Boekbesprekingen

John W. Kleinig is emeritus hoogleraar Oude Testament aan het Australian Lutheran College in Adelaide. Hij kan als een expert gezien worden op het terrein van de exegese van het Oude Testament. Deze kennis blijkt nuttig te zijn voor de uitleg van de nieuwtestamentische brief aan de Hebreeën. Het resultaat is een monumentaal commentaar dat van zowel hoog academisch niveau is als zeer bruikbaar is voor de prediking. De opmerkingen over de Griekse tekst zijn in een aparte categorie ondergebracht.

Wie daarbij geen belang heeft, kan deze rubriek gewoon overslaan.

In de brief aan de Hebreeën heeft het Oude Testament, in het bijzonder de oudtestamentische offerdienst, een grote plaats.

Kleinig gaat ervan uit dat de brief gericht is aan Joodse christenen die van huis uit zeer vertrouwd waren met de Septuaginta. Wat mij betreft had hij nog iets uitvoeriger mogen documenteren dat we deze christenen in Rome moeten lokaliseren. Graag had ik breder de reden verwoord gezien waarom participatie in de oudtestamentische offerdienst een verleiding was voor de doelgroep.

Evenals andere nieuwtestamentici typeert Kleinig de brief aan de Hebreeën als een preek die in de vorm van een brief aan de doelgroep is gezonden. Het gegeven dat het feitelijk om een preek gaat, betekent dat wij alle reden hebben om aandacht te vragen voor de invloed van retorica op de brief.

Kleinig stelt dat de brief zowel trekken van deliberatieve retorica (de hoorders worden tot volharding opgeroepen) als epideiktische retorica (de hoorders worden om hun volharding geprezen) bevat.

Kleinig meent dat de preek die ten grondslag ligt aan de brief aan de Hebreeën een liturgie bevat die uitloopt op het gebruik van de Maaltijd van de Heere. Eén van de zeventien excursen in het commentaar van Kleinig is gewijd aan zinspelingen op het Heilig Avondmaal in de brief. Zeker is dat de brief ons laat zien dat de christelijke samenkomst hier op aarde deelheeft aan de hemelse liturgie – een liturgie waarin Jezus als hogepriester naar de ordening van Melchizedek de centrale plaats heeft. Als we bedenken dat in ieder geval in elke samenkomst van de nieuwtestamentische gemeente op de eerste dag van de week het Heilig Avondmaal werd gebruikt, is het aannemen van zinspelingen op het Heilig Avondmaal in de brief aan de Hebreeën niet onwaarschijnlijk. Zelf zou ik wel iets voorzichtiger zijn dan Kleinig. Het blijft namelijk impliciet en wordt nergens expliciet verwoord.

Kleinig betoogt mijns inziens terecht dat Psalm 110:4 de centrale oudtestamentische tekst is waarop de brief aan de Hebreeën teruggrijpt. Met behulp van dit psalmcitaat wordt duidelijk gemaakt dat de taak van Jezus in de hemelse tempel als hogepriester naar de ordening van Melchizedek die van de hogepriesters naar de ordening van Aäron in de tempel te Jeruzalem ver overtreft.

Met betrekking tot Hebreeën 12:17 stelt Kleinig dat Ezau, terwijl hijzelf in zondig gedrag volhardde, wilde dat Izak erop zou terugkomen dat Jacob werd gezegend.

Tever geefs heeft hij gepoogd Izak tot andere gedachten te bewegen. Dat laat ook zien wat met ‘afvallig worden’ is bedoeld. Het gaat om een moedwillig volharden in een zondige levenswandel zonder de wil er direct mee te breken. Ik acht dit een overtuigende uitleg.

Overspel of verloochenen van het geloof – hoe ernstig deze zaken ook zijn – betekenen niet dat er geen weg terug meer is. Ten onrechte hebben in de vroege kerk de novatianen de brief aan de Hebreeën zo verstaan.

De weg terug wordt echter afgesloten als men in de zondige levenswandel volhardt en die legitimeert.

Bij het doortrekken van de lijnen naar de gemeente merk je bij Kleinig meer dan eens, naast lijnen die de gereformeerde en lutherse Reformatie gemeenschappelijk hebben, specifiek lutherse lijnen. Dat hoeft toch geen reden te zijn waarom een gereformeerd predikant deze commentaar ongebruikt laat.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen