Voor verstandig klimaatbeleid

1. TWEE BLOEDGROEPEN

Want als ik me niet vergis, wordt er binnen de SGP nog best geworsteld met dit thema. Er zijn grofweg twee stromingen. De eerste stroming benadrukt dat klimaatbeleid belangrijk en noodzakelijk is; voor deze bloedgroep is klimaatbeleid een consequentie van bijbels rentmeesterschap. De tweede stroming benadrukt dat het pretentieus en duur is; voor deze bloedgroep is klimaatbeleid al snel een gevolg van ‘klimaatreligie’. Na het presenteren van het klimaatakkoord in juni vorig jaar liet Kamerlid Chris Stoffer zich behoorlijk positief uit in het RD: ‘Ik kom weinig SGP’ers tegen die dit beleid onzin vinden. Een deel vindt dat we nog een stapje harder moeten lopen’. En: ‘We hadden al bezig moeten zijn’ 1 Blijkbaar was dit artikel toch iets te positief, want tien dagen later stond er een opinieartikel in dezelfde krant, waarin juist de kritische houding van de SGP werd benadrukt: de SGP stemde te-gen de klimaatwet en staat voor een nuchter klimaatbeleid. 2

Dit voorbeeld illustreert dat hoewel veel SGP’ers zich in beide overwegingen (deels) herkennen, deze overwegingen nog altijd niet zijn omgesmeed tot één krachtig, herkenbaar politiek verhaal. Vaker worden ze als twee los van elkaar staande noties gepresenteerd. We zijn niet zoals Baudet, want we willen wel rentmeester zijn. Maar we zijn ook niet zoals de linkse partijen, want we geloven niet in maakbaarheid. Zolang we ons op deze manier blijven positioneren komt ons eigen, unieke verhaal onvoldo ende naar voren. En dat terwijl de SGP juist wel alles in huis heeft voor dat eigen verhaal. Wie immers de begrippen ‘rentmeesterschap’ en ‘niet-maakbaarheid’ combineert, krijgt het ideale recept voor praktisch, verstandig klimaatbeleid. In dit artikel schets ik in hoofdlijnen hoe een dergelijk klimaatbeleid er uit kan zien.

2. DE STIP AAN DE HORIZON

Het klimaat verandert en de mens draagt daaraan bij, hoewel niet helemaal duidelijk is hoe groot de bijdrage van de mens is. Die stelling lijkt me op basis van de wetenschappelijke literatuur op dit terrein de meest waarheidsgetrouwe. Zelfs critici in het klimaatdebat, zoals Simon Rozendaal en bekende conservatieven als Roger Scruton ³ erkennen dit statement. Mijns inziens is dit wetenschappelijk inzicht voldoende reden voor een christen om de negatieve impact van het menselijk handelen op het klimaat te willen verminderen; niet omdat we daarmee een paradijs op aarde creëren, maar omdat we onze verantwoordelijkheid willen nemen om het goede te doen. Daarnaast zijn er nog genoeg andere redenen om af te willen van fossiele brandstoffen, zoals de afhankelijkheid van oliesjeiks, aardbevingen in Groningen, de eindigheid van voorraden hulpbronnen en het verminderen of voorkomen van luchtvervuiling.

We willen dus af van fossiele brandstoffen. Maar hoe snel? De percentages 49% CO ₂ -reductie ten opzichte van 1990 in 2030 en 95% in 2050 zijn in Nederland officieel vastgelegd in de klimaatwet. Hoewel dit relatief willekeurig vastgestelde doelen zijn, lijken ze verstandig en haalbaar. Tegenstanders vinden dat het weinig uitmaakt wat Nederland doet, we zijn immers zo’n klein land! Voorstanders vinden juist dat Nederland als welvarend gidsland het goede voorbeeld moet geven. Maar die voorstanders verliezen wel vaak uit het oog dat Nederland een dichtbevolkt land is met veel fossiele industrie. Duurzame opwekking van energie is niet altijd even makkelijk in Nederland, bijvoorbeeld omdat waterkracht in Nederland niet mogelijk is. Het motto van de energietransitie in gidsland Nederland moet daarom niet zijn: zo snel mogelijk van fossiele energie af, maar: de transitie naar schone bronnen met behoud van werkgelegenheid en draagvlak onder burgers en bedrijven en het voorkomen van energiearmoede. Het behoud van werkgelegenheid, draagvlak en het voorkomen van energiearmoede moet door de SGP niet worden gepresenteerd als rem op het klimaatbeleid, maar juist als essentiële voorwaarde voor het slagen ervan.

Daarmee is direct duidelijk dat de doelen voor 2030 en 2050 gehandhaafd kunnen blijven, maar niet als onwrikbaar doel op zichzelf, maar als streefdoel. Vanuit deze stip op de horizon kan de SGP in het huidige politieke debat een aantal waardevolle punten toevoegen. Een punt waar de bijdrage van de SGP al jaren goed uit de verf komt, is energiebesparing. Alle energie die we besparen, hoeven we immers niet duurzaam op te wekken! Omdat ik die lijn volledig steun, zal ik dat punt in dit artikel niet verder uitwerken en me richten op andere concrete punten voor een verstandige bijdrage van de SGP aan het klimaatdebat.

3. INVESTEER IN DRAAGVLAK

Het succes van klimaatbeleid staat of valt met het draagvlak ervoor onder de bevolking. Zonder draagvlak wordt het plaatsen van windturbines immers haast onmogelijk en het verduurzamen van woningen al helemaal. Te vaak wordt pleiten voor draagvlak gezien als het afremmen van de transitie, maar zonder draagvlak is een succesvolle energietransitie kansloos.

Hoewel het klimaatdebat wordt gedomineerd door gele hesjes en klimaatspijbelaars, denken de meeste Nederlanders veel genuanceerder over het klimaat. Een groot deel van de mensen wil gerust zijn steentje bijdragen aan een beter klimaat vanwege rentmeesterschap of verantwoordelijkheid voor volgende generaties. Een ander deel maakt zich, terecht, veel zorgen over de haalbaarheid en de betaalbaarheid van de maatregelen. Bovendien heeft het ‘redden van het klimaat’ voor veel Nederlanders lang niet zo’n hoge prioriteit als studie, werk of gezin. De overheid moet verstandig klimaatbeleid maken dat deze burgers niet afstoot, maar juist betrekt bij de energietransitie. Daarvoor kan de SGP zich op een aantal punten onderscheiden.

3.1 Gebruik geen grote woorden

Ten eerste: gebruik geen grote woorden. We horen vaak kreten als ‘het groenste kabinet ooit’ of ‘de grootste transformatie sinds de wederopbouw’. Zulke kreten doen het misschien goed onder D66-stemmers, maar driekwart van de Nederlandse bevolking schrikt zich rot als ze dit horen en denken dan: ‘gaat morgen de gaskraan aan het begin van de straat dicht, waardoor m’n gezin in de kou zit’? De voorstanders van ambitieus klimaatbeleid moeten zich aanrekenen dat ze hun groene plannen maar al te graag historisch en revolutionair willen afschilderen. Daardoor worden mensen allergisch voor klimaatbeleid.

3.2 Schets een duidelijk perspectief

Ten tweede: schets een duidelijk perspectief. Maak helder wat er precies van mensen wordt verwacht. Onzekerheid werkt immers verlammend, terwijl een duidelijk perspectief veel onterechte zorgen wegneemt. Ja, uw woning moet beter geïsoleerd worden. Maar het is niet zo dat dat vandaag of morgen moet; het moet vóór 2050 gebeurd zijn en als het even kan eerder. O ja, en dat zorgt ook nog eens voor een flinke besparing op de energierekening. Als de overheid op deze manier een duidelijk perspectief schetst, zouden veel minder burgers bang worden voor de energietransitie.

3.3 Zorg dat het betaalbaar blijft

Ten derde: zorg dat het betaalbaar blijft. Op dit moment kunnen zo’n 650.000 huishoudens in Nederland hun energierekening al niet betalen en dat aantal neemt alleen maar toe 4 . Het gaat met name om mensen met een laag inkomen, die vaak ook in een slecht geïsoleerd huis wonen. Omdat ze in de financiële problemen zitten en vaak schulden hebben opgebouwd, ontbreekt voor hen ten enenmale de mogelijkheid om te investeren in betere isolatie. Een stijgende energierekening door steeds hogere energiebelastingen is een catastrofe voor deze mensen. We moeten zorgen dat de energietransitie betaalbaar blijft voor mensen met een kleine portemonnee, zodat we deze mensen niet kwijtraken.

4. NIET ALLEEN DE OVERHEID

Nauw verbonden met het maakbaarheidsdenken is de reflex dat de overheid verantwoordelijk is om alle problemen in de maatschappij op te lossen. De christelijke politiek en de SGP in het bijzonder zijn altijd huiverig geweest voor omvangrijke overheidsinterventies. Dat is een geluid dat we ook best in de energietransitie mogen laten horen. Het is goed dat de overheid optreedt en een doel stelt, maar de overheid heeft niet alle oplossingen in huis. Roger Scruton toont in zijn eerder aangehaalde boek met veel voorbeelden aan dat een grote rol van de overheid vaak niet onderdeel van de oplossing, maar eerder van het probleem is. Ook in Nederland zien we dat terug. Voor mijn masterscriptie heb ik een aantal bedrijven geïnterviewd over energiebesparing. Een van de interviews was met Yara, een grote kunstmestfabriek in Nederland. Het bedrijf wilde als onderdeel van de verduurzamingsstrategie restwaterstof van een ander bedrijf gebruiken. Technisch gezien prima mogelijk, maar er moest wel regelgeving voor worden aangepast, iets wat maar liefst zeven jaar duurde. De manager verzuchtte aan het eind van het interview: “Ik zie nu dat er heel veel gepraat wordt, dat er heel veel rapporten worden gepubliceerd, maar kom je gewoon echt met concrete plannen, van: wij willen dat en dat doen, dan vind ik dat de echte steun concreet achterblijft”. Een strenge, sturende overheid met veel regelgeving is dus niet altijd de oplossing en soms juist het probleem. In veel gevallen doet de overheid er verstandig aan de juiste kaders te scheppen, belemmerende regelgeving weg te halen, en goede initiatieven van burgers en bedrijven te faciliteren zo nodig te stimuleren.

Veel burgers willen immers best hun steentje bijdragen aan een beter klimaat, zeker als ze weten dat dit ook nog een centje op kan leveren. En dat is positief, want als burgers mee kunnen doen, vergroot dat het draagvlak voor de energietransitie. Bovendien blijkt uit onderzoek dat het energiebewustzijn van burgers toeneemt wanneer ze zonnepanelen op hun dak leggen. Daardoor gaan ze er bijv. ook op letten dat de thermostaat en de lampen ’s nachts uit zijn. Toch zijn er veel regels die burgerparticipatie in de weg staan. De overheid moet zulke regels schrappen en zorgen dat iedereen een bijdrage kan leveren aan de energietransitie.

5. AFSLUITING

Naast de nadruk op energiebesparing, klimaatdraagvlak en een verstandige rol van de overheid, zijn er nog veel meer zaken te noemen die de SGP kan inbrengen in het klimaatdebat. Denk aan de nadruk op innovatie. De ontwikkeling van nieuwe technieken als waterstof, thorium, superkritische watervergassing en geo- en aquather-mie biedt enorme kansen (hoewel onzeker is of al deze innovaties ook echt zullen slagen). Maar ook nieuwe organisatieconcepten waarbij bijvoorbeeld een stroomoverschot tijdelijk wordt opgeslagen in geparkeerde elektrische auto’s of woningen massaal en efficiënt worden geïsoleerd verdienen onze steun. Een andere bijdrage van de SGP kan zijn de nadruk op een betrouwbare energievoorziening die niet alleen bestaat uit zon en wind, maar uit ook uit kernenergie, biomassa (onder bepaalde voorwaarden) en aardgas (in ieder geval tot 2050). Om dit artikel niet te lang te maken, zal ik deze en andere voorbeelden nu niet verder uitwerken.

Kortom: de SGP hinkt te veel op twee gedachten in het klimaatdebat. Met de visie ‘de transitie naar schone, hernieuwbare bronnen met behoud van werkgelegenheid en draagvlak onder burgers en bedrijven en het voorkomen van energiearmoede’ markeert de SGP haar unieke positie in het huidige klimaatdebat. Door deze lijn te concretiseren en consequent uit te dragen kan de positie van de SGP sterker en duidelijker worden.

NOTEN

1 RD. (2019). Chris Stoffer: Weinig SGP’ers zeggen dat klimaatplan onzin is. Geraadpleegd via: https://www.rd.nl/ vandaag/politiek/chris-stoffer-weinig-sgp-ers-zeggen-dat-klimaatplan-onzin-is-1.1579208

2 RD. (2019). Wees een nuchtere klimaatrentmeester. Geraadpleegd via: https://www.rd.nl/opinie/ wees-een-nuchtere-klimaatrentmeester-1.1581597

3 Scruton, R. (2012). Groene filosofie: verstandig nadenken over onze planeet. Nieuw Amsterdam Uitgevers.

4 Ecorys. (2019). Ecorys brengt financiële gevolgen van de warmtetransitie in kaart. Geraadpleegd via: https:// www.ecorys.com/nl/netherlands/latest-news/ecorys-brengt-financiele-gevolgen-van-de-warmtetransitie-kaart

P. Meijers, Voor verstandig klimaatbeleid

Pieter Meijers, bestuurslid politiek SGP-jongeren

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen