Wat zingen we in de kerk?

Met een voldaan gevoel en een zekere spanning liet ds. C.J. Droger (57) het manuscript van ”Een gevoelige snaar” los. Het is zijn eerste boek. Hij gaf het de ondertitel ”Een Bijbelse visie op muziek”. Beide werelden, die van de Bijbel en de muziek, komen in zijn eigen leven samen. Voordat hij predikant werd, was de voorganger van de christelijke gereformeerde kerk in Vlaardingen werkzaam op de muziekafdeling van boekhandel Lindenberg in Rotterdam, destijds een begrip.

Zijn liefde voor muziek ontstond door het harmonium bij de opa en oma bij wie hij op zondag ging eten. Een paar tantes brachten hem de eerste beginselen van het orgelspel bij, met cijferakkoorden. Het notenschrift leerde hij zichzelf aan. In later jaren kreeg hij orgelles van Rinus Verhage, een leerling van Arie Keijzer.

„Ik was een jaar of tien toen ik met een oom mee mocht naar een orgelconcert van Feike Asma in Maassluis. Ik zie me nog zitten in die grote kerk, luisterend naar het overweldigende orgelspel. Toch ben ik geen fan van Asma geworden. Ik kom uit Middelharnis, en op Goeree-Overflakkee werd de geldende smaak onder orgelliefhebbers bepaald door Arie Keijzer, die jarenlang organist in de Grote Kerk van Dordrecht is geweest.”

Zelf ging Kees Droger de zang in de Lukaskapel begeleiden, de kerkzaal van een zorgcentrum in Sommelsdijk.

HOE WEZENLIJK IS VOOR U DE BEGELEIDING IN DE EREDIENST?

„Zeer wezenlijk. De Heilige Geest maakt ook gebruik van muziek. Dat kan al door het orgelspel voor de dienst. Omdat de melodieën van psalmen of gezangen de woorden in je gedachten oproepen, die vervolgens je hart raken. In de oorspronkelijke versie van het manuscript noemde ik muziek zelfs een middel van de genade, maar dat vond een van de meelezers te sterk aangezet.”

U HECHT AAN KWALITEIT. LIEVER A CAPELLA ZINGEN DAN MET EEN ONBEKWAME ORGANIST?

„Bij voorkeur met een goede organist, maar zet je me voor deze keus, dan wordt het a capella. We hebben op een biddag zonder orgel gezongen omdat de organist zich in de tijd had vergist. De route van de kansel naar de orgelbank is in Vlaardingen te lang, dus in die dienst werd het a capella . Het ging prima. „Waarom doen we het niet altijd zo?” vroegen sommige mensen. Ik denk als grapje.”

VOOR CALVIJN EN IN LATER TIJD SCHOTSE PREDIKANTEN WAS HET ERNST.

„Bij Calvijn speelde waarschijnlijk zijn afkeer van de theatrale poespas in de Rooms-Katholieke Kerk een rol. Zwingli was zelfs tegen zingen in de kerk. Door het schrijven van mijn boekje ontdekte ik overigens dat ook Spurgeon tegen muziekinstrumenten in de eredienst was. Dat verbaasde me. In omgekeerde zin was ik verrast door Kohlbrugge. Bij zijn 25-jarig jubileum als predikant in Elberfeld kreeg hij van de gemeente onder meer een piano. De gemeentezang, zowel psalmen als gezangen, werd in Elberfeld begeleid met een kerk orgel. In de zomervakantie gaan mijn vrouw en ik al verschillende jaren naar dezelfde plaats in de Harz. We kerken dan in een lutherse gemeente, waar ik die zondagen mag spelen. Ik kan dan echt genieten van die prachtige lutherse liederen, ondersteund door orgelspel.”

IS UW VOORKEUR VOOR HET ORGEL CULTUREEL BEPAALD?

„Onmiskenbaar. Dat neemt niet weg dat het ook objectief bezien prima geschikt is voor begeleiding, door de draagkracht en de mogelijkheid om verschillende emoties in klank uit te beelden.”

VOLGENS SPURGEON BEVORDEREN INSTRUMENTEN DE OPPERVLAKKIGHEID IN DE EREDIENST.

„Alles kan misbruikt worden, maar dat heft het goede gebruik van een begeleidingsinstrument niet op. Het gaat me te snel als Calvijn stelt dat muziek deel uitmaakt van de oudtestamentische eredienst. Dan voel ik me toch meer thuis bij het standpunt van Luther. Je kunt mijns inziens in het licht van de gehele Schrift niet volhouden dat de grote plaats van muziek in de oudtestamentische eredienst is vervallen door de komst van Christus. Daar komt bij dat een begeleidend instrument een praktisch voordeel heeft. Het orgel is ook in calvinistische kringen niet zonder reden geaccepteerd. Een voorzanger die keihard stond te schreeuwen en desondanks de zang niet in het gareel kreeg, bevorderde de ordelijkheid en stichtelijkheid in de eredienst niet.”

INHOUDELIJK BEPERKTE CALVIJN DE GEMEENTEZANG TOT DE PSALMEN. TERECHT?

„Aanvankelijk meende ik van wel. Toen ik me in dit onderwerp ging verdiepen, kwam ik tot andere gedachten. De exegese die stelt dat Paulus in Kolossenzen 3:16 met psalmen, lofzangen en geestelijke liederen drie soorten psalmen bedoelt, is volgens mij niet houdbaar. Met alle respect voor Calvijn. Veelzeggend is dat ook prof. David Murray van het Puritan Reformed Theological Seminary, een man van Schotse komaf, daar nu vragen bij heeft. De opvatting van de reformatorische kerken in Nederland en de Schotste kerken is wereldwijd bezien uitzonderlijk. De psalmen zijn me lief, maar vooral op de christelijke feestdagen mis ik het nieuwtestamentische lied. We zingen de psalmen met het oog op Christus, maar hoe je het wendt of keert, we doen het in de schaduwen van het Oude Testament.”

U STELT DAT HET EEN OPDRACHT IS OM OOK IN DE EREDIENST GEESTELIJKE LIEDEREN TE ZINGEN.

„Als ik Kolossenzen 3:16 goed versta, is dat inderdaad het geval. Waarbij je je wel moet afvragen of het een opdracht is waar iedereen op elke plek invulling aan moet geven. In onze gemeente is het merendeel van de leden er niet voor. Daarom zingen wij gezangen voor het votum en na de zegen, een typisch christelijke gereformeerde oplossing.”

ZIJN ER GEZANGEN DIE U GRAAG LAAT ZINGEN?

„Als voorzang geef ik graag op: ”Heere Jezus, om Uw Woord, zijn wij hier bijeengekomen”. Dat geeft precies aan wat de kerkdienst is. Mijn lievelingslied is ”Beveel gerust uw wegen”, omdat ik de waarheid van de inhoud in mijn leven meer dan eens bevestigd heb gezien.”

ZIJN DE GEZANGEN OP DEZELFDE WIJZE GEÏNSPIREERD ALS DE PSALMEN?

„Nee, afgezien van de christologische hymnen in het Nieuwe Testament, die net als de psalmen deel uitmaken van de canon. De overige gezangen zijn van een ander niveau, maar ze kunnen wel voluit Bijbels zijn. Ben je van mening dat we ons moeten beperken tot geïnspireerde liederen in de meest strikte zin van het woord, dan moeten we de onberijmde tekst van de psalmen gaan zingen. Bij voorkeur in het Hebreeuws.

Wij zingen vrije gedichten, gebaseerd op de psalmen. Niet minder maar ook niet meer. Een groot deel van de tekst is toegevoegd om de zinnen rijmend te krijgen. Daar komt bij dat in de berijming van 1773, die me lief is, nogal wat aanslibsels zitten waarin de theologie van de verlichting doorklinkt.”

EN DAN WORDT IN VEEL GEMEENTEN EEN BEPERKT AANTAL COUPLETTEN VAN EEN BEPERKT AANTAL PSALMEN GEZONGEN.

„Dat is in onze gemeente anders. Ik laat veel onbekende psalmen zingen. In het verleden had ik een koster die elk jaar een overzicht gaf van de Bijbelgedeelten waarover ik in dat jaar had gepreekt en de psalmen die ik had laten zingen. Gemiddeld was 85 procent van de psalmen gezongen, zij het niet alle coupletten. Ik laat sowieso altijd de verzen zingen die de kinderen van de Calvijnschool die week moeten leren. Daarnaast kies ik psalmen die echt aansluiten bij de preek, ook als ze onbekend zijn of minder goed in het gehoor liggen. Je bent ongeloofwaardig als je strijdt voor psalmen in de eredienst en vervolgens maar een zeer beperkte selectie laat zingen.”

U LAAT OOK UIT DE WRAAKPSALMEN ZINGEN?

„Als dat bij de preek past wel. Er staan nogal wat wraakpsalmen in de Bijbel. Het zegt iets over ons als we die nooit laten zingen. Wel moet je bij deze psalmen de voortgang in de heilsgeschiedenis verdisconteren. Met de komst van Christus is er wat veranderd. Je kunt ze daarom niet een-op-een overzetten naar onze tijd, maar mits goed uitgelegd hebben ze nog zeker betekenis.”

GEEFT EEN EENZIJDIGE PSALMKEUZE NET ALS VEEL OPWEKKINGSLIEDEREN EEN EENZIJDIG GODSBEELD?

„Ik denk dat je dat inderdaad kunt zeggen. We lopen het gevaar dat we de evangelische wereld eenzijdigheid verwijten, terwijl we het op een andere manier net zo goed zijn. Door een selectie te maken van de psalmen die we laten zingen en binnen die psalmen nog de coupletten te kiezen die ons aanspreken.”

BIEDT CALVIJN NIET DE OPLOSSING: DRIE KEER IN HET JAAR DE HELE PSALMBUNDEL ZINGEN?

„Hij had daar goed over nagedacht, door een rooster te maken. De gemeente zong de psalmen niet op volgorde, maar na een jaar was alles langsgekomen. Toch valt er ook veel te zeggen voor onze gewoonte om psalmen te zoeken die aansluiten bij de inhoud van de preek. Je kunt dat combineren met het op volgorde zingen van de psalmen voor de dienst, elke keer een psalm. Dat vind ik een mooi traditie.”

WEZENLIJK IS VOOR U DAT ZANG EN MUZIEK PASSEN BIJ DE EERBIED VAN EEN EREDIENST.

„Ja, dat is voor mij heel belangrijk. Ik besef dat wat als eerbiedig wordt ervaren per cultuur verschilt, maar zowel wat we zingen als de wijze van begeleiding mag niet op gespannen voet staan met de inhoud en de ernst van de Bijbelse boodschap.”

N.A.V. ”EEN GEVOELIGE SNAAR. EEN BIJBELSE VISIE OP MUZIEK”, DOOR DS. C.J. DROGER; UITG. GROEN; 120 BLZ.; € 13,95.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen