan de psychosociale kant, een aspect dat ook tijdens de informatieavond aan bod komt. Wat betekent een ivf-traject voor je relatie? Zorg ervoor dat je elkaar niet kwijtraakt. En stel termijnen. Niet elk paar zal met een kind het ziekenhuis verlaten. Hoe langer je in het medische circuit bezig bent, hoe langer het duurt voordat je kunt gaan rouwen om het gemis van de kinderzegen. Realiseer je in het traject ook: Wat is het doel van ons leven? Welke roeping is er voor mij weggelegd?”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen