Bijbelwetenschappen

Onder redactie van Armin Baum (Gießen en Leuven) en Rob van Houwelingen (Kampen) is een Nederlandstalige theologie van het Nieuwe Testament verschenen. In het ‘Woord vooraf’ wordt ook de verschijning van een Duitstalige uitgave met als titel Themenbuch neutestamentlicher Theologie aangekondigd. Deze laatste uitgave heeft te maken met het feit dat een relatief groot aantal Duitstalige nieuwtestamentici aan de Nederlandstalige editie heeft meegewerkt. ‘Door de Nederlandstalige bijdragen in het Duits te vertalen en de Duitstalige bijdragen in het Nederlands, konden twee parallelle uitgaven met een eigen profiel ontwikkeld worden’ (19). In totaal hebben achttien auteurs hun bijdrage geleverd.

Deze bundel bevat, naast de introductie, twintig hoofdstukken waarin diverse thema’s met betrekking tot het Nieuwe Testament worden besproken. Ieder hoofdstuk heeft zo veel mogelijk een vergelijkbare opbouw: inleiding, stand van het onderzoek, bespreking van een aantal tekstgegevens, conclusie en de actuele theologische relevantie van het behandelde thema. Ook wordt ieder hoofdstuk afgesloten met een beknopte literatuurlijst ‘voor verdere studie’. ‘In plaats van een overkoepelend motief is gekozen voor “heilshistorie” als de dragende ondergrond van dit boek’ (22). Gezien de verhouding tussen het Oude en het Nieuwe Testament is de aandacht voor de heilshistorie uiteraard onvermijdelijk.

Aan het begin van dit boek treft men een zekere ongelijksoortigheid tussen de hoofdstukken aan: in het hoofdstuk ‘De canon van het Nieuwe Testament als normatief fundament’ worden opmerkingen over de canongeschiedenis gemaakt. Iets dergelijks zou men hier niet verwachten, omdat de canongeschiedenis in de regel bij een andere nieuwtestamentische discipline wordt besproken, namelijk bij de inleidingsvragen. Ook zou het logischer zijn geweest om de discussie omtrent de canonieke afgrenzing van het onderzoeksveld te vermelden in bijvoorbeeld de prolegomena (zie bijv. I.H. Marshall, New Testament Theology). In het hoofdstuk over Jezus’ dood wordt geconcludeerd dat we ‘de categorie “verzoening door voldoening” niet te snel moeten opgeven om aan moderne kritiek tegemoet te komen’ (164). Een dergelijke conclusie zal in theologisch-traditionele kringen worden verwelkomd. Het hoofdstuk ‘De betekenis van Jezus’ opstanding’ is doorwrocht en biedt veel in kort bestek.

Met betrekking tot de rechtvaardiging bij Paulus wordt geconcludeerd dat het nieuwe perspectief op Paulus (J.D.G. Dunn en vele anderen) ‘onvoldoende recht aan het geheel van de gegevens bij Paulus’ doet. Tegelijk wordt geconcludeerd dat het nieuwe perspectief zou hebben ‘aangetoond dat een correctie van het oude perspectief noodzakelijk is’ (255). Indien in de paragraaf over de ‘stand van het onderzoek’ bijvoorbeeld het Paulusboek van de gezaghebbende nieuwtestamenticus Thomas Schreiner bij deze discussie zou zijn betrokken, dan zou de laatste conclusie wellicht anders hebben geluid.

Het is verrassend dat ook een hoofdstuk aan het gebed is gewijd, zoals ook de ‘oude’ Ethelbert Stauffer dat ooit in zijn Die Theologie des Neuen Testaments uit 1948 heeft gedaan.

In dit hoofdstuk krijgt Christophe Senft (Le courage de prier) overigens wel erg veel krediet: volgens Senft zou het ‘ongepast’ zijn om vermeende onverhoorde gebeden in het Nieuwe Testament met ‘gedachtespelletjes, al bestaan ze uit vrome of theologische argumentaties’ (363) toch als verhoorde gebeden aan te duiden.

Het is terecht dat er een afzonderlijk hoofdstuk wordt gewijd aan het ‘lijden omwille van Christus’: dit thema is nadrukkelijk in het Nieuwe Testament aanwezig en wordt nogal eens als thema gemakkelijk verwaarloosd. Het Nieuwe Testament is dermate veelkleurig, dat er bijna een soort ‘theologie’ van het Nieuwe Testament onder dit thema zou kunnen worden geschreven.

In het hoofdstuk over de eschatologie ‘rijst de vraag’ (393) of er volgens Paulus wel een gemeenschap met Christus direct na de dood zou bestaan. In zondag 22 van de Heidelbergse Catechismus wordt dat echter wél als zodanig beleden (vergelijk ‘van stonden aan’), ook met een verwijzing naar dezelfde tekst bij Paulus én met het onderscheid tussen ziel en lichaam.

Uiteraard is volledigheid van een dergelijke bundel onmogelijk. Maar is het wel verantwoord om, gezien het hoge parenetische gehalte van het Nieuwe Testament, de ethiek in het Nieuwe Testament als afzonderlijk thema onbesproken te laten (zie bijv. Donald Guthrie, New Testament Theology)? Ook had er wat meer expliciete aandacht kunnen worden gegeven aan de manier waarop de heilshistorie de ‘dragende ondergrond van dit boek’ (22) is en de besproken thema’s met elkaar verbindt. Het boek is een collectie van informatieve opstellen die ongetwijfeld stimuleren tot verdere studie. Het is goed mogelijk dat men na verdere studie tot andere inzichten en conclusies met betrekking tot een aantal thema’s zal komen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen