Stad van zilver en kruidige koek

De Scheepmakershaven telt één enkele mast, die van het standvastige zeilbootje Idéfix. Daarachter rijst de vestin op. Een witte ophaalbrug steekt af tegen een rij indrukwekkende, bolvormige platanen. In de Veerstraat, bij een muziekschool, klinkt soepel pianospel.

Zilverstad

De Haven is het hart van zilverstad Schoonhoven. Pal voor het stad-huis werd in december 1591 Marrigje Ariens gewurgd en verbrand na een proces om hekserij, vermeldt al een gedenkplaat. Een oudere heer met witte baard, dalmatiër aan de lijn, passeert de gerechtsplaats. Deze vrijdag in november waaieren vriendelijke tonen over de daken, afkomstig van het carillon van het stadhuis.

Leilindes, bijna kaal, flankeren de gracht. Het pand ”in den Bijbel” huisvest een vloerenzaak. aan de overkant restaureren twee mannen de muur van de Grote of Bartholomeuskerk. Naast de kerk staat een vervaarlijk hellend woonhuis uit 1608, gestut door een stalen frame. De tekst op een gevelsteen luidt: „Godt verheven can nemen en gheven”.

Paradijs

De monumentale voorgevels aan de Haven dragen fraaie opschriften zoals”Hakuna Matata” en”Het Paradijs”. Het is rond de middag, tijd voor een lunch bij Boutique Café Lien. Een glas verse jus d'orange is er voorzien van een goudkleurig metalen rietje. aan ronde houten en marmeren tafels bespreken vriendinnen de ups en downs van het leven, in een lichte en eigentijdse ambiance. Een koppel met kennelijke trouwplannen is in Schoonhoven op zoek naar ringen. Het tweetal bekijkt de opties op een smartphone. Zij: „ik gok dat het dure shizzle is.” Hij: „Lastig, hè?” De pancakes van Lien zijn niet te versmaden en bovendien een lust voor het oog. Het torentje van dikke pannenkoekjes is versierd met een helderblauwe korenbloem en druipt van de vanillesaus. Poedersuiker en appeltjes met kaneel maken het af. Je zou er een foto van maken, maar nee: geniet er maar van. Een telefonerende jongeman in spijkerbroek komt de zaak binnen en bestelt ”koffie to go”. Zijn beige trui matcht helemaal bij het interieur van de gelegenheid.

Fontein

Boven een deur in de Fonteinsteeg hangt een oude Franse stallamp. Ooit welde in de tuin naast de steeg het grondwater op. in het huis De Fonteyn werd in de zeventiende eeuw de vermaarde Schoonhovense Fonteynkoeck gebakken. Dat gebeurt nu nog steeds, verderop aan de Haven, bij Bakkerij Kok (zie ”Fonteynkoeck: traktatie met geheimen”).

Curiosa zijn uitgestald achter de wijnrode vensters van antiekwinkel Door de Tijd. in een kast met houtsnijwerk staan kinderboeken uit 1927 en 1947: ”Het huisje onder de hooge dennen” en ”De muizenbruiloft”. Binnen een zee van snuisterijen, en volmaakte rust. Overal liggen geplastificeerde kaartjes met in beslist staccato: „Pakken breken betalen.” Een schoolplaat toont de opwekking van Lazarus. Wat de kinderbijbel ”De wonderen van Jesus” kost? „Even kijken. Drie kwartjes.”

Synagoge

in een voormalige synagoge uit 1838 is het Edelambachtshuys gevestigd, een van de vijf panden van juwelier rikkoert aan de Haven. Het museum exposeert zilveren sieraden en gebruiksvoorwerpen uit Schoonhoven. in de vitrines glanzen de pepermuntdoosjes, geboortelepels en theeserviezen. Een avondmaalsbeker met gravures van papegaaien en fazanten geldt als het „vroegst bekende stuk Schoonhovens zilver”, uit 1629. in het gebouw is ook een mikwa te bezichtigen, een joods ritueel bad. achter de synagoge, in een oude kosterswoning, bevindt zich de zilversmederij. Juwelier Perry rikkoert: „Van oorsprong zijn we een edelsmederij, begonnen in 1876. Er kwamen steeds meer takken bij. We hebben zilversmeden en goudsmeden in dienst. Zilversmeden maken het grote werk, zoals avondmaalsbekers en kandelaren. De goudsmid maakt sieraden van zilver en goud. alles wat groter is dan een theelepel, is het werk van de zilversmid.”

Kikker

is er bij het tentoongestelde zilver een favoriet van de juwelier? rikkoert wijst naar een zilveren schaal. „Onze kikkerschaal is het icoon van Schoonhovens zilver. De kikker is er niet op gesoldeerd, maar het geheel is uit één plaat gehamerd. Voor het zilveren huwelijk van prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven is deze schaal ook gemaakt, in opdracht van de ministerraad.” in het atelier restaureert zilversmid Chiel Kras een kandelaar. Op zijn werkbank staan ook avondmaalsbekers en een amsterdamse ketel uit 1760. De voet van de kandelaar vult hij met rode lak, voor stevigheid en gewicht. Verder is Kras deze middag bezig met het oppoetsen van bestek en het herstellen van een achttiende-eeuwse broeksknoop.

Windvaan

De vijftig klokken van het stadhuis laten een opgewekte riedel horen. Drie uur. Een trits vogels zit op de vergulde windvaan. Daarboven zeilen de wolken.

Op de hoek van de Korte Dijk en de Haven glinstert het zilver in de etalages voorbijgangers toe. Schooljongens fietsen over de brug. Ze zijn wat melancholisch gestemd, getuige het korte duet dat ze zingen: „ik ben nu al kapot.” „ik wil naar huis.” Buiten de stadspoort begint veerpont Zilverstad aan de overtocht naar Groot-ammers.

In Schoonhoven is ook het Nederlands Zilvermuseum te vinden. Lees daar meer over in Terdege van 11 februari.

Fonteynkoeck: traktatie met geheimen

De zoetekoekbakkers van Schoonhoven zijn vanouds een begrip. Bakkerij Kok aan de Haven verkoopt al sinds 1939 de Schoonhovense Fonteynkoeck, waarvan de geschiedenis teruggaat tot de zeventiende eeuw. Recent verscheen een boek over de versnapering en haar bakkers. In de winkel staat Sonja Kok achter de toonbank. Haar man is in de bakkerij druk bezig met bestellingen die bezorgd moeten worden. Winterse lekkernijen staan hoog opgetast. De bakker maakt wat ruimte om te zitten, terwijl Sonja koffie en een plak Fonteynkoeck serveert.

Jan-Hendrik Kok (55): „De Fonteynkoeck is een heerlijke, kruidige koek, gevuld met rozijnen en gedroogde vruchtjes. Een vleugje kaneel, de rogge, de zoetigheid van de rozijntjes, de krenten: het geeft de koek allemaal z’n eigen smaak. Heel veel toeristen nemen hem mee, vooral in de zomertijd. Het is een traktatie uit Schoonhoven.”

”De Schoonhovense Fonteynkoeck” (2024), geschreven door Ad de Vaal, was ook voor de bakker leerzaam. Kok: „Dat de geschiedenis zo ver teruggaat, heb ik nooit geweten. Wat ik wel wist, is dat mijn opa het recept van de koek voor best veel geld heeft gekocht. Iets van 2000 gulden. Het was een geheim recept, alleen mijn vader en mijn opa kenden het. Toen ik jong was, mocht ik er niet met m’n neus bovenop staan als de koek werd gebakken.”

Banket was vroeger een luxe. „Pas toen mijn opa de Fonteynkoeck ging maken, veranderde de naam van de bakkerij in brood- en banketbakkerij Kok.” Namen van eerdere Schoonhovense bakkers die Kok te binnen schieten, zijn Fijn van Draat en Koster. „Er zijn jaren overheen gegaan om tot het juiste recept voor de koek te komen. De verhouding van de vulling, de dosering: het klopt allemaal. Schoonhoven staat bekend om het zilver, maar evengoed om de Fonteynkoeck.” Het recept is met geheimzinnigheid omgeven. Kan de bakker voor de Terdegelezers misschien een tipje van de sluier oplichten? Het is alsof Kok de vraag niet heeft gehoord. „Ze moeten echt maar eens proeven hoe lekker de koek is. Het is zeer de moeite waard om daarvoor naar Schoonhoven te komen.”

Kruidkoek bakken? Tips van bakker Kok

- „Laat alle grondstoffen van de koek op kamertemperatuur komen. Dan goed mengen, met een mixer. Het beslag moet luchtig zijn.”

- „Gebruik de helft van je grondstoffen –of minder– voor de vulling. Anders is de vulling te zwaar, doet het rijsmiddel weinig en krijg je een te lage, heel vaste koek.”

-„in de ovens die mensen thuis hebben moet kruidkoek drie kwartier bakken.”

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen